Was de warmtepomp eerst nog een vooral airco-gelieerd product, tegenwoordig brengt elke fabrikant ‘die iets met verwarmen en koelen heeft’ wel een warmtepomp op de markt. Een rondje langs verschillende fabrikanten die onlangs een nieuw model introduceerden. Tijdens een speciaal kick-off event in het Nationaal Militair Museum in Soesterberg presenteerde LG een nieuwe range warmtepompen (hoofdfoto). De fabrikant liet de toegestroomde installateurs en belangstellenden kennismaken met de Integrated Water Tank, kortweg IWT. Geïntegreerde boiler Deze compacte lucht/water-warmtepomp bestaat uit een buitenunit en geïntegreerde boiler van 200 liter voor warm water. Hij kan worden toegepast bij nieuwbouw, renovatie en in appartementencomplexen. Alle hydraulische onderdelen zijn geïntegreerd, zodat geen onderdelen van andere leveranciers nodig zijn. De warmtepomp kan op een relatief klein oppervlak van ongeveer 60 x 70 cm geplaatst worden. Hulpverwarming is geïntegreerde (naar keuze 2, 4 of 6 kW). Volgens de fabrikant haalt de warmtepomp zelfs bij -20°C nog warmte uit de buitenlucht. Naast de IWT, presenteerde LG haar Therma V Monobloc met natuurlijk koudemiddel R32 (zie kader). Het betreft een volledig geïntegreerde lucht/water-warmtepomp met alleen wateraansluitingen naar het buitendeel en beperkte bedrading. Makkelijk te installeren dus.De warmtepomp is beschikbaar in uitvoeringen vanaf 5 tot aan 16 kW. De buitenunit van de kleinste variant is 95 cm breed bij een diepte van 33 cm, zodat deze vrijwel overal geïnstalleerd kan worden. Geen koeltechnische handelingen Panasonic lanceerde eind vorig jaar haar Aquarea Mono-bloc serie, variërend van 5 tot 16 kW.De units zijn voorzien van een compacte behuizing om zowel een snelle
Tag: artikel editie mei 2018
“Het gaat over langere periode de goede kant op met de wereld”, zeggen Johan Norberg’s ‘Progress’ en Stephen Pinker’s ‘Enlightenment now’. Maar zelfs deze langjarige, geleidelijke transitie is ineens niet meer genoeg voor de Nederlandse W-sector: héle grote stappen moeten worden gemaakt nu Nederland versneld van het Groningse aardas af zal gaan. En dus gebouwen massaal op warmtepompen en andere duurzame warmte-(én koel-)installaties overstappen. De marktvraag moet vergroot worden door onder andere de campagne ‘Energie besparen doe je nu’. De binnenkort vanuit de ‘Versnellingstafel duurzame decentrale warmte’ te publiceren Technologiematrix gaat verder helpen in het juiste aanbod: de juiste techniek(-combinatie) met de juiste business case in het juiste (utiliteits)gebouw. Twee van de acties van het Energieakkoord 2013-2023 die direct impact hebben op úw markt! Ondertussen worden aanvullende en nóg grotere plannen gemaakt voor het Klimaatakkoord, dat deze zomer al klaar moet zijn en moet leiden tot een aardgasvrij Nederland in 2050. De warmtepomp is één van de beoogde winnaars: naast duurzame toevoeging aan of zelfs vervanging van de gasketel biedt de warmtepomp ook aanvullend comfort door (zomer)koeling en zowel woningbouw als utiliteit kunnen op elke schaal worden bediend. Natuurlijk staan critici en sceptici klaar met tegenargumenten. Ook het debat schaalt dus op en dat is prima. De branche heeft de antwoorden klaar en werkt ondertussen door aan nóg verdere verbetering van energetische, economische, ergonomische en esthetische prestaties. De vanuit het beleid geambieerde aantallen zijn duizelingwekkend en betekenen een verachtvoudiging van de markt in de komende paar jaar. De branche is
Strak in pak stapte hij parmantig op mij af. Ik schat de man ongeveer rond de 70 jaar. Hij had duidelijk een vraag. “Waarom laten zoveel jongeren techniek links liggen?” De man stelde de vraag vlak na mijn presentatie over de technologische ontwikkelingen in het algemeen en specifiek in de woonomgeving. Samen met ongeveer 599 andere congresgangers – met een gemiddelde leeftijd van 65 jaar! – had hij deze aangehoord. Het verbaasde hem. Zeker omdat er volgens hem ‘juist nu’ zoveel dynamiek en ontwikkeling is in de techniek. Hij heeft een punt. Dat er minder jongeren voor techniek kiezen, is echter niet van de laatste tijd. Sinds jaar en dag is de keuze voor een techniekopleiding dalende. Een eenduidige oorzaak is niet aan te wijzen. Maar de geschiedenis laat wel rode lijnen zien. Zo is techniek uit het straatbeeld verdwenen. De timmerman, loodgieter, elektro-installateur… er