Tag: artikel editie juni 2021

Installatiegemak

Installatiegemak

Uit recent onderzoek van ROVC blijkt dat voor ruim vier op de tien technische werkgevers het tekort aan nieuwe aanwas de grootste uitdaging is op personeelsgebied. Het grote aantal onbekwame mensen dat op vacatures afkomt, staat met bijna 40 procent op een tweede plaats. Geen beste cijfers als je bedenkt dat de energietransitie, die momenteel gaande is en nog wel even zal aanhouden, alleen maar voor nog meer werk gaat zorgen in de installatiebranche. Arbeidstijd wordt zo meer dan ooit een schaars goed in de branche. Fabrikanten spelen daarop volop in door hun producten zoveel mogelijk installatiegemak mee te geven. Niet zozeer om de installateur buiten spel te zetten, zo benadrukken ze, maar om hem of haar te ontzorgen. Hoe korter de installatietijd, hoe meer werk er uiteindelijk in zijn totaliteit verzet kan worden. Soms gaat dat– letterlijk – om kleine toevoegingen, zoals een installatiehulp om de plaatsbepaling, het uitlijnen en het waterdicht inbouwen van een douchegoot te versnellen. Maakt niet uit. Alle hulp is welkom, nu de instroom van vakbekwaam personeel onveranderd op een laag pitje blijft staan. Na duurzaam verdient snel en slim installeren alle prioriteit.

Waterzijdig inregelen is essentieel

Waterzijdig inregelen is essentieel

Water neemt de weg van de minste weerstand. Bij grote verwarmingscircuits met een overeenkomstige hoge warmtebehoefte, zoals bij vloerverwarming, krijgen delen daardoor niet genoeg water, vooral als ze ver van de pomp verwijderd zijn. Over het algemeen zal bij niet goed waterzijdig inregelen zowel het comfort als de efficiency van het systeem lager zijn. Als het systeem hydraulisch uitgebalanceerd is, wordt dit voorkomen. Dit kan tot ca. 15% aan energiegebruik schelen, met dito voordelen op de energierekening, lagere CO2 uitstoot én vooral een hoger comfort. Een effectieve methode in een systeem met radiatoren is het toepassen van thermostatische radiatorventielen. Als er geen warmtebehoefte is, zal deze de toegang naar de radiator blokkeren. Maar als er één ventiel sluit, leidt dit automatisch tot meer debiet via de andere ventielen. Zorg er dus voor dat het héle systeem voorzien is van thermostatische ventielen. Daarnaast is het belangrijk dat de volumestroom is afgestemd op de voor het ruimte/verwarmingslichaam benodigde hoeveelheid energie. Hiervoor worden veelal geda instelbare onderblokken en/of strangregelventielen toegepast. De meeste van deze ventielen zijn statisch, ofwel op vollast ingesteld. Maar in de praktijk zijn de omstandigheden vrijwel altijd wisselend. Verwarming in een gebouw vraagt altijd een dynamisch systeem. Bij een wijziging van buitentemperatuur, bezetting, gewenste ruimtetemperatuur, zonnestraling etc., leidt dit gelijk tot meer of minder debiet in delen van het systeem. Dit beïnvloedt dan weer de drukverdeling in het systeem, waardoor de warmteafgiften niet meer overeenkomen met de gewenste afgifte. Toepassing van dynamische ventielen zorgt voor een constant debiet onafhankelijk van

Slim en snel

Slim en snel

Installerend Nederland kampt met een tekort aan gekwalificeerd technisch personeel, juist nu de energietransitie zoveel werk met zich meebrengt voor het vakgebied. Arbeidstijd is voor de installateur meer dan ooit een schaars goed. Fabrikanten schieten te hulp door hun producten zoveel mogelijk plug & play aan te bieden. Niet om de installateur buiten spel te zetten, zo benadrukken ze, maar om hem of haar te ontzorgen. Zo ontwikkelt Nefit Bosch, onder de noemer ‘Fit to Fit’, oplossingen om op installatiegebied snelheid en efficiëntie te realiseren. Dat doet de fabrikant samen met ketenpartners. Woningcorporatie Talis en Dura Vermeer hadden in Nijmegen de primeur: de vervanging van in totaal 220 sociale huurwoningen in de aardgasvrije wijk Jerusalem. Voor dit project is een all-in-one skid ontwikkeld, waarin alle installatiecomponenten plug & play zijn voorgemonteerd. Voorgemonteerd In samenspraak met Dura Vermeer en Installatiebedrijf De Leeuw uit Boven-Leeuwen ontwikkelde de Nefit Bosch een klantspecifieke all-in-one skid: een prefab installatieruimte die bij de fabrikant in Deventer op maat wordt geconstrueerd. Daarin worden alle installatiecomponenten geplaatst en ingeregeld, en al het leidingwerk wordt voorgemonteerd. Na levering wordt de skid in de woning gehesen voor het dak erop gaat, waarna aansluiten een kwestie is van plug & play. Compleet De skid voor het Nijmeegse project meet 1,20 x 1,30 meter en bevat een 300 liter Nefit zonneboiler, een pv-omvormer, een Bosch Tronic Heat 3500 elektrische cv-ketel, een Bosch Tronic TR5000 doorstroomtoestel en een WTW-unit van collega-fabrikant Zehnder. Enkele van de units zijn uitgevoerd als hybride installatie en voorzien

