Categorie: Sanitair

Doe-het-zelf

De Motown Movement bedenkt en implementeert goedkope oplossingen om duurzame woningen te realiseren. Het initiatief komt uit de koker van Delftse studenten die een Living Lab hebben in Chicago. Zo’n vijf jaar geleden vroegen drie Bouwkundestudenten zich af waarom duurzame woningbouw alleen binnen het handbereik lag van een klein, wel­gesteld deel van de bevolking. Immers, de doe-het-zelf producten en het ad­vies waren niet verkrijgbaar voor de massa. Om dit te veranderen startten Bob Hendrikx, Ronen Dan en Dominik Lukkes ‘The Motown Movement’, met als missie: “Making sustainable housing accessible for everyone!”. Living lab Ze besloten een vervallen huis te kopen in Detroit voor $1000 en het compleet te renoveren. Het huis zal een dubbele functie hebben. Op de tweede verdieping komt een gezin te wonen, dat hun huis heeft verloren door een tax foreclosure. Tax foreclosures kwamen vooral na de crisis veel voor in Detroit. Dit houdt in, dat de overheid onverwachts belasting int van vele jaren terug. Deze belastingbedragen staan vaak niet in verhouding tot de huidige waarde van het huis, waardoor mensen dit niet kunnen betalen en op straat worden gezet. De eerste verdieping en de kelder van de woning zijn in gebruik voor educatieve doeleinden. Hier worden workshops gegeven over verduurzaming, maar ook over andere onderwerpen die bijdragen aan de verbetering van de levenskwaliteit van de lokale gemeenschap. Daarnaast zullen alle functies van het huis zichtbaar uitgelegd worden aan alle bezoekers. Een belangrijk onderdeel van het duurzame huis is het grijswatersysteem, dat in feite bestaat uit drie

Van BRL tot NTA

Het algemene kennisniveau over legionellapreventie bij prioritaire installaties laat te wensen over. Expert Sanitaire Technieken Eric van der Blom vindt de situatie zorgelijk. IZ sprak met hem over legionella, verduurzaming en de toekomst van de installatiebranche. De BRL 6010 verschaft de benodigde informatie voor het maken van een risicoanalyse en het opstellen van een beheersplan bij prioritaire installaties. Deze belangrijke richtlijn is recentelijk herzien, vertelt Eric van der Blom die werkzaam is als expert Sanitaire Technieken bij Techniek Nederland. “Met de herziening willen we twee belangrijke doelen bereiken: enerzijds waarborgen dat de betrokken adviseurs en installateurs hetzelfde, hoge kennisniveau hebben en anderzijds dat ze dit kennisniveau gebruiken bij het opstellen van de risicoanalyse en het beheersplan en daarbij gebruik maken van een uniforme rapportagewijze.” Examen Met de herziening wordt gelijk het kaf van het koren gescheiden. Installateurs en adviseurs die met de BRL 6010 werken, moeten nu een theorie- en praktijkexamen afleggen om hun kunde en kennisniveau te toetsen. Dat kan een aantal keer per jaar. In mei was de eerste lichting aan de beurt; het merendeel van de kandidaten slaagde niet voor de toets. “Dat had vooral te maken met hun parate kennis. Je moet niet onvoorbereid naar het examen gaan. En tevens blijkt wel dat niet iedereen alle ontwikkelingen even nauwgezet bij heeft gehouden.” Zorgen De teleurstellende resultaten baren Van der Blom zorgen. “Het algemene kennisniveau moet echt omhoog.” Menig lezer zal wel zuchten bij het lezen van deze regels en denken: ‘nog een examen erbij, nog meer

Beter legionella-advies

Twintig jaar na de ramp in Bovenkarspel wordt wetgeving voor legionellapreventie soms nog steeds onvoldoende nageleefd. De komst van onder andere de nieuwe BRL 6010, die de advieskwaliteit moet verbeteren, was dan ook zeer welkom. Daarin is onder meer een diploma-eis opgenomen voor mensen die werken met de BRL. Begin februari heeft InstallQ de nieuwe Beoordelingsrichtlijn 6010, Legionellapreventie-advies in collectieve leidingwaterinstallaties, bindend verklaard. De aanpassingen zijn toegesneden op de wens van het ministerie van IenW en ervaringsdeskundigen vanuit de markt. De nieuwe richtlijn heeft als doel de advieskwaliteit naar een hoger niveau te tillen. Aantoonbaar vakbekwaam Zowel de eisen aan adviesbureaus als adviseurs zijn strenger geworden. Om te voldoen aan de BRL moeten adviseurs, installateurs en andere mensen die werken met de BRL 6010 aantoonbaar vakbekwaam zijn en een vakbekwaamheidsdiploma halen. Ook stelt de vernieuwde BRL onder meer hogere eisen aan de risicoanalyse en het beheersplan. De BRL geeft daarnaast handvatten om de rapportage van risicoanalyse en beheersplan op te stellen, die vallen onder hoofdstuk 4 van het Drinkwaterbesluit. Zo is in BRL 6010 een beslisboom toegevoegd die de lezer helpt bepalen of er een beperkte of een uitgebreide risicoanalyse moet worden gemaakt. Verder is aan de BRL 6010 een vast voorgeschreven indeling van de rapportage toegevoegd. Klanten overtuigen “Legionellapreventie is een complex vakgebied. Het gaat om installatietechniek en tegelijkertijd om microbiologie”, zegt Kevin Kanters, directeur van adviesbureau Hydroscope. “Het vraagt om technisch inzicht, inlevingsvermogen en overtuigingskracht. Als klanten een risicoanalyse bij ons afnemen, houdt dat bijna altijd in dat