was een tijd dat deze bedrijven gevestigd waren in een (winkel)straat van een dorp of stad. Je liep er bij wijze van spreken dagelijks langs. Tegenwoordig zijn ze weggetrokken naar sfeerloze industrieterreinen. Ook denk ik – ondanks dat ik nog niet zo oud ben – aan de tijd dat ik op de lagere school mocht zagen, timmeren en boren. Al lang geleden is dit wegbezuinigd of vervangen door een surrogaatachtig knutseluurtje. En de drang naar kennisonderwijs mogen we niet onderschatten. Nederland moest een kenniseconomie worden. Vervolgonderwijs werd gebundeld naar vmbo, dat al snel een negatief imago kreeg. Met als gevolg: ‘koste wat het kost, dáár
Dat de cv-ketel zijn langste tijd gehad heeft is inmiddels duidelijk. Toch kan het voor installateurs lastig zijn consumenten te informeren over de alternatieve duurzamere mogelijkheden, zoals warmtepompen. Daarom heeft BDH de WarmtepompverkennerPro ontwikkeld, een online tool die de installateur hierbij helpt. De installatie van een duurzame verwarmingsinstallatie heeft meer voeten in de aarde dan de installatie van een cv-ketel. Hierdoor zijn sommige installateurs terughoudend om warmtepompen te adviseren. Terwijl deze techniek veel mogelijkheden biedt. Er is nu een tool ontwikkeld die de keuze vereenvoudigt: de WarmtepompverkennerPro. Digitale opname De kern van deze is een digitaal opnameformulier. Als installateur loop je, bijvoorbeeld tijdens een huisbezoek, samen met de potentiële klant door een digitale vragenlijst. Zo komen de belangrijkste zaken voor een goed advies over de verschillende typen warmtepompen automatisch voorbij. Ook is er de mogelijkheid de eisen en wensen van de klant mee te nemen. De tool geeft uiteindelijk een indicatie van het type warmtepomp dat in de woning past. Daarnaast geeft de verkenner aan wat de aandachtspunten zijn en waar kansen liggen voor verbetering van de woning in combinatie met een bepaalde verwarmingsinstallatie. Denk aan het optimaliseren van het afgiftesysteem, het verzwaren van de elektriciteitsaansluiting of een check op de ruimte voor installaties binnen en buiten de woning. Inzicht Elke opname wordt automatisch opgeslagen in de klantendatabase van de tool. Hierdoor is deze direct digitaal beschikbaar en makkelijk terug te halen en aan te passen. Ook kan worden aangegeven of de klant meer informatie wenst, er een offerte gemaakt
In dit artikel legt adviseur Ron Bosch aan de hand van een praktijkvoorbeeld uit welke afwegingen een installateur moet maken bij de keuze tussen een warmtepomp of HR-ketel. Hij beperkt zich daarbij niet alleen tot rendementen en kostenplaatjes, maar stipt ook aan met welke bouwkundige factoren rekening dient te worden gehouden. In november 2016 zijn in Rosmalen 20 nieuwbouwwoningen opgeleverd. Ik ben betrokken bij de revisie van het installatieconcept in enkele huizen. Ze zijn voorzien van een verkeerd installatieconcept, dat zorgt voor comforproblemen en torenhoge energierekeningen. Deze problemen kwamen echter pas na de ingebruikname aan het licht. De grootste boosdoener is de cv-ketel die niet terug kan schakelen naar zijn laagste vermogen, zodat het toestel constant in de pendelmodus staat. Is het zinvol om de HR-ketel te vervangen door een warmtepomp? Slim? Als we een warmtepomp laten installeren, kunnen we met 1 kWh Elektra 4,4 kWh thermisch vermogen opwekken. Zo op het eerste gezicht kan een HR-ketel daar niet tegenop boksen, maar klopt dat wel? Je zou je dan afvragen wat duurder is: gas of elektra? En kan je deze twee wel met elkaar vergelijken? Veel installateurs worstelen met dit vraagstuk. Ze weten ook niet hoe ze het in heldere bewoordingen kunnen uitleggen aan hun klanten. Ik zal in weerwil van het spreekwoord, toch proberen appels en peren met elkaar te vergelijken. Energetische waarde Om te beginnen kijk ik naar het verschil in energetische waarde. Om dat te doen moet ik eerst bepalen wat de energetische inhoud is van beide
