Of Nederland in 2050 CO2 neutraal is? Doekle Terpstra, voorzitter van Uneto-VNI, is ervan overtuigd. En de installatiebranche gaat in die energietransitie een sleutelrol vervullen. De installateur als energieregisseur. Het is een beeld dat mij erg aanspreekt. In welke sectoren? Je kunt beter stellen in welke sectoren niet! In de gebouwde omgeving, infrastructuur, industrie en mobiliteit. En dat betekent: kansen voor werkgevers en werknemers om aan de slag te gaan met nieuwe kennis en nieuwe samenwerkingspartners, vanuit een rol die tien jaar geleden nog ondenkbaar was. Dat is spannend en gaaf om te doen!
Categorie: Column OTIB
Goede leerbedrijven en praktijkopleiders zijn onmisbaar voor het opleiden van nieuwe medewerkers. Zij brengen leerlingen de fijne kneepjes van het vak bij, begeleiden hen bij het verstevigen van hun vakkennis en enthousiasmeren hen voor het vakmanschap. Maar praktijkopleiden is vooral ook een prachtig vak! Het begeleiden van leerlingen is boeiend, maar niet altijd even gemakkelijk.
Voor de zomer kwam de technische installatiebranche volop in het nieuws. Ondernemers en gemeenten sloegen de handen ineen om statushouders aan een baan te helpen. In Leiden werd een groep mannen omgeschoold naar een baan in de technische installatiebranche en ik nam samen met Doekle Terpstra, voorzitter van Uneto-VNI, een kijkje bij Installatiewerk om nader kennis te maken met deze nieuwe vakmensen. Ik was onder de indruk; vakmensen in spé op zoek naar een nieuwe toekomst. Gemotiveerd, gedreven en met (vaak hernieuwde) passie leerden ze de eerste kneepjes in het vak. Taal was misschien de grootste drempel, maar ook daar zag ik doorzettingsvermogen.
Bijna een jaar loop ik nu rond in deze prachtige branche. Ik heb het afgelopen jaar gesprekken gevoerd met werkgevers en werknemers. Ik ben de dialoog aangegaan met het onderwijs en ook met ambtenaren en politici die zoeken naar bondgenoten om de agenda van ‘Een leven lang leren’ te realiseren. Waar ik begon vanuit verwondering, kijk ik nu vooral met bewondering naar iedereen die elke dag werkt aan de energietransitie, de innovatie in Nederland, een veilige zorg, het langer thuis wonen van ouderen, veilige ICT-verbindingen en nog veel meer.
Bij het Steunpunt Arbeidsmarktmobiliteit van OTIB werkt sinds enige tijd Zoubida Elhamzaoui. Zij is 24 jaar en ondersteunt de arbeidsmarktcoaches in hun werk. Voor haar is deze baan de weg naar een nieuwe toekomst. Want als alleenstaande moeder met een Wajong-uitkering is het vinden van een baan niet vanzelfsprekend. Allereerst omdat niet iedereen je kracht ziet. Maar ook omdat je je leven moet omgooien: een nieuw ritme vinden, een dagindeling aanhouden en werk en privé in evenwicht brengen. Ga er maar aan staan. Zoubida lukt het met de juiste begeleiding!
De branche moet de kennis van duurzaamheid versterken. Dat is niks nieuws. Maatschappelijke ontwikkelingen bepalen al langer onze scholingsagenda. De Bouwagenda benadrukt met haar human capital agenda het belang van vakmensen in een veranderende samenleving. Natuurlijk hebben we ons de afgelopen jaren ingezet om vakmensen te helpen met het thema duurzaamheid. We hebben cursussen die vakmensen beter in staat stellen om vragen van klanten te beantwoorden, zoals de cursus Zonnewarmte of de workshop Maak uw toekomst groen, die na het succes van vorig jaar de komende maanden opnieuw wordt gegeven. En via het project BuildupSkills maken we bijvoorbeeld zichtbaar maken hoe de functies in de branche gaan veranderen en welke kennistransitie hiervoor nodig is. Maar er is meer nodig. Want de ontwikkelingen zetten in rap tempo door. Hoe zorgen we ervoor dat we als branche continu blijven inspelen op alle trends en ontwikkelingen? Dat iedere vakman kan bieden wat de markt vraagt, vereist continu investeren in vakmanschap. Als branche moeten we het lef hebben om een ‘leven lang leren’ tot prioriteit te benoemen. Dat begint bij de beroepsopleiding. We hebben als branche de goede gewoonte om intensief samen te werken met het MBO. Méér dan ooit is het belangrijk om daarin te blijven vernieuwen. Een goed voorbeeld is het initiatief in Gelderland/Overijssel met de docentenpool. Daar worden vakmensen uit het bedrijfsleven een deel van hun werkweek in het onderwijs ingezet. Zo bieden we niet alleen een oplossing voor het docententekort, maar zorgen we er ook voor dat moderne vakkennis bij
Onlangs riep OTIB bedrijven uit de branche op hun deuren te openen op Girlsday. Girlsday is een jaarlijks evenement voor meiden met interesse voor techniek en vindt dit jaar plaats op 13 april. Hoe meer bedrijven meedoen, hoe beter. Want het is meer dan ooit nodig! Natuurlijk heeft de branche vrouwen nodig voor hun kennis, vaardigheden en hun sterke communicatiekracht. En vanzelfsprekend is het van belang dat er een balans is tussen mannen en vrouwen in de sector. Maar er is meer aan de hand. De technische installatiebranche is immers dringend op zoek naar nieuwe werknemers!
