Als bestaande woningen worden verwarmd d.m.v. luchtverwarming, dan is het vervangen daarvan door hybride of all electric oplossingen voor veel installateurs een uitdaging. Dit hoeft echter helemaal niet het geval te zijn. Zo zijn direct gasgestookte luchtverwarmers eenvoudig om te zetten naar een hybride warmtepompsysteem. In een dergelijke situatie kunnen bewoners gefaseerd aan de slag met na-isolatie. Zo draai je in de beginsituatie meer op gas. Naar mate je een woning meer en meer isoleert, kun je de installatie steeds langer op de warmtepomp laten draaien. Bij indirect gestookte luchtverwarmers in goed geïsoleerde woningen is een overstap naar all electric warmtepompen steeds vaker een mogelijkheid. De ontwikkelingen hiervoor zijn volop gaande en binnenkort komen er complete systemen beschikbaar in de markt, waarbij ook direct warm tapwater gecombineerd kan worden. Daarnaast kan een luchtverwarmer ook worden ingezet bij stadsverwarming of systemen die op een andere wijze warmwater maken. De nieuwste ontwikkeling die we binnenkort gaan zien, is dat luchtverwarming evolueert in een klimatiseringssysteem als het gekoppeld wordt aan een warmtepomp met koelfunctie. Het systeem voorziet dan niet alleen in de warmtevraag, maar kan d.m.v. lucht ook in de koelingsbehoefte voorzien. Het grote voordeel van koelen met lucht is de lage temperatuur en ontvochtiging die gegenereerd kunnen worden. Het koelvermogen is daarmee veel groter dan met een ander afgifte systeem. Kortom, niet alleen zijn bestaande luchtverwarmers makkelijk te vervangen, de nieuwe hybride of all electric oplossingen hebben een positieve impact op de verduurzaming van woningen en de energietransitie. Gerrit Veermen, marketing manager
Categorie: Column
De installatiesector is volop in ontwikkeling. Door de vanuit Brussel opgelegde klimaatdoelstellingen en de enorm gestegen gasprijzen als gevolg van de oorlog in Oekraïne, is er een toenemende vraag naar energiezuinige klimaatinstallaties. Hierbij speelt warmtepomptechnologie een rol, waarbij lage watertemperaturen essentieel zijn om de vereiste hoge energieprestaties te kunnen leveren. Om warmteverliezen te beperken, vraagt dit om zeer goede isolatie van het te klimatiseren bouwwerk. Doordat er tegenwoordig zo grondig geïsoleerd wordt, ontbreekt een stuk natuurlijke ventilatie via kieren, naden en gevelroosters. Om de luchtkwaliteit en het comfort binnen het bouwwerk in stand te houden, verdienen juist de koelinstallatie en het ventilatiesysteem extra aandacht. Bovendien hebben we te maken met een arbeidsmarktvraagstuk en de uitfasering van koudemiddelen met een hoog broeikaseffect, waarbij je een trend ziet ontstaan richting geïntegreerde klimaatsystemen die kunnen koelen, ventileren en verwarmen. Deze systemen vragen minder installatietijd en onderlinge afstelling/balancering op de bouwplaats. Daarnaast kunnen onderhoud en service op één plek worden uitgevoerd. Deze trend vraagt niet alleen om een stuk productinnovatie, maar ook om integratie van kennis over koelen, ventileren en verwarmen bij adviesbureaus, fabrikanten en installatiebedrijven. Om te zorgen voor de noodzakelijke co-creatie en kennisoverdracht, is het van belang dat vertegenwoordigende partijen zoals brancheverenigingen, stichtingen en kennisinstellingen binnen de sector gaan samenwerken. Binnen NVKL, de vereniging van koeltechnische bedrijven, gebeurt dit al decennia lang wat zich vertaalt in een ledenbestand met installatiebedrijven, fabrikanten, leveranciers, adviesbureaus en kennisinstellingen. Door de omvang van de uitdagingen die voor ons liggen, is samenwerking met andere partijen onmisbaar voor
Recent onderzoek toont aan dat 26 procent van de ouders zich zorgen maakt over het binnenklimaat op de kinderopvang, basisschool of middelbare school van hun kind. De bezorgdheid van ouders is niet ongegrond. Meer dan een op de vijf ouders (22 procent) meldt klachten bij hun kinderen na een dag op school, variërend van hoofdpijn en vermoeidheid tot droge ogen en allergieën. Daarnaast vreest 22 procent van de ouders dat hun kinderen leerachterstanden oplopen door de verminderde luchtkwaliteit op scholen. Deze cijfers tonen aan dat er dringend behoefte is aan verbeteringen in het binnenklimaat van scholen. Technologie kan hier een cruciale rol spelen. Moderne oplossingen, zoals geavanceerde luchtzuiverings- en ventilatiesystemen, kunnen bijdragen aan het verbeteren van de luchtkwaliteit in klaslokalen. De technologische vooruitgang maakt het mogelijk om de luchtkwaliteit real-time te monitoren en aanpassingen te doen om een optimaal binnenklimaat te handhaven. Het lijkt dus logisch om echt werk te maken van dit onderwerp. Eerder deden de Vakkanjers dat al. Scholieren vanaf groep 7 van het primair onderwijs, de brugklas tot en met het vierde jaar van het voortgezet onderwijs gingen in 2023 de uitdaging aan om nieuwe manieren te zoeken om hun eigen school en omgeving zo gezond mogelijk te maken met voldoende frisse lucht. Het was toen en nu helder dat ventilatie als basisinfrastructuur een noodzakelijk fundament is. Investeren in technologische oplossingen voor een gezond binnenklimaat op scholen is dus niet alleen een investering in de toekomst van onze kinderen, maar ook in de toekomst van onze samenleving.