Van recreatieoord naar mini stad. Het voormalige Tropicana wordt omgetoverd in een paradepaardje van de Blue Economy. Lees verder en maak kennis met een duurzaamheidsfilosofie die veel verder gaat dan gewone circulariteit. En ook zijn stempel gaat drukken op de installatiebranche. Tropicana was een icoon. Het tropisch zwemparadijs met disco, sauna en partycentrum opende in 1988 zijn deuren. In 2011 viel het doek voor Tropicana. Het recreatieoord ging failliet. Het pand kreeg met leegstand en verwaarlozing te maken en ging zienderogen achteruit. Schuldeiser Aegon liet in 2015 het gebouw veilen. Het bedrijf BlueCity010 werd de nieuwe eigenaar. Sindsdien is in Tropicana een interessant transformatieproces gaande, want de impact investeerder faciliteert circulaire ondernemers. Blauwe economie Tropicana wordt BlueCity. In deze mini stad worden de grondbeginselen van de Blauwe Economie in de praktijk gebracht. Waar hebben we het dan over? In de Blauwe Economie wordt in de basisbehoeften voorzien met wat lokaal voorhanden is. Het is gebaseerd op natuurlijke principes en gaat uit van samenwerking in plaats van concurrentie. In een ‘blauw businessmodel’ worden er altijd verschillende inkomensstromen gegenereerd, onder andere door afval / output van het ene proces te gebruiken als input voor een ander proces. De Blauwe Economie stelt zich ten doel welvaart te creëren zonder hierbij de (natuurlijke) omgeving te vervuilen of uit te putten. Koppelen reststromen In het voormalige Tropicana wordt dit nu stapsgewijs in praktijk gebracht. Het pand is een hub voor innovatieve bedrijven die reststromen aan elkaar koppelen. Zo vormt de koffieprut van Aloha Bar-Restaurant een
Vier jaar geleden bedacht hij een blauwdruk voor de ideale woning. Architect Geert van der Aa heeft zijn totaalconcept waarin uitgebreid aandacht wordt besteed aan architectonische, bouwkundige en installatietechnische facetten nog niet kunnen realiseren. Maar het vormt wel een ideale “onderlegger” voor gesprekken met klanten en bouwpartners. Dus ook met installateurs. De vorige keer dat we Van der Aa spraken was Architectuurstudio Breda nog gevestigd op de begane grond van zijn eigen woning. Met beperkte middelen en op een inventieve, duurzame wijze had hij een passende inrichting gerealiseerd. Destijds was het nog dringen op de markt, door de nasleep van de crisis. Hoe anders staan de zaken er nu voor. Sinds de economie is aangetrokken, wordt de jonge architect overstelpt met aanvragen. Van der Aa werkt bovendien niet meer thuis. Hij houdt nu kantoor in een hip bedrijfsverzamelgebouw aan de rand van het centrum. ‘Droomwoning’ Tijdens de crisis had Van der Aa online onderzoek verricht naar de ideale woning. Met behulp van een enquête, die door honderden mensen was ingevuld, ontwikkelde hij in 2014 de blauwdruk van de ‘droomwoning’. Van der Aa had in zijn vragenlijst ook installatietechnische eigenschappen opgenomen, zoals energieneutraliteit, high tech voorzieningen (domotica) en speciale sanitaire oplossingen. Top 5 In de top 5 stonden: 1. Veel daglicht; 2. Energieneutraal/duurzaam; 3. Aantrekkelijke materialen/details, 4. Integratie met de tuin en 5. Ruimtes afgestemd op het gebruik/de menselijke maat. Met punt 5 werd gedoeld op een goede analyse van het gebruik, zodat bijvoorbeeld woningen levensloopbestendig gemaakt kunnen worden, door al
In aandacht heeft de warmtepomp de cv-ketel inmiddels van de eerste plaats verdrongen. Nu gasaansluitingen niet meer mogen of geen vanzelfsprekendheid meer zijn, geldt de warmtepomp als hét (tijdelijke) duurzame alternatief van het aloude verwarmingstoestel. Maar het is zeker geen één-op-één vervanger. Ten eerste zal de installateur zich de techniek van de warmtepomp eigen moeten maken. Ten tweede dient hij rekening te houden met het totaalplaatje. Er moet bijvoorbeeld eerst goed geïsoleerd worden voordat het zin heeft om met een warmtepomp duurzaam warmte op te wekken. Bovendien is het veel meer maatwerk. Er zijn verschillende systemen, die werken op verschillende bronnen en niet ieder systeem is voor iedere situatie de meest optimale (duurzame) oplossing. Verder speelt, zoals altijd, de kostprijs een belangrijke rol. Warmtepompen zijn duurder dan cv-ketels. Naarmate er meer van verkocht worden zullen ze wel goedkoper gaan worden, maar ja, als vervolgens eerst de woning grondig geïsoleerd moet worden is het maar de vraag of alles financieel haalbaar is voor de woningeigenaar. Subsidies, (voor)financieringen door banken of energiebedrijven…ook dat komt er allemaal bij kijken. En dan zijn warmtepompen nog maar één alternatief. Ofwel, is een warmtepomp wel de beste oplossing. Kortom, een woning van verwarming voorzien is tegenwoordig meer dan alleen maar een verwarmingssysteem aansluiten, welk systeem dan ook.