Drukschommelingen

Drukschommelingen treden op in iedere leidingwaterinstallatie. Een veelvoorkomende oorzaak is het openen en sluiten van kranen. De drukschommelingen kunnen leiden tot oncomfortabele, ja zelfs gevaarlijke situaties. Welke aanpak werkt het best om dit probleem te ondervangen? Rob Looijmans, werkzaam bij energieconsultant Cenergist, geeft tips. Dankzij de TVVL/Techniek Nederland voorstudie ST-35 ‘Beperken van drukschommelingen aan de inlaten van douchemengkranen’ is nieuwe kennis ontwikkeld. Deze kennis is omgezet in een praktische handleiding ‘Veilig en comfortabel douchen – Het beperken van temperatuurschommelingen bij douchemengkranen’. Dit is een aanvulling op ISSO 55 ‘Leidingwaterinstallatie in woon- en utiliteitsgebouwen’. De aanvulling is gratis te downloaden op www.isso.nl. Collectieve installaties De kennis uit de voorstudie ST-35 had al een plek gevonden in de ISSO 30 richtlijn voor leidingwaterinstallaties in woningen, die is verschenen in het najaar van 2018. ISSO 55 richt zich primair op collectieve installaties. Die krijgen vaker te maken met drukschommelingen, waarvan bovendien de intensiteit groter is. Dat komt onder meer door drukwisselingen in de installatie, een groter aantal tappunten en hogere drukken. Daarnaast leiden ook drukrimpelingen (korte, kleine drukverschillen) vaak tot temperatuurproblemen. Autoriteit In collectieve leidingwaterinstallaties, zoals in appartementencomplexen, zorgcentra of hotels blijkt ‘autoriteit’ van grote invloed op drukschommelingen in de leidingen en dus op de temperatuurwisseling van het mengwater. Autoriteit is gedefinieerd als de verhouding tussen het drukverlies over een aansluitleiding van een mengkraan en de som van het drukverlies over de aansluitleiding en de verdeelleiding. Hoe groter deze verhouding is, des te geringer de temperatuurverandering van het mengwater. Het drukverlies in de

Het mag weer

Het is ongetwijfeld de trend van 2019 in de sanitairwereld: kleur. Jarenlang domineerde de minimalistische badkamer, maar nu mag het allemaal weer uitbundiger. Met het aantrekken van de economie, lijken zowel de fabrikanten als consumenten op te fleuren. Als u de ISH heeft bezocht afgelopen maart, is het u vast en zeker wel opgevallen: de sanitairwereld lijkt een andere richting te zijn ingeslagen. Er was zelfs een expositie (Pop Up my Bathroom) aan gewijd, waar de kleurenrevolutie voortreffelijk in beeld werd gebracht. Durf Rob Sanders is directeur van Sanidrõme. Bij de coöperatie zonder winstbejag zijn tientallen showroomhoudende installateurs aangesloten. Ook zij merken een trendverschuiving, beaamt Sanders. “Nu de economie beter draait, durven de fabrikanten meer. Ze brengen nieuwe producten op de markt met een breder scala aan kleuren; van baby roze tot appeltjesgroen. Hiermee spelen ze ook in op een andere trend: individualisering. Klanten willen steeds meer de regie houden over de inrichting van hun badkamer, keuken en toilet en zijn voortdurend op zoek naar producten die tegemoet komen aan hun individuele wensen.” Accenten aanbrengen Toch blijft het overgrote deel, Sanders schat zo’n 9 van de 10 klanten, behoudend. “Ze vragen zich af of ze al die trendy kleuren over een jaar of 3 nog wel mooi vinden en kiezen daarom eerder voor het bekende witte en zwarte sanitair.” De kleurenrevolutie drukt met name haar stempel op kranen, badkamermeubilair en tegels, zegt Sanders. “Klanten kiezen er niet snel voor om bijvoorbeeld een hele badkamer in roze uit te laten voeren.

