Veel gebouw- en woningeigenaren zijn – in het kader van de energietransitie – bezig met het terugdringen van de warmtevraag. Zwaar(der) isoleren maakt daarvan een belangrijk onderdeel uit. Maar wanneer een gebouw of woning geheel luchtdicht wordt afgesloten, is frisse lucht geen vanzelfsprekende factor meer. Gebrek aan goede ventilatie kan dan leiden tot comfortproblemen. Maar wat is goed ventileren? In de praktijk blijkt dit nogal eens fout te gaan. Eén van de artikelen in deze uitgave laat hiervan praktijkvoorbeelden zien. Ze zijn afkomstig van Wout Schouwstra, werkzaam bij een ventilatiespecialist. Slechte installaties bestaan er volgens hem niet: “Maar wel slechte toepassingen.” Schouwstra benadrukt dat dit een verantwoordelijkheid is van iedereen, van fabrikant tot en met gebruiker. Uit de overige artikelen in deze uitgave over ventilatie blijkt dat ook wel. Zo laten wij interieurarchitecte Evelien Koekkoek aan het woord. Zij werkt regelmatig samen met installateurs en vindt dat er op het gebied van ventilatie nog grote stappen zijn te zetten. “Uit onderzoek is gebleken dat de binnenlucht vaak 10 keer ongezonder is dan de buitenlucht.” Ventilatie is dus niet alleen actueel maar ook essentieel.
Ventilatie moet
We zien tegenwoordig de meest ingewikkelde installaties ontwikkeld worden om de duurzaamheidsvraag te beantwoorden. Een perfecte ventilatie in de woning wordt hierdoor dan ook steeds belangrijker. Maar is de installatie altijd correct toegepast? Er zijn voldoende normen/richtlijnen om te komen tot een prachtige installatie. Normen en richtlijnen die in de loop der jaren zijn aangescherpt voorkomen niet dat reeds aangelegde installaties ook daadwerkelijk optimaal presteren. Daar kom je achter op het moment dat er klachten aan installaties gaan ontstaan en dat is vaak te laat. Onjuiste toepassing De uiteindelijke gebruiker meldt een klacht maar kan deze moeilijk omschrijven. Vaak wordt …
Ventilatiefouten
Sandra van Dijke (38) heeft een bijzonder verhaal. Aanvankelijk werkte zij in een compleet andere sector dan de techniek en had zij zelfs een eigen bedrijf met gewichtsbeheersingsproducten. Na een zwaar motorongeluk moest zij haar bedrijf stopzetten en een lange revalidatie wachtte. Nu werkt ze als PR- en communicatiemedewerkster bij InstallatieWerk (IW) Brabant/Zeeland en Bouwmensen en blijft ze zich ontwikkelen. Een inspirerend verhaal over vallen en opstaan. Sandra van Dijke geniet van haar werk. “Ik ben nu ruim acht jaar in dienst van IW Brabant/Zeeland. Ik ben veel actief op scholen; de voorlichting geven over techniek vind ik het leukste …
Je kan meer dan je denkt!
Een opdracht wil je niet altijd afslaan, maar soms kom je tijd en handjes tekort. Het Vloerverwarming Totaalconcept van Wasco is er voor jouw gemak! Wasco en Henco dragen zorg voor het complete traject van offerte, projectopname, legplan tot montage en wanneer gewenst inregeling. Dit allemaal met het kwaliteitsmateriaal van …
VLOERVERWARMING TOTAALCONCEPT
Het duurzame RIHO ventilatie-vloerverwarmingssysteem verwarmt en koelt met één geïntegreerd klimaatsysteem in de vloer. Ideaal i.c.m. bijvoorbeeld een warmtepomp. Het resultaat is een constantere temperatuurbalans en hoger gevoelscomfort. De betere luchtcirculatie verhoogt de luchtkwaliteit. Bovendien bespaart het energie, is zeer duurzaam, ook betreft het materiaalgebruik. Het hart van de RIHO-ventilatievloer …
Vloerverwarming en ventilatie met één klimaatsysteem
Supersnel het juiste onderdeel vinden is makkelijker dan ooit met de onderdelenzoeker van Wasco. In een paar simpele stappen heb jij snel de juiste onderdelen voor je én een handige exploded view. In de exploded views, oftewel lijntekeningen, zijn alle onderdelen klikbaar. Met één druk op de knop krijg je meteen het juiste artikel te zien met alle bijbehorende informatie. Je ziet niet alleen het …
Onderdelen nodig? Stop met zoeken!