Uit onderzoek onder bedrijven is bekend dat doorgaans 20 % van de klanten voor 80 % van de omzet zorgdragen. En wat de winstmarge betreft is de verhouding nog schever. Kleinere klanten kosten nu eenmaal in verhouding meer tijd en energie. En dat is geld dat ten koste gaat van de bedrijfswinst. Ondanks de vaak wat hogere prijs die kleinere klanten betalen voor producten, diensten of het uurtarief. Het is dan ook goed om voor jezelf na te gaan welke klanten goed bij jouw bedrijf passen en welke niet. Want als je niet uitkijkt, probeer je zowel klanten te bedienen die een heel goede service willen als klanten die juist tegen een heel lage prijs geleverd willen krijgen. En dat botst in de praktijk. Want service verlenen kost nu eenmaal tijd en geld. En nog erger: de klanten die de laagste prijs willen, hebben vaak wat service betreft ook nog veel noten op hun zang. Ik merk in de praktijk dat veel ondernemers/managers er moeite mee hebben om te kiezen. Want de klant is immers koning, betaalt uiteindelijk ‘je’ boterham en ze komen niet zomaar aanwaaien. Toch is het voor ieder bedrijf goed dat het klantenbestand met regelmaat – zeg jaarlijks – eens goed doorgelucht wordt. Want is bijvoorbeeld die klant die twee jaar geleden binnengehaald is, nu wel zo veelbelovend gebleken? Er zitten trouwens ook pareltjes tussen kleinere klanten. En misschien wel wat minder ‘fijne’ klanten tussen de wat grotere of zelfs grote klanten van een bedrijf. Daarom is
De recente uitreiking van de titel ‘TopCoach van het Jaar 2023’ in de technische installatiebranche biedt met de prachtige ervaringsverhalen niet alleen een inkijkje in excellent praktijkbegeleiderschap, maar ook in hoe duurzaamheid en personeelsbeleid hand in hand gaan. Zij zijn de helden van de bedrijven die het verschil maken voor medewerkers die hun weg nog in de techniek moeten vinden. Duurzaam ondernemen is meer dan alleen het toepassen van groene technologieën. Het gaat verder dan het hergebruiken van materialen en een elektrisch autopark. De essentie van duurzaam ondernemen komt ook tot uiting in de manier waarop we omgaan met onze medewerkers. Een duurzaam personeelsbeleid zet in op het creëren van een veilige werkplek, maar ook op het aanmoedigen van persoonlijke ontwikkeling. In een tijd waarin het vinden van geschikt personeel een uitdaging is, wordt het des te belangrijker om zuinig te zijn op onze medewerkers. De recent bekroonde TopCoaches Sanjay Bhoendie, Marleen Siebers en Piet Jonker – belichamen dit duurzame personeelsbeleid. Bhoendie, werkzaam bij Lomans in Capelle aan den IJssel, heeft zijn focus verlegd naar het begeleiden van nieuwkomers in het vak. Siebers, verbonden aan IW Brabant-Zeeland, valt op door haar bijzondere relaties met leerlingen en haar inzet op actieve betrokkenheid van ouders, collega’s en de school bij het leerproces. Jonker, oprichter van Jonker Totaaltechniek in Uitgeest, neemt de verantwoordelijkheid om leerlingen met een afstand tot de arbeidsmarkt te begeleiden. Deze TopCoaches laten zien dat duurzaam ondernemen inzet op het investeren in de groei en het welzijn van medewerkers. Ze
We zijn inmiddels alweer in het nieuwe jaar aanbeland, waarbij ik als eerste iedereen een gezond en gelukkig 2024 wil wensen. Het oude jaar was voor mij een jaar van veel afronden, omzetten, opruimen en verkopen. Voor mijn oude personeel heb ik samen met hen een passende nieuwe werkgever gevonden; iets wat weinig tot geen probleem was, iedereen zit te springen om vakbekwaam en ervaren personeel. Inmiddels zitten ze allemaal tot tevredenheid bij hun nieuwe werkgever. Heel veel oude onderdelen uit de magazijnstellingen konden bovendien retour naar de leveranciers of fabrikanten. Stellingen, kasten, buizenstellingen, draadmanden