Categorie: Techniek

Easy to install

We kennen al de waterstofketel. Binnenkort krijgt hij er een broertje bij: de waterstofgestookte luchtverwarmer. Mark Climate Technology is een expert op het gebied van klimaattechniek, luchtverwarming, stralingsverwarming en ventilatie apparatuur. De thuisbasis ligt in Veendam. Die omstandigheid heeft er in grote mate aan bijgedragen dat directeur Jan Koop de Boer op het idee kwam om een totaal nieuwe weg in te slaan met zijn luchtverwarmers. Ideale omstandigheden De Boer: “Het einde van de gaswinning in Groningen komt in zicht. Er worden nu verschillende initiatieven ontplooid om hierop in te springen. Zo is de Gasunie reeds bezig een bestaande ringleiding geschikt te maken voor Russisch gas. Een andere ringleiding van circa 600 km lengte wordt omgeturnd voor het transport van waterstofgas. Tegelijkertijd is de kuststrook ideaal voor nieuwe windmolen- en zonneparken. Als er te veel energie wordt opgewekt, kan er via elektrolyse waterstof mee worden gemaakt wat dan als opslagmedium gaat fungeren. Een duurzame oplossing, omdat waterstof zero emissies oplevert.” Al met al dus de ideale omstandigheden om waterstofgestookte verwarmers te ontwikkelen. Doelgroepen De luchtverwarmers moeten medio 2020 op de markt komen. De Boer mikt onder andere op de industrie, garages, sporthallen en supermarkten. “Ook is het mogelijk de luchtverwarmer in te bouwen in een LBK, waarbij hij gaat fungeren als voor- of naverwarmer. Concurrentie De vraag is echter of deze nieuwe oplossing wel aftrek zal vinden. In de media en ook in de branche worden immers de warmtepomp en waterstofketels al als de oplossingen voor onze duurzame toekomst aangeprezen.

Duurzaam verwarmen

Wat verstaan we eigenlijk onder verwarmen? Hebben we als branche nog wel een reëel beeld van de klantwensen als het om warmte gaat? We zijn soms zo geobsedeerd door verduurzaming, dat we de warmtebehoeften van bewoners ondergeschikt lijken te maken aan onze drang om energie te besparen. Een luchtkolom met een temperatuur van 20°C wordt in ons vak als behaaglijk beschouwd voor iedereen, maar klopt dat wel? Centrale verwarming is mede door de lagere energievraag van woningen steeds meer luchtverwarming geworden. En de lucht waarmee we verwarmen, krijgt een steeds lagere temperatuur en zit nog maar een fractie boven de kamertemperatuur van 20°C. Is deze manier van verwarmen wel zo prettig voor iedereen en zo energiezuinig als we denken? De klant centraal Zoals bekend kan warmteoverdracht zowel via radiatie als convectie plaatsvinden. Om warmte als behaaglijk te ervaren zijn beide nodig. Waarom laten we stralingswarmte (radiatie) dan steeds vaker achterwege? Misschien zijn we wel te veel bezig met energiebesparing en heeft dat een ondermijnende uitwerking op ons eindproduct. We verwarmen echter niet om aan een norm te kunnen voldoen, voor een bouwer of voor de leverancier van warmtepompen. Nee, we verwarmen voor onze klanten, die behoefte hebben aan voelbare warmte op een specifieke plaats en op een specifiek tijdstip. En die warmtebehoefte is zeer persoonlijk. Vrouwen hebben het sneller koud dan mannen en ouderen en veel allochtonen weer sneller dan een gemiddeld jong autochtoon gezin. Toch houden we daar bij het ontwerpen totaal geen rekening mee. Bovendien wil de klant

Bioketels

Wat veel mensen niet weten is dat maar liefst 60 % van de duurzame energie in Nederland komt van bio-energie, waarbij bioketels een belangrijke bijdrage leveren. Zon, wind, water en andere bronnen leveren de resterende 40 %. Dat aandeel stijgt flink, maar voor de energietransitie blijft ook bio-energie nuttig en noodzakelijk. In dit artikel ga ik wat dieper in op bio-energie en bioketels in het bijzonder. Over bio-energie bestaan veel misverstanden. Dat komt deels omdat bio-energie in Nederland nog relatief onbekend is en deels omdat bio-energie erg divers is, waarbij verbranding van het bio-deel in afvalcentrales meetelt evenals de open haard en houtkachel van huishoudens, maar ook de vergisting van mest en van reststromen in de voedingsmiddelenindustrie en biodiesel voor vrachtwagens. Bioketels die houtpellets of houtchips verbranden zijn de sterkst groeiende sector, zowel voor gebouwgebonden oplossingen als voor warmtenetten, tuinbouw en industrie. Bij huishoudens gaat het om bescheiden aantallen (in 2018 5.300 ketels), maar naar verwachting zal dit groeien naar enkele honderdduizenden. Duurzaamheid Bijna 80% van alle gebruikte biomassa komt uit Nederland. We kunnen ook nog even vooruit met onze Nederlandse stromen, maar op de langere termijn moet de beschikbaarheid beslist omhoog of de import uit omringende landen moet toenemen. De toepassing van hout hoger in de circulaire ladder staat ook niet op gespannen voet met de toepassing als energiebron. Integendeel, voor het opbouwen van circulaire ketens in Nederland zijn alle stappen naar het meer en breder toepassen van hout en andere biomassastromen gewenst. Meer bomen in de natuur en