Slim sanitair

Slim sanitair

Van vorm tot kleur. Van waterbesparing tot minder energiegebruik. Van digitale hulpmiddelen tot bescherming tegen aerosolen. De sanitairwereld speelt continu in op nieuwe trends. IZ brengt er een aantal in beeld. Hoewel de laatste ISH gemengde reacties opleverde, gaf de digitale beurs wel een goed overzicht van de trends in de sanitairwereld. IZ neemt u mee voor een kort rondje langs de velden. Tijdloos “De aandacht voor waterbesparing en hygiëne neemt toe, het kleurenpalet verandert en we zijn meer aan het cocoonen in de badkamer”, Han van Hardeveld somt moeiteloos een aantal belangrijke trends op van dit moment. Volgens de Managing Director van Villeroy & Boch zien we enerzijds een beweging richting ‘tijdloze kleuren’, zoals mat wit, zwart en grijs en is er anderzijds behoefte aan sanitair met ‘highlights’, zoals mosgroen, Indian Summer of bordeaux. Tegelijkertijd verandert ook de vormentaal. Jarenlang maakte strakke lijnen de dienst uit, nu zijn ronde of afgeronde vormen bezig een come back te maken. Waterbesparing De afgelopen zomers kampten we al met watertekorten. Dat probleem verergert de komende decennia. Vandaar dat sanitairfabrikanten al volop bezig zijn om waterbesparende oplossingen te ontwikkelen. Zo brengt Villeroy & Boch de Subway 3.0 wc met TwistFlush technologie op de markt. TwistFlush maakt gebruik van de fysieke kracht van wervelend water. Twee spuitmonden produceren een gecontroleerde werveling. De zuigende werking trekt het vuil in de afvoer. Een 4,5 l spoeling volstaat al, waardoor er een fikse waterbesparing haalbaar is, vertelt Van Hardeveld. Het is overigens wel van belang dat de

Niet ventilatie maar zelftest leerling is heilige graal

Niet ventilatie maar zelftest leerling is heilige graal

Op maandag 31 mei zijn alle middelbare scholen weer volledig open gegaan. De leerlingen hoeven onderling geen 1,5 meter afstand meer te houden en ze kunnen twee keer per week een zelftest doen. Inderdaad, dit is géén verplichting. Volgens het Outbreak Management Team is dit een verantwoorde manier om ervoor te zorgen dat alle leerlingen weer fysiek les kunnen volgen. En ja, ik ben het met ze eens dat het weer naar school gaan niet alleen goed is voor hun schoolprestaties, maar ook voor hun welzijn. Helaas wordt er voorbij gegaan aan het feit dat bij het merendeel van de scholen de ventilatie nog steeds niet op orde is. Sterker nog, wetenschappelijk onderzoek heeft aangetoond dat bij slecht geventileerde ruimtes de kans op besmetting met het coronavirus minimaal 3 keer hoger ligt dan bij wel goed geventileerde ruimtes. En dan laten wij de scholieren geen afstand meer houden … Daarnaast meldt menig schoolbestuur aan de ouders dat een onafhankelijk adviseur de klaslokalen heeft bekeken en goed heeft bevonden. Vervolgens blijkt uit monitoring dat de CO2-waarden oplopen tot ruim 1.800 ppm, hetgeen onacceptabel is. Ik durf het als expert wel aan om op te merken dat nog steeds de helft van de klaslokalen in Nederland qua ventilatie niet op orde is. Nu gaat de vaccinatie in een rap tempo, alleen worden jongeren nog niet gevaccineerd en zijn zij dus degene die het coronavirus voorlopig verspreiden. Wat is dan belangrijker? De zelftest? Of toch een goed ventilatiesysteem die ook in de toekomst