en veel gereedschappen waren weliswaar oud maar absoluut nog niet rijp voor de schroothoop. Wat rondbellen en rondmailen resulteerde erin dat heel veel van de oude materialen inmiddels een nieuwe eigenaar hebben gevonden. Voor mij was het op die manier het hele jaar door van oud naar nieuw; iets wat eigenlijk met heel veel onderdelen en materialen mogelijk is, zo realiseer ik me. We moeten hier met zijn allen meer aandacht aan besteden. Het kan heel eenvoudig zijn en maakt een hoop mensen blij. Kijk bijvoorbeeld naar oude, maar ook minder oude cv-ketels. Dit zijn apparaten waar veel materialen in zitten die opnieuw te gebruiken zijn. Denk aan ventilatoren en elektronica. Maar ook pomphuizen zijn eenvoudig te hergebruiken en oude warmtewisselaars – het zijn vaak speciale legeringen – kunnen zo opnieuw de oven in en weer als wisselaar het leven zien. Misschien kan er via de groothandels en fabrikanten een eenvoudig ophaalsysteem gerealiseerd worden, zodat
We ontdekken steeds meer beperkingen in het gebruik van voorheen schijnbaar onuitputtelijke bronnen zoals fossiele energie, grondstoffen en arbeid. Dit dwingt ons afscheid te nemen van fossiele brandstoffen en te investeren in hernieuwbare alternatieven zoals windmolens, zonnepanelen, warmtepompen en batterijtechnologie. Opmerkelijk genoeg komt het erop neer dat we het ene schaarse goed, fossiele energie, inruilen voor een ander schaars goed: materialen. Om niet in een nieuw dilemma te belanden, moeten we niet alleen streven naar hergebruik, maar ook naar efficiëntie, waarbij we met zo min mogelijk materiaal zoveel mogelijk kunnen bereiken. De basis van alle technische vooruitgang is dat de mensheid materialen tot op steeds kleinere afmetingen kan beheersen. Met de elektronenbuis en later de transistor konden de radio en tv gerealiseerd worden maar de PC, internet en mobiele telefonie werden pas mogelijk door de chip, die de integratie van steeds meer transistoren op een plakje silicium bevat. De wet van Moore onderkende deze technologische vooruitgang voor het eerst. Deze stelt dat elke twee jaar de rekenkracht van computerchips verdubbelt voor dezelfde prijs. Dit vooruitgangsprincipe geldt nog steeds voor de chiptechnologie en, zij het veel langzamer, op andere technologieën zoals zonnecellen en Li-ion batterijen. De overgang naar duurzaamheid vereist een slim en zuinig gebruik van materialen en arbeid, met oog voor het praktische aspect dat vooruitgang tijd vergt. Het is effectiever en eerlijker om iedereen eerst 80% te laten bereiken, omdat dit niet alleen een groter totaalresultaat oplevert, maar ook de lasten gelijkmatiger verdeelt over de hele samenleving. Dit zien
De robot in de installatietechniek? Je hebt gelijk beelden in je hoofd. Star Wars in de meterkast maar dan anders. Beelden genoeg en misschien ook wel wensen. Maar de realiteit is dat de opkomst van kunstmatige intelligentie (AI) in de energiesector daar geen uitzondering op is. Een van de meest veelbelovende toepassingen van AI in de energiesector is robotische energieopslag. Hierbij worden slimme computers ingezet die leren van wat er gebeurt op energiegebruik en wat anders kan. Een groot voordeel van deze slimme aanpak is dat het ons helpt om beter om te gaan met wanneer we energie nodig hebben en wanneer die beschikbaar is. Een ander voordeel is dat AI kan helpen om batterijen langer te laten meegaan. De slimme computer kan in de gaten houden hoe goed de batterijen werken en op tijd problemen ontdekken. Ook bij zonne- en windenergie, die afhankelijk zijn van het weer, kan AI van pas komen. De slimme computers gebruiken bijvoorbeeld weersvoorspellingen om te bedenken hoeveel energie we kunnen verwachten en sturen dan apparaten en installaties aan om deze energie op dat moment te gebruiken of juist energie op te slaan. Zo kunnen we beter gebruikmaken van de energie die we opwekken uit zon en wind en hoeven we minder gebruik te maken van fossiele brandstoffen. Hoewel dit allemaal veelbelovend klinkt, zijn er wel uitdagingen, zoals de veiligheid en privacy van data, en de integratie van AI in bestaande infrastructuur. Er moeten kaders en beleid komen om dat te kunnen borgen. Maar één
