Categorie: Sanitair

Duurzaam tapwater

Duurzaam tapwater

Zeker 40 tot 70 % van de energie die nodig is voor het opwarmen van tapwater, is eenvoudig terug te winnen. Dat zegt Luuk Dijkhuis van de Vereniging Duurzaam Tapwater Nederland. Volgens de kersverse voorzitter moeten we nu stappen zetten, want “het doucheputje is het grootste energielek in de woning.” De Vereniging Duurzaam Tapwater Nederland bestaat nog maar kort. Volgens voorzitter Dijkhuis was de oprichting broodnodig. “De afgelopen decennia heeft de focus gelegen op energie-efficiënte verwarming, isolatie en het beperken van transmissieverliezen van woningen. Op die terreinen zijn aansprekende resultaten geboekt. Maar de aandacht voor tapwater is daarmee wel achtergebleven.” NTA 8800 Ter illustratie wijst Dijkhuis onder andere op de NTA 8800 waarin slechts een COP van 1 wordt gevraagd voor het toestel dat warm tapwater maakt en er weinig aandacht is voor de wijze waarop de productie van warm tapwater plaatsvindt. En dat terwijl in de nieuwbouw inmiddels 50 % van het energiegebruik gaat naar de productie van warm tapwater, “want we douchen vaker en langer”. Omslag Er is een omslag nodig. Het zou al flink helpen als de installateur vaker de klant attendeert op mogelijkheden om energie te besparen bij de productie van warm tapwater. Helaas gebeurt dat nog maar zelden, merkt Dijkhuis. “Ik zie desondanks wel een groei van het aantal douche-wtw’s en warmtepompboilers dat wordt afgezet.” Leden De Vereniging Duurzaam Tapwater Nederland telt op het moment 6 actieve leden: AB Sales & Trade, ACO, Itho Daalderop, Technea, QBlue en Luxor. “Daarnaast hebben zich onlangs 3 potentiële

Slim, duurzaam en veilig

Slim, duurzaam en veilig

Trends in de badkamer: het moet allemaal nog slimmer, duurzamer en veiliger. Zo min mogelijk installatietijd, zo weinig mogelijk onderhoud, goed voor het milieu en naar tevredenheid van de eindgebruiker. IZ spotte een aantal van die trends. Hygiëne en frisheid Met de nieuwe ViClean-I 200 breidt Villeroy & Boch dit jaar het assortiment douche-wc’s uit. Het nieuwe model is gebaseerd op de huidige douche-wc ViClean-I 100, maar heeft een aantal extra comfort- en hygiënefuncties. ComfortDry is een geïntegreerde föhn­functie met warme lucht voor frisheid en hygiëne. Toiletpapier is overbodig. Er is keuze uit vijf temperatuurstanden van 25˚C tot 45˚C. De ComfortDry is volledig in het paneel van het toilet geïntegreerd. De douche-wc heeft nu ook een verwarmde toiletzitting, waarbij de temperatuur naar wens is aan te passen. De EcoMode zorgt ervoor dat de zitting binnen enkele seconden gelijkmatig opwarmt en dat de temperatuur automatisch wordt verlaagd wanneer het toilet niet in gebruik is. De HarmonicWave douchetechnologie biedt nog steeds dezelfde warme douchestraal. De bidetfunctie wordt voor en na gebruik nu ook automatisch gereinigd. De watertemperatuur, straalsoort en straalsterkte zijn via de app of afstandsbediening in te stellen. Dankzij de geïntegreerde gebruikersherkenning zijn alle instellingen in een persoonlijk profiel in de app op te slaan. Net als zijn voorganger, heeft de ViClean-I 200 geen spoelrand en beschikt het toilet over het DirectFlush-spoelsysteem voor optimale hygiëne. De douche-wc is door één persoon snel te installeren. De verpakking dient daarbij als montagehulp. Lichtgewicht douchevloer Een trend in de badkamer is de douchevloer, die