Goede vooruitzichten voor de branche! Dat blijkt uit het rapport ‘Economische vooruitzichten installatiebranche 2017 en verder’ van Uneto-VNI. Er liggen nieuwe kansen voor bijvoorbeeld energiebesparing en verduurzaming, langer zelfstandig wonen, transformatie van kantoorgebouwen en de ontwikkeling naar smart buildings. Dit vraagt om (nieuw) vakmanschap; om de ontwikkeling van (nieuwe) kennis en skills. Een leven lang! De start ligt in het beroepsonderwijs. De branche wil maatwerk en flexibiliteit in het mbo voor zowel leerlingen, docenten als bedrijven. De ontwikkelingen in de techniek gaan immers snel, digitalisering is een gegeven. Vanuit de opleidingsinstituten wordt gewerkt aan opleidingen die werknemers klaar maken voor de nieuwe ontwikkelingen. De antenne staat hier voortdurend uit en samen met werkgevers, werknemers en OTIB wordt gekeken waar nieuwe kennis nodig is. Een leven lang! Maar er speelt meer. Medewerkers moeten langer doorwerken en dat is niet altijd makkelijk als het werk een grote impact heeft op je lijf en kan leiden tot medische klachten. Dit vraagt om aandacht maar vooral ook om de inspanning om deze ervaren vakmensen te behouden. Zij kunnen bijvoorbeeld jonge vakmensen opleiden. Niets nieuws onder de zon denkt u wellicht. Inderdaad. Maar met een aantrekkende markt wel belangrijk. Zeker ook in het licht van de lopende discussie in politiek Den Haag waar een leven lang leren op de agenda staat en wordt nagedacht over wat hiervoor nodig is. Wat mij betreft is het simpel: er liggen kansen voor de branche en die moeten we verzilveren! Hierbij is het noodzakelijk dat werkgevers en werknemers met
Op initiatief van OTIB heeft een scenariobouwteam in en om de installatiebranche een beschrijving gemaakt van het installatiebedrijf van de toekomst. Dit heeft geleid tot vier profielen waarin elk bedrijf op zijn eigen manier een toegevoegde waarde aan de keten levert. De Integrator ziet zijn klant als partner en vertaalt de wens van de klant naar een functioneel ontwerp. Hij investeert in kennis en netwerkpartners. De Creator investeert in R&D om productleider te zijn. Hij ontwikkelt, produceert en vermarkt intelligente bouwstenen en deeloplossingen.
Grenzen tussen de bouw en de installatiebranche vervagen. Gebouwen hebben niet langer installaties, maar zijn installaties op zich. In bouwteams is samenwerking de sleutel naar succes en is het niet de vraag wie de baas is. Dit is niet nieuw, maar steeds meer de realiteit van elke dag! De opdrachtgever vraagt erom. Deze wil faalkosten verminderen en vooral geen gedoe tussen de verschillende partners hebben. Maar er zijn meer redenen om meer met elkaar op te trekken: we hebben dezelfde uitdagingen en bovendien vraagt de toenemende digitalisering om ketensamenwerking. De tijd dat de installateur halverwege het bouwproces werd ingevlogen om ‘wat’ techniek in te brengen, is voorbij. De scheiding tussen hoofd- en onderaannemer heeft zijn langste tijd gehad. BIM doet steeds meer zijn intrede in de branche. En dat gaat verder dan het gebruik van ICT-programma’s. Juist hier gaat het om samenwerken, afstemmen, elkaar zien en versterken. Van de programmeertafel tot de werkvloer. Met meer efficiency en minder faalkosten voor de klant. Natuurlijk blijf je sectorspecifieke belangen houden. Maar die benoemen is de grootste winst die je met elkaar kunt halen. Zoals een ondernemer het mij onlangs zei: “Samenwerken maakt juist helder hoe je ten opzichte van elkaar staat en wanneer je soms eenvoudigweg kunt gaan voor het belang van je eigen bedrijf. Openheid is hierbij cruciaal.” Bouw en installatiebranche zijn ‘partners in crime’ die in een sterk bewegende markt samen kansen kunnen verzilveren. Maar dit gaat niet vanzelf. Nieuwe technologieën, nieuwe klantvragen en nauwere samenwerking vragen om andere kennis