History meets design

Op de Kloveniersburgwal in Amsterdam ligt een prachtig monumentaal pand uit 1883. Dit architectonische huzarenstuk in hartje hoofdstad is niet het eerste waar je aan denkt wanneer je je een gasloos pand voorstelt. Toch is juist dit pand na een grondige renovatie volledig onafhankelijk van gas – voor zowel verwarming als koeling. Het oude grachtenpand heeft een statig voorkomen met een zichtbaar lange en enerverende geschiedenis. In de huidige staat fungeert het pand zowel als kantoor- als woonruimte, met zowel binnen als buiten groot respect voor de monumentale waarde. LG Air Solution wist het gehele pand in samenwerking met partners IDEA en Air-Innovations (zie kaders) op een passende manier gasloos te maken. Het is één van de eerste grote panden in Amsterdam die op deze manier verwarmt en koelt. Toekomstmuziek Michael Nijdam was als installatieadviseur bij IDEA verantwoordelijk voor het ontwerp van de werkbouwkundige en elektrotechnische installaties voor dit monumentale gebouw. Hij zag een gasloze oplossing wel zitten. “We zagen een kans om een volledig gasloze installatie te maken en besloten ervoor te gaan en deze oplossing te implementeren. Veel aannemers en ontwikkelaars in Amsterdam durven het nog niet aan; ik heb het idee dat sommigen warmtepompen nog een beetje eng vinden. Ze schuiven het voor zich uit en plannen de implementatie in voor ergens in de toekomst. Terwijl de timing juist nu heel geschikt is.” Geen zichtbare delen Ook Paul Hakkoer, eigenaar van Air Innovations, kan zich hier helemaal in vinden. Hij heeft als installateur de implementatie van de

Van woningen tot boten

Sinds de lancering heeft het Air Excellent luchtverdeelsysteem verrassend genoeg niet alleen haar weg weten te vinden in de gebouwde omgeving, maar ook in de scheepsbouw. “Het is zagen, klikken en klaar.” Vitters Shipyard opende haar poorten in 1990. Het bedrijf uit het Overijsselse Zwartsluis is gespecialiseerd in ‘custom made luxe zeiljachten’ met een lengte van minimaal 30 meter. Uitdagingen Het installeren van een luchtverdeelsysteem op een jacht is geen sinecure. Je krijgt sowieso te maken met beperkte ruimte, ook qua inbouwhoogte, dus daar moet rekening mee gehouden worden bij het wegwerken van de kanalen. Ook het beugelen is een vak apart. Schepen krijgen veel te verduren op zee, dus de leidingen moeten stevig worden bevestigd. Tot slot wil een klant geen last hebben van geluidsoverlast. Flexibel materiaal Met het Air Excellent luchtverdeelsysteem van Ubbink kan Vitters Shipyard aan al die eisen tegemoetkomen. Allereerst omdat de flexibele en modulaire ventilatiekanalen gemaakt zijn van hoogwaardig kunststof. Bovendien is er een compleet programma aan hulpstukken beschikbaar. De ventilatiekanalen kunnen eenvoudig op de juiste lengte worden gesneden. Geschakelde of los toegepaste beugels zorgen voor fixatie. Halfrond en rond Kenmerkend voor het Air Excellent luchtverdeelsysteem zijn de ronde en halfronde kanalen die eenvoudig gecombineerd kunnen worden. Dit zorgt voor optimale ontwerpvrijheid. Hierdoor is dit systeem ideaal voor ruimtes met beperkte inbouwhoogte, zoals in de zeiljachten die Vitters Shipyard bouwt. De overgang van halfronde kanalen naar ronde kanalen kan worden gemaakt met behulp van een speciaal verloopstuk. Geluid “De luchtkanalen zonder aftakkingen garanderen een lager