Sanitaire installaties

Sanitaire installaties

ISSO Kleintje Water is volledig geactualiseerd. De kennis richt zich op meer dan alleen waterinstallaties en besteedt aandacht aan alle werkzaamheden die nodig zijn voor het adviseren, installeren en onderhouden van sanitaire installaties. De eerdere versie van de compacte en praktische handleiding stamt uit 2012 en behandelt vrijwel alle werkzaamheden die nodig zijn voor het aanpassen en uitbreiden van sanitaire installaties in woningen. Buiten de vereiste kennis voor de sanitaire installaties, besteedt het Kleintje ook aandacht aan werkzaamheden die tegelijkertijd nodig zijn, zoals: bouwkundige aanpassingen, riolering, verwarming en ventilatie. Daarnaast komen vooral elektrotechnische aspecten, zoals voeding, veiligheid, potentiaalvereffening en aarding uitgebreid aan de orde. Zo kan de installateur elke opdrachtgever ontzorgen bij het installeren van bijvoorbeeld nieuw sanitair of een extra badruimte, keukeninrichting en/of een andere warmtapwaterbereider. Het compacte naslagwerk is bestemd voor de monteur en installateur die zijn of haar klant gericht wil adviseren op locatie. Ook kan de installateur, voordat hij of zij aan een klus begint, nog even nakijken wat er precies voor kennis en kunde nodig is voor de uitvoering van specifieke handelingen. Voor verschillende fasen “Het is echt een naslagwerk voor grote en kleine verbouwingen of renovaties in woningen”, zegt Nick Post, projectcoördinator bij ISSO. “Bij een verbouwing in de woning red je het bijna niet door alleen de sanitaire technieken aan te passen. Daarom is in dit Kleintje juist ook de kennis van die andere disciplines erbij betrokken. Natuurlijk wel altijd in relatie tot de sanitaire installaties.” De vakman of vakvrouw bevindt zich midden

Hygiënische installatie

Hygiënische installatie

In het hartje van het Limburgse Geleen werkt VAL Vastgoed aan de transformatie van de lokale Paterskerk tot medisch centrum. Voor de installatietechniek vertrouwt het bedrijf op de kennis, producten en systemen van Viega. VAL Vastgoed is het vastgoed- en installatiebedrijf van de Verenigde Apotheken Limburg dat met meer dan 40 vestigingen grote delen van Limburg van (medicinale) zorg voorziet. De meest recente uitbreiding van het netwerk vinden we in Geleen, waar de plaatselijke Paterskerk wordt getransformeerd tot multifunctioneel medisch centrum waarin een huisartsen- en fysiotherapiepraktijk én een apotheek samenkomen. De kerk die meer dan 20 jaar heeft leeg gestaan, bevat nog steeds de oorspronkelijke glas in lood ramen en wandschilderingen. De plannen voor de ombouw werden door VAL Vastgoed zelf verzorgd. We spreken over het project met Dave Nollé, projectleider bij VAL Vastgoed (foto). Optimale hygiëne In een medische omgeving is een opti­male hygiëne een absoluut vereiste. Eersteklas installatietechniek draagt daar in belangrijke mate aan bij. Daarnaast spelen duurzaamheid en energie-efficiëntie bij de transformatie van de kerk een belangrijke rol. Deze thema’s zien we terugkomen in de keuze voor de Viega systemen Smartloop Inliner, de elektronische gebruikersstations en het Viega Smartpress-systeem om alle leidingen doorstromend te kunnen aansluiten. Daarnaast koos VAL Vastgoed uit oogpunt van installatiegemak voor het Prevista voorwandsysteem. Doorstromend installeren Als we vragen naar de rol van een hygiënisch verantwoorde installatie, benadrukt Dave Nollé het grote belang ervan: “Voor een medisch centrum worden hoge eisen gesteld aan de hygiëne en het behoud van drinkwaterkwaliteit. Dat start met