Opmars van 3D printen

3D-printen wordt vaak gezien als het productieproces van de toekomst, maar de techniek bestaat eigenlijk al decennialang. De laatste jaren zijn de mogelijkheden en technieken wel steeds verder uitgebreid, waardoor 3D-printen met een echte opmars bezig is. Met een 3D-printer kan vrijwel elk object worden gemaakt dat je maar kunt bedenken. In de automobiel -en vliegtuigindustrie wordt 3D printing al veelvuldig ingezet. Dat moet ook voor kranen kunnen, dacht Grohe, wereldwijd aanbieder van sanitaire producten en keukenkranen. Omdat een 3D-printer zowel in de breedte, lengte en hoogte kan drukken, kan er een verscheidenheid aan vormen worden gecreëerd. Trend Doordat de objecten in een lage oplage worden geproduceerd en producten specifiek zijn toegespitst op individuele creatie en wensen, kan de consument volledig naar eigen inspiratie en creativiteit een limited edition van het product laten vervaardigen. Dit past geheel in de trend die zich nu inzet in huis maar zeker ook in de sanitair branche; de consument wil de badkamer steeds individueler en origineler inrichten. Fabrikanten spelen daar handig op in met het introduceren van meer kleur en nu dus ook eigen ontwerpen. Twee kranen Grohe introduceerde in maart tijdens de ISH in Frankfurt, haar eerste 3D-metaalgeprinte designkranen, de Atrio Icon 3D en de Allure Brilliant Icon 3D. Twee zeer futuristisch en tevens flinterdunne uitziende kranen, die beide zijn geprint in de Grohe fabriek in Hemert. De kranen hadden zelfs nog voor hun introductie al een bestemming. De kranen gaan geheel in stijl en blijvend in het waterthema naar het eerste onderwaterrestaurant

Sanitair op ISH 2019

De sanitairwereld kent langjarige en kortdurende trends. Jaren geleden werd al de versmelting van de badkamer met andere vertrekken in huis ingezet. Het gebruik van een rijk kleurenpalet daarentegen, maakt pas sinds kort opgang. Daarnaast zijn er de algemene trends, zoals digitalisering, installatiegemak en een verstandig gebruik van natuurlijke hulpbronnen. De ISH liet het allemaal zien. Dit jaar waren de hallen 1,3 en 5 gewijd aan de ISH Water. De exposanten toonden een rijke verscheidenheid aan oplossingen. Van nieuwe toiletten tot vrijstaande baden, voorzetsystemen, douchegoten en watermanagementsystemen. Design Laten we maar beginnen met de meest opvallende trend; kleur. Waar enkele jaren geleden wit de toon aangaf, mag het nu allemaal wat fleuriger. Tijdens de vorige editie was die ontwikkeling al ingezet, maar deze keer gingen de sanitairgiganten helemaal los. Van champagnekleurige douchegoten tot zwartgele badkamermeubelen en rode of goudkleurige kranen, alles is tegenwoordig mogelijk. Zowel Grohe (Grohe Colors) als Villeroy & Boch (Collaro collectie) benadrukten dan ook bijvoorbeeld het rijke kleurenpalet van hun collecties. En de Pop Up My Bathroom expositie, traditioneel de hotspot van de ISH om de nieuwste trends te leren kennen, stond zelfs geheel in het teken van kleur. Er vielen zowel retro, jaren ‘80, achtige als high tech en zoete meisjesachtige badkamers te zien. Voor elk wat wils dus en dat sluit weer naadloos aan op een andere langjarige trend in de sanitairwereld: customisation oftewel de klant steeds beter naar zijn eigen individuele wensen gaan bedienen. Wat zagen we verder? Veel verschillende vormen; zowel hoekig, rond,

Legionellapreventie

Dankzij moderne micro-elektronica ontstaan nieuwe systeemtypen in de gebouwbeheersing. In dit artikel wordt een nieuwe geautomatiseerde legionellaoplossing beschreven, die eenvoudig is te installeren en een hoge mate van flexibiliteit en controle biedt. De beschikbaarheid van steeds goedkopere en meer krachtige micro-elektronica en draadloze techniek maakt in de gebouwbeheersing nieuwe besturingsconcepten mogelijk. Apparaten kunnen tegen geringe meerkosten met meer functionaliteiten worden uitgerust en tegelijkertijd ontsloten worden voor centrale bediening en monitoring. In de visie van Van Mierlo Ingenieursbureau werken deze functies het liefst zo lokaal en zelfstandig mogelijk en zou het Internet er enkel aan te pas moeten komen waar dit ook daadwerkelijk iets toevoegt. In het hier beschreven Sfella (Smart Flush Legionella) -systeem is deze filosofie duidelijk doorgevoerd. Zorgplicht Het is inmiddels alweer 20 jaar geleden dat op de West-Friese Flora honderden mensen besmet raakten met de legionellabacterie. Sinds die tijd is het bewustzijn over dit gevaar sterk gegroeid zowel binnen organisaties als onder het grote publiek. Gebouweigenaren hebben een zorgplicht om risico’s op legionellabesmetting zoveel mogelijk te voorkomen. Hieraan kan veelal voldaan worden door tap- en douchepunten regelmatig te spoelen en dit nauwkeurig te registeren. Dit is echter tijdsintensief en blijft mensenwerk, waarbij fouten niet zijn uit te sluiten. Geautomatiseerde oplossingen Voor sporthallen en dergelijke zijn al enige tijd douchebesturingssystemen beschikbaar die automatisch spoelen en hiervan zelfs data opslaan. Deze zijn echter relatief kostbaar en alleen goed inzetbaar als het om een bepaald aantal douchepunten gaat. Vanuit de markt is dan ook een vraag naar een ander soort oplossing.