Draadloos installeren

Voor veel huiseigenaren zijn draadloze apparaten aantrekkelijke opties, omdat ze zo handig en flexibel zijn. Toch willen sommige installateurs zich er nog niet aan wagen. En dat is grotendeels te wijten aan vooroordelen omtrent betrouwbaarheid, signaalsterkte en installatiegemak. Arnold Bakker, trainer bij Resideo, ontkracht de meest gehoorde mythes over draadloze apparatuur en geeft tips over hoe installateurs eenvoudig en met vertrouwen draadloze producten kunnen installeren en adviseren. In de consumentenelektronicabranche wordt al volop gebruikgemaakt van draadloze innovaties als wifi. En hoewel dergelijke oplossingen al lange tijd beschikbaar zijn, heeft nog niet elke installateur het vertrouwen deze te adviseren aan klanten en toe te passen. Draadloze thermostaten zijn nog niet zo ingeburgerd dat elke installateur ze toepast naast het bedrade portfolio. Pluspunten Bedrade en draadloze producten hebben allebei zo hun eigen specifieke eigenschappen en voordelen. Draadloze producten bieden een aantal mooie pluspunten. Ze geven huiseigenaren de flexibiliteit om hun thermostaat op de meest geschikte plek neer te zetten en zo de juiste temperatuur te meten. Daarnaast zijn ze zo flexibel dat ze bij een wijziging aan het interieur eenvoudig te verplaatsen zijn. Nog een pluspunt is dat de integrale kosten lager zijn. Een loze leiding of kabelgoot leggen en een kabel doortrekken is namelijk duurder dan een draadloze thermostaat plaatsen. Daarom gaat de voorkeur meestal hiernaar uit. Bovendien bespaart een draadloze thermostaat een hoop gedoe bij een renovatie of bijvoorbeeld wanneer er in een flat een centrale ketel wordt vervangen door individuele ketels in elke woning. Versleuteld verstuurd Een eerste mythe

Topstaaltje renovatie

RIHO Climate Systems is een trouwe exposant op ‘Hardenberg’. Ook dit jaar staat de fabrikant van klimaatoplossingen weer op de beurs. Aan IZ vertelt dga Jurgen Riethorst waarom het van belang is om aanwezig te zijn en over een fraai project dat hij onlangs mocht voltooien. Zijn vader richtte het bedrijf op. Hij is inmiddels teruggetreden en alleen nog hobbymatig bij RIHO Climate Systems betrokken, vertelt zoon Jurgen Riethorst. De 35-jarige is sinds 2006 de eigenaar van het bedrijf. RIHO Climate Systems levert diverse klimaatsystemen en -producten aan installateurs. Van klimaatdaken en vloerverwarmingssystemen tot verdelers en leidingen. Populaire oplossingen “Vooral de vraag naar vloerverwarmingsoplossingen is enorm toegenomen”, vertelt Riethorst. De verkoop van meet- en regeltechnische systemen daarentegen is wat teruggelopen. De dga van RIHO Climate Systems weet wel waarom: “Tijdens de crisis had de installateur alle tijd voor zijn klant en probeerde hij zoveel mogelijk producten te verkopen om zo extra omzet binnen te halen. Maar toen de economie weer in een opwaartse spiraal terecht kwam, raakten de installateurs bedolven onder het werk. De vakman heeft nauwelijks tijd en is daardoor minder snel geneigd om nog eens die extra oplossing aan de man te gaan brengen.” Marktsegmenten RIHO Climate Systems haalt nu vooral opdrachten binnen in de woningbouw, zowel in de nieuwbouw als renovatiesector. “De utiliteit blijft wat achter, er worden weinig kantoren bijgebouwd. Een positieve uitzondering zijn de bedrijfshallen, daar stromen nog wel orders voor binnen.” Belang ‘Hardenberg’ De klimaatexpert is geworteld in het oosten van het land, in

Gasverbranding

De nieuwe certificeringsregeling voor gasverbrandingsinstallaties, de Wet Kwaliteitsborging, aangepaste richtlijnen voor rookgasafvoer. Ontwerpers, installateurs en monteurs van gasverbrandingsinstallaties hebben met tal van nieuwe eisen en ontwikkelingen te maken. ISSO reikt hen de kennis daarvoor aan in de vorm van drie nieuwe documenten: Kleintje Gas-ontwerp, Kleintje Gas-montage en onderhoud, en Kleintje CV-service. Voor elke doelgroep is daarmee eigen actuele kennis beschikbaar. De drie nieuwe kennisdocumenten vervangen het oude ISSO-kleintje Gas. ISSO-kleintje CV-service richt zich op bestaande installaties en veiligheid en is met name bedoeld voor onderhoudsmonteurs. ISSO-kleintje Gas-montage en onderhoud respectievelijk ISSO-kleintje Gas-ontwerp richten zich op installateurs respectievelijk ontwerpers van gasverbrandingsinstallaties. De drie documenten zijn sinds kort beschikbaar in de ISSO KennisBank. Het oude ISSO-kleintje Gas was een erg omvangrijk kennisproduct. De twee doelgroepen – monteurs en ontwerpers/installateurs – haalden er doorgaans alleen hun eigen aandachtspunten uit. En dat was soms flink zoeken, in een lijvig document. Door de kennis nu te verdelen, krijgt iedere doelgroep een eigen, compacter Kleintje met precies die informatie die voor hem of haar van toepassing is. BRL 6030-25 belangrijk onderdeel De documenten voor monteurs en installateurs bevatten een update van alle regels, normen en verantwoordelijkheden bij het aanpassen, inbedrijf nemen en onderhoud van gasinstallaties. De kennis sluit aan bij de verplichte certificeringsregeling voor iedereen die aan gasverbrandingsinstallaties voor ruimteverwarming en/of warmtapwaterbereiding werkt. Vanaf januari 2021 mogen alleen gecertificeerde bedrijven met vakbekwame monteurs nog werkzaamheden verrichten aan cv-ketels, direct gestookte boilers, geisers en gashaarden. De nieuwe ISSO-kleintjes zijn dan afgestemd op de BRL 6000-25. Deze beoordelingsrichtlijn