Warmwaterbesparing

Warmwaterbesparing

Onze woningen worden steeds beter geïsoleerd. Daardoor neemt de vraag naar warmte voor ruimteverwarming af. Maar hoe zit het met de behoefte aan thermische energie voor warm tapwaterproductie? IZ sprak erover met ISSO en Hansgrohe. Er zijn verschillende routes die je kunt bewandelen om (warm) water te besparen. Het beste is om al direct bij de bron te beginnen natuurlijk. Denk aan waterbesparende douchekoppen en kranen. Hansgrohe maakt daartoe gebruik van haar EcoSmart technologie. Uitleg Dankzij een uitgekiende doorstroombegrenzing, speciale straalopeningen en het bijmengen van lucht daalt het dagelijkse gebruik van douchewater tot maar liefst 60 %, zegt de fabrikant. Ongeacht hoe hoog de waterdruk ook is. Want een ‘precisie-O-ring’ reageert flexibel op de waterdruk en regelt zo de waterhoeveelheid. Is de druk te hoog, dan verkleint de ring de doorlaatopening. Als de druk te laag is, wordt de opening vergroot. Mede hierdoor gaat water besparen nooit ten koste van het comfort, zegt de fabrikant. Besparing Op deze manier wordt het watergebruik verlaagd tot 8 l/min bij hoofd- en handdouches (Green-producten bij Hansgrohe douches gebruiken zelfs maar 6 l/min). Hansgrohe mengkranen bij de wastafel en het bad hebben standaard slechts 5 liter water per minuut nodig (EcoSmart+-producten gebruiken zelfs slechts 4 l/min bij 3 bar). Groeiende belangstelling “De belangstelling voor waterbesparende douches en kranen groeit sterk”, vertelt Irene van der Klugt, Product Manager bij Hansgrohe. “Zowel bij consumenten als in het B2B-segment.” De fabrikant probeert die groei ook verder te stimuleren via campagnes en haar eigen waterbespaarcalculator, die op de

Bevochtiging

Bevochtiging

Volgens experts heeft circa 40% van de gebouwen te kampen met een te lage luchtvochtigheid. Met name tijdens de koudere maanden. De markt levert verschillende oplossingen om dit probleem het hoofd te bieden, maar sommige brengen een legionellarisico met zich mee. Hoe ga je hiermee om? Het is een terugkerend thema in IZ: luchtbevochtiging. Ondanks jarenlange campagnes van fabrikanten, leveranciers, kennisinstituten en andere stakeholders blijft een goede RV in de gebouwde omgeving een zorgenkindje. Wat is er aan de hand? Type gebouw “Het hangt voor een groot deel af van het type gebouw en de processen die er zich in afspelen”, zegt Wil Sampers, DGA van Cumulus. Zijn bedrijf is gespecialiseerd in industriële en utiliteits- bevochtiging en waterbehandeling. “In een aantal marktsegmenten gelden duidelijke randvoorwaarden voor de RV in gebouwen. Denk aan de textielindustrie, fruit- en groentetelers die gebruik maken van koelcellen, laboratoria of de zorgsector. Vanwege de hygiëne of gewenste optimale productieomstandigheden houdt men daar al uit voorzorg strikte randvoorwaarden aan. Maar in bijvoorbeeld kantoren of woningen ligt dat anders.” Graadmeters “Het beslissingstraject duurt langer, men heeft geen sensor in het lichaam die de luchtvochtigheid meet. Geïrriteerde ogen, een droge hoest of huid zijn dan vaak indicatoren dat de luchtvochtigheid te laag is.” Dat betekent in de praktijk een RV onder de 40%. Koude lucht Vooral in de koude maanden schiet de RV naar beneden. Maar vergis je niet, zegt Sampers. “Ook tijdens andere periodes, zoals dit jaar tijdens Pasen, toen er droge, zeer warme lucht uit Oost-Europa over