Watts lanceert een bijzondere innovatie met het nieuwe statische balanceerventiel iDROSET Serie CF, een nieuwe ontwikkeling van het Watts R&D Innovation Center in Italië. De iDROSET Serie CF is een onderdeel van de familie van de Watts iDROSET ventielen en behoort tot de allernieuwste generatie van statische balanceerventielen. Het toestel …
Nieuwe statische balanceerventiel
Evelien Koekkoek werkt al 10 jaar als interieurarchitect.. Sinds 2012 heeft zij zich geheel toegelegd op het ontwerpen van gezonde gebouwen. Daarbij werkt ze geregeld samen met installateurs. “Op het gebied van ventilatie zijn nog grote stappen te zetten.” De belangstelling voor gezond leven dateert al uit haar jeugd. Koekkoek was een fanatieke sporter, die op hoog niveau turnde. Gaandeweg begon ze zich af te vragen hoe het interieur van gebouwen de gezondheid van mensen beïnvloedt. Na haar studie Interieurarchitectuur besloot ze zich verder te gaan verdiepen in dit onderwerp. Zo volgde ze onder andere een opleiding tot WELL-Accredited Professional. Waar duurzaamheidskeurmerken als Breeam en LEED zich sterk focussen op de verduurzaming van de energievoorziening en het materiaalgebruik, richt WELL zich voornamelijk op het creëren van gezonde leefomgevingen. In Amerika is de WELL-standard al ingeburgerd, in Nederland nog niet, maar is de belangstelling wel groeiende. Vooral in de utiliteit. Arbeidsproductiviteit …
Gezonde gebouwen
De gemeente Emmen en enkele bedrijven hielden vorig jaar bij De Groot Installatiegroep een bijeenkomst over de aanpak van laaggeletterdheid in bedrijven. Het was het begin van een actieve aanpak binnen het bedrijf van het thema. Maar dan wel met de expertise van stichting Lezen en Schrijven. Een avontuur op zich. Aandacht is kracht. Dat is de essentie van De Groot Installatiegroep. Het bedrijf staat voor zijn personeel. Als winnaar van de FemmeTech Award zet De Groot zich actief in voor meer diversiteit op de werkvloer. Ontwikkeling en scholing hebben een belangrijke plaats binnen het bedrijf. Ook is de combinatie van mantelzorg en werken mogelijk. Irma Timmer, één van de mede-eigenaren van het familiebedrijf en verantwoordelijk voor HRM, is helder: “Als je in je mensen durft te investeren, krijg je er veel voor terug. Mensen voelen zich een onderdeel van het DNA van dit bedrijf. Men krijgt vertrouwen. Er kan …
Scherp zicht
Aardgasloos wonen staat in Nederland hoog op de agenda. Maar hoe en in welke stappen kunnen we dit bereiken? Volgens Jaga Climate Designers is samenwerking hét sleutelwoord. Jaga is aangesloten bij diverse initiatieven en concepten die verduurzaming van de Nederlandse woningbouw willen versnellen, bereikbaarder en toegankelijker willen maken, zoals stichting Happy Balance, Urgenda, the FCTR E, HomeQgo en Klimaatmissie Nederland. Het denken in concepten is een belangrijke ontwikkeling als het gaat om het verduurzamen van een woning. Door te werken met een concept wordt het verduurzamen veel toegankelijker voor consumenten. Sales directeur van Jaga, Bert Kriekels: “Als je een auto …
Denken in concepten
Hij had zijn woning al een opknapbeurt gegeven, de volgende stap was om de kapsalon onder handen te nemen. Het doel: een energieneutraal bedrijfspand realiseren. Jeroen Peels kan inmiddels terugkijken op een geslaagde renovatie. De energierekening behoort binnenkort tot het verleden en zijn vastgoed is fors gestegen in waarde. IZ sprak met een bevlogen ‘early adapter’ in kappersland. De Brabantse ondernemer staat niet voor het eerst de pers te woord, blijkt wel tijdens het gesprek. Verschillende media hebben al bij hem aangeklopt voor een interview, want Peels heeft een absolute primeur: de eerste energieneutrale kapsalon van Nederland. Woning Eigenlijk begon …