ISSO publiceert steeds meer kennisproducten met daarin informatie over zowel bouw- als installatiedisciplines. Dit is een direct gevolg van de overname van de SBR-kennisportefeuille begin dit jaar. ISSO beheert nu een brede range kennisproducten voor zowel de bouw- als de installatiesector. Een voorbeeld waarin de integratie zichtbaar wordt, is de nieuwe ISSO/SBR-publicatie 813 over energiezuinige installaties in civiele kunstwerken. Door de uitbreiding van ISSO’s portfolio met de kennisproducten van het voormalige SBR is ISSO nu een nog breder kennisinstituut voor de professional in bouw- en installatietechniek. ISSO werkt momenteel hard aan de integratie van de kennisportefeuilles en de kennisbanken om tot integrale kennisproducten te komen voor beide branches. In de afgelopen maanden zagen al enkele van die publicaties het daglicht. Maar voordat de volledige integratie van de portfolio’s een feit is, zal daaraan in 2018 nog hard gewerkt worden, vertelt ISSO-directeur Rob van Bergen. “Het streven is om die integratie in 2019 in haar volle breedte aan de markt te kunnen presenteren.” Inventarisatie Overigens betekent dit niet dat de klanten van ISSO en SBR daar nu nog niets van zien of merken. Volgens Van Bergen zitten veel kennisproducten van SBR al in de kennisbank, maar nog niet op hetzelfde niveau als de ISSO-producten. “Momenteel inventariseren we de actuele staat van de producten om te zien wat up-to-date is en welke producten we moeten actualiseren. Zodra we dat in kaart hebben gebracht, kunnen de werkgroepen ermee aan de slag. Daarnaast gaan we de licentiestructuur van de kennisproducten op elkaar afstemmen.” Eén
Zijn vader was aannemer, zijn oom aircospecialist. Buf Vaumont volgde zijn gevoel en koos zelf voor de installatietechniek. Niets is zo leuk als nieuwe totaalconcepten bedenken, zegt hij. Zoals onlangs in Aardenhout waar de dga van Buf Klimaatbeheersing een villa loskoppelde van het gas. Vaumont volgde een elektro- en koeltechnische opleiding. Op zijn 16e ging hij aan de slag bij zijn oom. “Ik wilde niet de hele dag op kantoor gaan zitten. Ik houd van afwisseling, contact met klanten, nieuwe technieken doorgronden…” Rasondernemer In 1999 begon hij voor zichzelf. Tijdens de crisis was het spannend. Vaumont moest zijn financiële huishouding goed onder de loep nemen. “Zulke ervaringen houden je scherp en ik heb er ook veel van geleerd.” Zo kan hij nu nuttige besparingstips geven. “Ga altijd met de leverancier om tafel zitten om te kijken of er een korting valt te bedingen. Als je niet vraagt, krijg je niets. De meeste onderhandelingsruimte heb je als je van kleine componenten die je regelmatig nodig hebt, direct grote partijen bestelt. In mijn geval bijvoorbeeld leidingen of isolatiemateriaal. En, let op je voorraadbeheer. Sla alleen artikelen op die je dagelijks nodig hebt.” Werkzaamheden Buf Klimaatbeheersing opereert vanuit de thuisbasis Haarlem. Vaumont is zowel in de woningbouw als utiliteit actief. Gaandeweg is zijn bedrijf steeds meer gespecialiseerd geraakt in duurzame technieken. Daarnaast adviseert de 48-jarige ook bedrijven hoe ze kunnen voldoen aan de energielabel-eisen. Bomvolle orderportefeuille Tegenwoordig heeft Buf Klimaatbeheersing een bomvolle orderportefeuille. Hoewel de werkzaamheden vaak een repeterend karakter hebben, zitten er