Ontharders

Ontharders

Ron Bosch, adviseur en HBO-hoofddocent Installatietechniek gaat in dit artikel in op drie soorten ontharders die erg populair zijn. Het gaat om de magnetische ontharder en de ontharder die werkt op basis van kooldioxide toevoeging aan het drinkwater en het Greenguard onthardingsprocedé. Dit artikel is een vervolg op een eerder verschenen publicatie in IZ in de juli-editie van 2022. Het desbetreffende artikel ging over de aansluiting van ontharders via de juiste keerkleppen. Bosch kreeg vervolgens de nodige vragen binnen bij de vakcommissie op de Hogeschool over het gebruik van specifieke ontharders. Magnetische waterontharder Een magnetische waterontharder zou volgens fabrikanten de aanwezige calciumionen voorzien van een negatieve elektrische lading. Hierdoor wordt de binding met magnesiumionen voorkomen. Er is echter geen enkele wetenschappelijke onderbouwing dat het werkt. Ook zijn er, zover wij hebben kunnen nagaan, geen testattesten van keuringsinstanties voorhanden waaruit de werking blijkt. Te mooi Een magneet-waterontharder is niet meer dan een klein doosje, die met tie-wraps om de hoofdwaterleidingbuis gemonteerd wordt. Je ziet ze veel in reclamespotjes op tv. Er zitten een paar permanente magneten in of elektromagneten die op stroom werken. Ze variëren in prijs van enkele tientjes tot honderden euro’s. Dat zo’n doosje met magneten je kalkprobleem oplost, lijkt bijna te mooi om waar te zijn. En dat is het waarschijnlijk ook. Recent gaf een rechtbank nog te kennen dat “het gebruik van de term ‘waterontharder’ in het geval van de Amfa magnetische waterontharder feitelijk onjuist is”. Kooldioxide ontharder Het tweede type waterontharder dat opgang maakt, is de

Leidingwatersystemen

Leidingwatersystemen

De vernieuwde ISSO-publicatie 55 biedt professionals een update van bestaande kennis, maar ook een aantal nieuwe onderwerpen voor het ontwerpen en realiseren van leidingwaterinstallaties. Het naslagwerk biedt een gestructureerd overzicht van alle facetten die hiervoor nodig zijn. De publicatie is een herziening van de uitgave uit 2013 over ‘Leidingwaterinstallaties voor woon- en utiliteitsgebouwen’. Omdat deze publicatie al relatief lange tijd niet is geüpdatet, was alleen het actualiseren van de bestaande inhoud onvoldoende. Diverse ontwikkelingen in het vakgebied zorgden dat het nodig was om nieuwe en belangrijke onderwerpen aan de publicatie toe te voegen. Bovendien is ook de structuur van het kennisdocument grondig aangepast, waardoor het beter aansluit bij het volledige ontwerp- en realisatieproces van leidingwaterinstallaties. Overzichtelijkere structuur Specifieke onderwerpen, die voorheen verspreid door de publicatie aan bod kwamen, zijn vanwege hun belang en voor een beter overzicht in één hoofdstuk bij elkaar gebracht. Een mooi voorbeeld is het prominente onderwerp waterkwaliteit, dat nu in een eigen paragraaf extra aandacht krijgt. Op deze manier is het document sneller en gemakkelijker te raadplegen, zonder dat de professional hierbij heen en weer hoeft te bladeren. Daarbij zijn bij verschillende onderwerpen in het document ook nieuwe, handige schema’s toegevoegd. Ook dit draagt bij aan de volledigheid en gebruiksvriendelijkheid van het document. Aandacht voor duurzaamheid Zodra je collectieve leidingwaterinstallaties ontwerpt conform de kennis in deze publicatie, dan weet je zeker dat je voldoet aan de wet- en regelgeving en de laatste stand van kennis en techniek. Natuurlijk spelen comfort en veiligheid hierin een belangrijke rol,