Nu voor later
Fabrikant Remeha liet het afgelopen anderhalf jaar uitgebreid onderzoek verrichten naar de bereidwilligheid van Belgen en Nederlanders om data van slimme thermostaten te delen. De installateur gaat een belangrijke rol spelen in het acceptatieproces. Bij onze Zuiderburen bleek er weinig animo te zijn om de data van slimme verwarmingstoestellen te delen. Slechts 25% van de Belgen was hiertoe bereid. Product Manager Jan Deklerck liet in een reactie aan de Belgische bouwsite Livios weten teleurgesteld te zijn. Voordelen De huiver om data te delen kan namelijk een rem vormen op innovatie, aldus Deklerck. “We ontwikkelen regelsystemen afgestemd op patronen van de …
Data delen
Het is heel wat edities geleden dat VSK een volwaardig programma sanitaire producten liet zien. De beurs was ooit zelfs in het weekend open voor particulieren op zoek naar een badkamerinrichting. Een succes werd dat nooit en inmiddels lijkt het sanitair-gedeelte sowieso het ondergeschoven kindje van de beurs te zijn …
Sanitair op VSK 2020
Aan stilzitten heeft hij een broertje dood. Christ-Jan van Herwijnen is het liefst met zijn handen bezig. De energieke dga van Van Herwijnen Services heeft een bloeiend bedrijfje weten op te bouwen, dat een goed belegde boterham verdient met nieuwe duurzame technieken. Als kind liep hij al graag rond in …
Maatwerk
Wat is waarde, in de context van bedrijven en haar marketing? En hoe staat het met toegevoegde waarde? Wat is dat nu écht? Is het waardemodel van Porter uit 1985 nog steeds bruikbaar in deze tijd? En hoe zit het eigenlijk met de value stream? Deze en andere ‘waardevolle’ vragen …
De waarde van waarde
Nu de NEN 1087 wordt herzien, gaan er ook stemmen op om het begrip leefzone anders te definiëren. Dat zou verregaande consequenties hebben voor bepaalde ventilatiesystemen. “Vooral systeem C zou worden benadeeld.” De leefzone is het gedeelte van een verblijfsgebied waarbij de ruimte gelegen binnen 1 m van een uitwendige …
Nieuwe leefzone
De technische installatiebranche ontwikkelt zich voortdurend. Nieuwe kennis, nieuwe technologieën, nieuwe uitdagingen. De vakmensen in de branche ontwikkelen mee. Ze volgen coachingstrajecten, nemen deel aan cursussen en investeren in hun toekomst. Zij nemen regie over hun loopbaan om niet alleen nu, maar ook in de toekomst inzetbaar te blijven. Maar hoe doe je dit? Hoe pas je je aan? Hoe ga je om met de ontwikkelingen in de branche, maar ook met jouw eigen dromen en wensen? Vier vakmensen – drie werknemers en een werkgever – vertellen vanuit eigen ervaring hoe zij werken aan duurzame inzetbaarheid in een veranderende branche. …
De nieuwe vakmens
Warmteverlies via het riool is verantwoordelijk voor 30% van het energieverlies van een gemiddelde woning. Een fors probleem, dat isolatie en bestaande warmtepompen niet kunnen oplossen. DeWarmte heeft hiervoor een nieuw systeem ontwikkeld, dat toepasbaar is in bijna ieder huishouden. Deze oplossing noemen we de ‘HeatCycle’, omdat warmte gecirculeerd kan worden binnen een woning en dus niet meer verloren gaat. Dit idee is ontstaan bij de afronding van onze studies Werktuigbouwkunde en Duurzame Energie Technologie aan de TU-Delft. We wisten beiden dat we een bedrijf wilde starten en daarmee iets wilden bijdragen aan de energietransitie. Vele avonden brainstormen resulteerde in …