Om zakelijk succesvol te zijn, is het noodzakelijk om ontwikkelingen in de markt goed in de gaten te houden. En dat is meer dan een beetje volgen van technologische ontwikkelingen en wet- en regelgeving. Ook geopolitieke ontwikkelingen of een pandemie zoals corona kunnen invloed hebben op jouw bedrijf. Kijk maar eens naar de ontwikkeling van de gasprijs na de inval van Rusland in Oekraïne, waardoor de vraag naar warmtepompen is gestegen. Deze oorlog heeft bovendien invloed op de prijs van grondstoffen, de levering daarvan en leverproblemen van materialen. Het conflict drijft prijzen op en zet marges onder druk. En nu de economie weer wat trager gaat, merken heel wat bedrijven dat afnemers eerst hun opgebouwde voorraden opmaken, voordat ze opnieuw gaan bestellen. En dat doen ze dan ook nog in lagere hoeveelheden. Want de voorraad mag niet meer zo snel oplopen. En zelfs ontwikkelingen in de bevolkingsgroei en -samenstelling hebben invloed op jouw bedrijf. Kijk maar eens naar de krapte op de arbeidsmarkt en de moeite die veel bedrijven hebben om aan gekwalificeerde medewerkers te komen. Deze en andere ontwikkelingen hebben dus ook invloed op jouw bedrijf. Je kunt er je kop voor in het zand steken of er juist iets mee gaan doen. En dat laatste is verstandiger dan wegkijken. Want als je de ontwikkelingen op de markt goed kent, kun je daar met jouw bedrijf beter op inspelen. De mate van marktgerichtheid is daarom naast vakkennis en kunde een belangrijke factor voor het succes van jouw bedrijf. Dat
In de bestaande woningbouw komt nog regelmatig luchtverwarming voor. In verband met de energietransitie kan dit voor uitdagingen zorgen. Er kan een lucht/water-warmtepomp geplaatst worden, maar vaak zijn de warmtewisselaars in de bestaande luchtverwarming niet geschikt voor lagetemperatuurverwarming. De gok kan genomen worden om te kijken of de warmtepomp het nog warm krijgt, ook door wellicht aanvullende isolatiemaatregelen. Wanneer dit echter niet werkt, zal er niet alleen een nieuwe warmtepomp geplaatst moeten worden, maar zal ook de luchtverwarmer vervangen moeten worden voor een nieuw product dat wel geschikt is voor lage temperaturen. Dit zorgt wel voor een extra investering naast de warmtepomp. Of is het wellicht beter om toch van luchtverwarming afstappen? Ook dit zorgt voor een stevige extra investering. Er is namelijk nog geen distributiesysteem met water in de woning aanwezig. Deze zal dus geheel nieuw aangelegd dienen te worden. Een andere oplossing is om de luchtverwarming te vervangen door een lucht/lucht-ventilatorconvectorwarmtepomp (fancoil-unit). Hiermee kan de luchtverwarmer één op één uitgewisseld worden voor een elektrische oplossing; er zal wel voor het tapwater nog een aanvullende installatie benodigd zijn. Deze lucht/lucht-warmtepomp heeft als voordeel dat de investering relatief gezien meestal lager is. Nadeel is dat er geen subsidie op verleend wordt. Bovendien hebben deze ventilatorconvectoren een hoger luchtdebiet dan de gemiddelde luchtverwarmer om hetzelfde verwarmingsvermogen te kunnen leveren, wat geluidsklachten in kanalen of bij roosters op kan leveren. Er zijn dus diverse mogelijkheden voor dit soort woningen qua verduurzamen. Uiteindelijk zal de oplossing altijd afhangen van de woning en de