Nieuwe sanitatie

Vorige jaar schreef waterexpert Johan Bel al in Installateurszaken dat we aan de vooravond staan van een waterrevolutie. Ljiljana Zlatanović is dezelfde mening toegedaan. De onderzoekster van TU Delft en het AMS Institute houdt zich onder andere bezig met nieuwe sanitatie. Aan IZ legt ze uit hoe innovatieve technieken kunnen bijdragen aan een circulaire waterhuishouding. In Nederland worden we van twee kanten bedreigd, we hebben zowel te veel als te weinig water. Door klimaatverandering regent het veel meer en komen er steeds vaker hevige regenbuien voor. Dat levert overlast op. Tegelijkertijd zien we dat er zelfs in Nederland tekorten aan drinkwater kunnen ontstaan, dat werd afgelopen zomer wel duidelijk. Naast verdroging zien drinkwaterbedrijven bovendien dat een significant deel van hun bronnen onder druk staat door vervuiling. De overlast aan regenwater en de bedreiging van de drinkwatervoorziening maken verandering van onze watersystemen noodzakelijk. En die veranderingen zullen vooral in de gebouwde omgeving gaan plaatsvinden. Oftewel op het terrein van de installateur. Circulariteit Zlatanović’s onderzoek richt zich op Nieuwe Stedelijke Water Transport Systemen. “Nieuwe sanitatie is een zeer belangrijke strategie om stedelijke kringlopen te sluiten. In tegenstelling tot oude sanitatie is nieuwe sanitatie gebaseerd op circulaire principes. We focussen ons op waterbesparing en de terugwinning van water, stoffen en energie, waarmee we de verschillende kringlopen sluitend maken.” Waterbesparende technieken Met waterbesparende technieken zijn we als branche al aardig vertrouwd geraakt de afgelopen jaren. Denk aan instant warm water bereiding, recycle douches, waterbesparende en waterloze toiletten en ozon-wasmachines. “Door bijvoorbeeld kranen te installeren

Slim sanitair

Bij de keuze van het juiste sanitairproduct zijn niet alleen vormgeving en prijs doorslaggevend. De tijd die nodig is om een product te installeren is minstens zo belangrijk. Vooral als het gaat om openbare gebouwen waarin vaak een veelvoud aan sanitaire oplossingen wordt geïnstalleerd. Een effectieve oplossing is om het debiet van het sanitairproduct vooraf in te stellen op een economisch niveau (geen opspattend water). Dit levert tijdwinst op omdat tijdens de installatie niet hoeft te worden bijgesteld, zelfs niet bij een opstelling in serie. Het debiet kan overigens alsnog worden aangepast bij te veel of te weinig druk of als optimale resultaten voor duurzaamheidskeurmerken (zoals Breeam) moeten worden behaald. Ook douchepanelen leveren tijdwinst als ze installatiegereed worden afgeleverd. Hetzelfde geldt voor wastafelmengkranen als filters en terugslagkleppen vooraf worden gemonteerd. Urinoirspoeler De nieuwe elektronische inbouw urinoirspoeler van Delabie is een voorbeeld van een tijdbesparend product. De bedieningsplaat met strak design is integreerbaar in elk type openbaar gebouw. Dezelfde inbouwdoos kan op verschillende manieren worden geïnstalleerd: bevestiging langs de zijkant op rails voor gipsplaat, langs de voorkant op een volle muur of langs de achterzijde op paneel. De inbouwdiepte is regelbaar tot 120 mm voor dikke muren in gebouwen waar veel vandalisme voorkomt. De Tempomatic 4 in te bouwen urinoirkraan wordt aan de buitenkant van de inbouwdoos aangesloten. De waterdichtheid is gegarandeerd dankzij een gepatenteerd systeem waarbij voorbij de kraag wordt afgesneden. Om het onderhoud te vereenvoudigen zijn de kwetsbare elementen (elektroventiel, filter en stopkraan) toegankelijk langs de voorkant, zonder de