The HeatCycle
Moderne woninginstallaties zijn zo omvangrijk en complex, dat opdrachtgevers moeten meedenken over de keuzes. Vaak wenden zij zich echter slecht voorbereid tot de installateur, wat leidt tot tijdverlies, onbegrip en ontevredenheid achteraf. Adviseur Sjoerd Eegerdingk bedacht een oplossing waar zowel de installateur als opdrachtgever profijt van hebben. Iedereen die heeft te maken met woningbouw en installatietechniek, weet hoe snel het vakgebied zich doorontwikkelt en hoeveel nieuwe oplossingen en producten er continu op de markt komen. Waar woningen voorheen werden voorzien van een verwarmingsketel en een afzuigsysteem, is het verschil met de utiliteitsbouw tegenwoordig een stuk kleiner. Nieuwe wet- en regelgeving, …
Installatieadviseur 2.0
De werkomgeving van de installateur verandert. Eisen op het gebied van duurzaamheid en de verdere inburgering van BIM dwingen de branche om te innoveren. Wat betekent dit voor de rol van de traditionele installateur? De installatiesector verandert in een snel tempo. De branche krijgt een steeds meer innovatief karakter, waarbij de installateur in een vroeg stadium – bijvoorbeeld via BIM – al bij een project wordt betrokken. In de praktijk betekent dit dat de installateur de rol van adviseur toegewezen krijgt. Naast de installatietechnische aspecten zal de installateur gaan adviseren over bijvoorbeeld bouwfysica. Iedereen die een gebouw bezit, is namelijk bezig met het terugdringen van de warmtevraag. De energietransitie schrijft gebouwbezitters voor om zwaar te isoleren. Veranderend binnenklimaat Verbeterde isolatie en een hogere luchtdichtheid hebben ook een keerzijde. Wanneer een gebouw geheel luchtdicht wordt afgesloten, is frisse lucht namelijk geen vanzelfsprekende factor meer. Een gebrek aan goede ventilatie kan leiden tot comfortproblemen, zoals een opeenhoping van warmte en vocht, schimmelvorming en muf ruikende ruimtes. Het binnenklimaat wordt daarom een alsmaar belangrijker onderwerp in het ontwerp van het gebouw. Door deze veranderingen in de markt is een ventilatiesysteem werkend op zonne-energie een welkome aanvulling op de al bestaande ventilatiesystemen. Op basis …
Zuinig ventileren
Bouwbedrijven veranderen de komende decennia in hightechbedrijven, waarin de meest innovatieve bouwtechniek, klimaattechniek en installatietechniek zich nauw met elkaar verweven. Robots worden ingezet die panelen maken waarmee woningen worden voorzien van nieuwe muren en daken. Technici hoeven alleen nog maar de prefab-leidingen aan te koppelen, zodat warmtepompen – wellicht verwerkt in de daken en de muren – hun werk kunnen doen. Dat is nodig om bijna vier miljoen rijtjeshuizen uit de jaren vijftig tot en met de jaren tachtig uit de vorige eeuw op een betaalbare manier klimaatneutraal te maken. Dat visioen schetste Jan Willem van de Groep, specialist in duurzaamheid, innovatie en transitie, op donderdag 25 september tijdens zijn presentatie tijdens de Dag van de Warmtepomp bij Aeres Tech in Ede. Kwaad daglicht De bijeenkomst stond in het teken van het toelichten van feiten en fabels. Nadat de warmtepomp aanvankelijk als een wondermiddel werd gepresenteerd voor de energietransitie, staat deze techniek nu bij velen – ook in de media – in een kwaad daglicht wegens vermeend lawaai en het slurpen van energie. De waarheid is genuanceerder, bleek uit de presentaties en workshops. Mits goed toegepast in geïsoleerde gebouwen, biedt de warmtepomp formidabele mogelijkheden om in de komende decennia miljoenen …