Realistisch duurzaam

In de april editie beschreven we al de nieuwe Flextherm Eco van Flamco: een thermisch laadstation dat elektriciteit omzet in warmte en opslaat voor warmwatervoorziening. Er lopen momenteel diverse pilots met deze batterij. Eén daarvan bij Keukenstudio Kruize in Bergschenhoek. IZ ging langs en vroeg aan eigenaar Lood Kruize waarom hij voor dit systeem koos en wat tot nu zijn bevindingen zijn. Kruize begon 25 jaar geleden zijn keukenstudio en zit sinds een aantal jaren op een nieuwe locatie. Zijn zoons runnen vanuit hetzelfde gebouw een webwinkel en aannemersbedrijf. De familie Kruize probeert bewust om te gaan met energiegebruik. Het pand is daarom overal voorzien van ledverlichting en op het bedrijfspand liggen 96 zonnepanelen die een gezamenlijk opwekvermogen van 26.000 kW op jaarbasis leveren. Realistische ambitie Het pand met een oppervlak van 750 m2 is verder volledig voorzien van vloerverwarming en verbruikte in de winter een slordige 300 kuub gas per maand. Een behoorlijke uitgave op jaarbasis terwijl aan de andere kant de opgewekte stroom als het ware wegliep. Met het oog op de veranderende regelgeving omtrent saldering was Kruize al een tijdje op zoek naar een manier om zijn opgewekte stroom duurzaam te kunnen inzetten in zijn eigen bedrijfspand. Hij toog daarvoor vorig jaar naar de Energiebeurs in Den Bosch met “een realistische duurzame ambitie: minder uitstoot realiseren maar met oog voor eigen portemonnee.” Geen slijtage Op de stand van Flamco raakte hij in gesprek met Rob Logtenberg, vertegenwoordiger van Flamco. Die liet hem de eerste versie zien van

Perskoppelingen

Lassen of solderen van leidingen voor verwarming of drinkwater is al lang niet meer van deze tijd. Meerlagenbuizen worden eenvoudigweg via perskoppelingen aan elkaar vastgemaakt. Een kwestie van knippen, insteken en persen. Elke fabrikant heeft zijn eigen methode om dit persen zo eenvoudig mogelijk én, misschien nog belangrijker, gegarandeerd lekdicht te maken. Enkele voorbeelden. Viega introduceerde vorig jaar het kunststof leidingsysteem Viega Smartpress (hoofdfoto). Het systeem heeft een perskoppeling met geoptimaliseerde doorstromingseigenschappen van fittingen met lage drukverliezen. Dat komt omdat de fittingen bochten hebben in plaats van knieën. Omdat ze ook geen O-ring hebben, hoeft er niet gekalibreerd te worden. De buis wordt afgeknipt, op de fitting gestoken en geperst. Door het ontbreken van een O-ring kan deze bovendien niet onbedoeld beschadigd of vervuild raken. Er is één fitting voor zowel sanitair, verwarming (16 t/m 63 mm) als gas (20 t/m 32 mm). De perskoppelingen zijn gemaakt van RVS en brons. Licht en flexibel VSH heeft het VSH MultiPress kunststof leidingsysteem in huis, dat zowel met U- als TH-profiel te ‘verpressen’ is. De meerlagenbuis is door zijn lichte gewicht en flexibiliteit snel en gemakkelijk te buigen en installeren. Het systeem is geschikt voor cv-, sanitair-, gas-, vloerverwarmings- en olievrije persluchtinstallaties. Dankzij een kleurcodering is snel de juiste maat te herkennen. Een insteekdieptecontrolevenster is geïntegreerd. Kalibratie is niet nodig t/m 32 mm. Het assortiment loopt van 14 t/m 63 mm voor water en 16 t/m 25 mm voor gas. De RVS presshuls is geschikt voor instorten in dekvloeren van beton en