Afvoer regenwater

Afvoer regenwater

Met het verschijnen van ISSO-publicatie 3216 ‘NTR 3216 Riolering in bouwwerken’ krijgt de markt de broodnodige duidelijkheid. Niet dat de ‘oude’ NTR 3216 geen duidelijkheid verschafte, maar hij maakte te weinig duidelijk wat er fout kon gaan als je ontwerpregels niet naleefde, vertelt Nick Post, specialist sanitaire technieken bij ISSO. De NTR 3216 is voor ontwerpers van sanitaire installaties al vele jaren een onmisbaar naslagwerk en belangrijk hulpmiddel bij het ontwerpen van de installaties. Datzelfde geldt natuurlijk ook weer voor de nieuwe ISSO-publicatie 3216, die nu verschenen is en waarin de informatie uit de ‘oude’ NTR 3216 is geüpdatet, verduidelijkt en aangevuld waar dat nodig was. “En dat was op bepaalde punten echt noodzakelijk”, zegt Nick Post. Breed scala De publicatie, die sinds deze maand beschikbaar is via isso.nl, geeft richtlijnen voor het ontwerpen, realiseren en beheren van afvoersystemen voor hemelwater en huishoudelijk afvalwater (of vergelijkbaar) van bouwwerken. Dat betekent dat een breed scala aan onderwerpen en systemen wordt behandeld waarmee vrijwel elke sanitair installateur dagelijks te maken heeft. Dit varieert van lozingsvoorschriften voor vuilwater- en hemelwaterafvoersystemen, ontwerpregels voor vuilwater en rioleringsinstallaties binnen de perceelgrens tot alles over hemelwaterafvoersystemen vanaf het dak, de goot, enzovoorts. Innovatieve technieken “Er zijn genoeg onderwerpen waarvoor niet zo heel veel is veranderd. Tegelijk zien we ook dat er innovaties en nieuwe technieken bijkomen waarvoor het zinvol is om ontwerprichtlijnen op een rij te zetten. Denk aan de groeiende populariteit van bijvoorbeeld systemen voor gebruik en infiltratie van hemelwater binnen de perceelgrens of systemen voor

Ultrasoon

Ultrasoon

Het bedrijf Aqua-D&S is sinds kort actief op de markt met een ultrasoon techniek als een ‘point of entry’ systeem in leidingwaterinstallaties. De techniek is vooral bekend van andere toepassingen, maar nog niet voor legionellabestrijding, waarvoor dit systeem is ontwikkeld. Ultrasoon geluid is onhoorbaar geluid met een frequentie hoger dan 20 kHz Bij toepassing in water wordt het geluid ingebracht door een transducer. De werking berust op het piézo-elektrisch effect, waarbij een spanningsverandering wordt omgezet in een drukverandering en andersom. Er bestaan transducers met indirecte werking waarbij eerst een wand in trilling wordt gebracht. Er zijn er ook met directe werking waarbij water direct in contact staat met de ‘neus’ van de transducer. De transducer wordt gevoed via een elektrische kabel en generator waarop het vermogen, de frequenties en de werkingstijden kunnen worden ingesteld. Toepassingen Ultrasoon techniek kent veel toepassingen, zoals reiniging van vervuilde onderdelen, ultrasone bevochtiging en bacterievrij houden van koeltorens en het in beeld brengen van organen in het lichaam (sonography). Het wordt toegepast in de tuinbouw om reservoirs algen- en bacterievrij te houden. Sinds kort wordt in pilotprojecten getest of het kan worden toegepast in leidingwaterinstallaties. Bacteriedodende werking In een studie van de Universiteit Utrecht uit 2007 zijn 45 wetenschappelijke rapporten onderzocht en de conclusies luiden samengevat: • Bacteriën worden over het algemeen zeer effectief gedood door sonicatie en cavitatie. • Een combinatie met een andere techniek kan “zeer effectief” zijn. • De toepassing van ultrasoon techniek kan leiden tot vermindering van het gebruik van chemicaliën. Door de onderzoekers in