Dag van de Warmtepomp
De NEN 1087 is in revisie. In de loop van 2020 zal naar verwachting de vernieuwde versie worden gepubliceerd. Volgens experts Coen Schut van fabrikant Itho Daalderop en Marco Hofman van ISSO gaan de wijzigingen grote gevolgen hebben voor het werk van de installateur. De NEN 1087 is dringend aan vervanging toe. Uit onderzoek en praktijkervaringen blijkt dat de norm niet meer van deze tijd is. Zo initieerde de Nederlandse ventilatie-industrie in de eerste helft van dit decennium een uitgebreid onderzoek naar de ventilatiesystemen Bevindingen In woningen. Schut: “Uit de resultaten van het Monicair-onderzoek kwam naar voren dat: 1. Bestaande ventilatiesystemen niet allemaal dezelfde prestatie kunnen geven. 2. Systemen met een mechanische drijvende kracht op ruimteniveau beter werken. 3. Bewonersgedrag een grote invloed heeft op de werking van de syste- men. 4. Systemen met een mechanische drijvende kracht gecombineerd met sensoren en regeling per ruimte het beste werken. 5. Voldoen aan regelgeving geen garantie is voor goede luchtkwaliteit.” Aanvullingen Hofman vult hem aan: “Het globale beeld van deze onderzoeken is dat met de gebruikelijke ventilatiesystemen in woningen de luchtverversing zo’n 25% van de tijd niet volstaat tijdens aanwezigheid van personen. In met name slaapkamers zien we zelfs uitschieters van circa 40% van de verblijfstijd. Dit …
NEN 1087 op de schop
Aan de oevers van het Spaarne in Haarlem staat een immense hal met een lengte van 110 meter en een breedte van 28 meter. Ooit was hier de machinefabriek van de gebroeders Figee in gehuisvest. Nu fungeert het als bedrijfsverzamelgebouw. Recentelijk onderging een deel van de hal een ingrijpende klimaattechnische transformatie. In 1836 opende de Waddinxveense timmerman Hendrik Figee een kistenfabriek. Figee koos voor een locatie in Haarlem aan het Spaarne. Een slimme zet, want de lokale economie had net weer de weg naar boven gevonden. Haarlem had na de Gouden Eeuw een lange periode van achteruitgang gekend. Door de opening van de eerste spoorwegverbinding van Nederland tussen Amsterdam en Haarlem in 1839 en de komst van nieuwe industrie groeide de stad in een rap tempo naar de 50.000 inwoners, meer dan in de glorieuze jaren van de 17e eeuw. En die groei zette door dankzij de bloei van bedrijven …
Minder is meer
Chris Zijdeveld voorzag al in de jaren 70 Schiedam van energiezuinige en comfortabele huizen. Later was hij als adviseur betrokken bij vele vernieuwende projecten. Zijdeveld is niet alleen vertrouwd met overheidsbeleid en duurzaam ontwerpen, maar geeft ook advies over de toepassing van innovatieve producten. Hoewel hij inmiddels de 70 is gepasseerd, houdt Zijdeveld er het werkethos op na van een 30-jarige. Als adviseur is hij nog volop betrokken bij de verduurzaming van Nederland. Door zijn rijke ervaring kan hij niet alleen ontwikkelingen in de bouw en installatiesector in perspectief plaatsen, maar ook langjarige trends signaleren die de toekomst van onze branche zullen bepalen. En, vanuit die trends de vertaalslag maken naar de keuze en toepassing van producten en systemen in de alledaagse werkpraktijk van de kleine en middelgrote installateur. Gaten dichten “In 1974, net wethouder, keek ik uit op een kale vlakte, waar ooit het oude centrum van Schiedam stond. …