Installatieconcepten

Installatieconcepten

Als we het over comfort hebben, kan er naast wettelijke eisen ook sprake zijn van persoonlijke wensen waaraan een bouwproject moet voldoen. De opdrachtgever kan bijvoorbeeld wensen dat er energiezuinige installaties toegepast worden en dat het ontwerp minimaal moet voldoen aan de BENG- of NOM-eisen. Ron Bosch, HBO-hoofddocent Installatietechniek en installatieadviseur zal aan de hand van enkele voorbeelden ingaan op mogelijke installatieconcepten. Wat is comfort eigenlijk? Bij thermisch comfort hebben we het binnen ons vakgebied over de mate van tevredenheid met het thermisch binnenklimaat. Er zijn diverse factoren die het thermisch binnenklimaat beïnvloeden, zoals het buitenklimaat (wind, zon en temperatuur), de isolatie, de hoeveelheid en oriëntatie van de beglazing (zoninstraling) en de kwaliteit en capaciteit van de verwarmings-, koel- en ventilatiesystemen die de woning op basis van de transmissie- en ventilatieberekening nodig heeft. Warmwater comfort Behalve thermisch comfort is er tegenwoordig ook volop aandacht voor warmwater comfort bij het ontwerp van installaties. Enerzijds moeten we het energiegebruik voor de productie van warm water zoveel mogelijk zien te beperken, anderzijds mag dat niet ten koste van het comfortniveau gaan. Daarbij is het belangrijk om te letten op de juiste temperaturen en aanleg plus dimensionering van ww-installaties om bijvoorbeeld legionella en leidingverliezen te verminderen. De gevraagde warmwater hoeveelheden hangen geheel af van de grootte en het aantal warmwater tappunten in de woning. Tegenwoordig is er sprake van een grote vraag naar warm water: de regen- en watervaldouches en de mini spa zijn immers niet meer weg te denken in de ‘Baderie-opstellingen’ in

Goed voorbereiden op de ‘toekomst’

Goed voorbereiden op de ‘toekomst’

Slim installeren kan op veel manieren opgevat worden. Een installatie kan ‘slimmer’ gemaakt worden of er kan tijd gewonnen worden door slim te bouwen met onder andere prefab installatiedelen. Er kan echter ook slim nagedacht worden over de toekomstbestendigheid van installaties. In renovatieprojecten wordt vaak effectief de schil aangepakt. Een goede zaak, stap één van verduurzamen is immers het reduceren van de behoefte. Het grootschalig aanpakken van de schil is echter vaak een kostbaar proces, waardoor er in renovatie uiteindelijk gekozen wordt om installatietechnisch kosten te besparen. Deze besparing houdt vaak in dat de gasketel blijft hangen of vernieuwd wordt en de radiatoren vernieuwd worden voor de komende jaren. Deze stappen zie ik doorgaans gebeuren in de huursector, zowel particulier als corporatief. Na de levensduur van de ketel zal er een nieuwe opwekker moeten komen. Het systeem dat na deze ketel komt, moet door de plaatsing van radiatoren ook weer geschikt zijn voor een hoge temperatuur aanlevering. Een hybride zal in de tussenseizoenen op lagere temperatuur nog kunnen functioneren of een HT-warmtepomp met hoge temperatuur om deze radiatoren te voeden. Maar door nu na te denken over die toekomstige situatie kunnen voorbereidingen getroffen worden. Leg bijvoorbeeld onder deze renovatie al vloerverwarming aan om voorbereid te zijn voor lagetempartuur-verwarming en de opties voor toekomstige opwekkers open te houden; ook ketels zullen energiezuiniger gaan stoken met de lagere retourtemperatuur. Maar als dit nog te kostbaar is, kan er ook alvast rekening gehouden worden met een elektrapunt achter de radiatoren, zodat er in

Mouwen opstropen

Mouwen opstropen

De zomer breekt aan. Nederland gaat steeds verder open. Het herstel na corona kan starten. Maar welk herstel? Het economisch herstel in ieder geval. Een deel van het bedrijfsleven in Nederland heeft het afgelopen jaar niet kunnen doen wat men het liefste doet: ondernemen. En natuurlijk heb ik de afgelopen maanden in deze columns benoemd dat de sector ondanks corona dringend op zoek is naar vakmensen. Dus ik wil niet stellen dat corona bij iedereen heeft geleid tot slechte resultaten. Maar ondernemen betekent ook dat je het andere bedrijven weer mogelijk maakt om te kunnen ondernemen. De horeca, de toneelzalen, de concertzalen, de musea. Allemaal plekken die wij als sector ondersteunen om ondernemen mogelijk te maken. Met onze kennis, vakmanschap en service. Maar er is ook het maatschappelijk herstel. Het leven van elkaar ontmoeten staat weer op de agenda. Buurthuizen en ontmoetingsplekken kunnen weer open en mensen mogen elkaar weer ontmoeten. De biljartclub in Brabant mag starten; de sportschool in Groningen mag de deuren weer openen; en in het buurthuis in Noord-Holland staat de koffie al weer klaar. Maar in al die ruimtes moet één aspect veel aandacht krijgen: ventilatie. Want we weten dat de verspreiding van het virus gerelateerd is aan de aerosolen in de lucht. We hebben dus een klus te klaren om de komende maanden naast het economisch, ook het maatschappelijk herstel te ondersteunen. Ondertussen wordt in Den Haag gestoeid over een nieuw kabinet. Terwijl de uitdagingen rond de woningopgave groot zijn en we ook serieus werk

Een andere bril opzetten

Een andere bril opzetten

De kranten staan er vol van: er zijn onvoldoende mensen in de techniek. Jordi Metten, programmamanager Instroom van Talent van Wij Techniek, ziet het echter anders. Van woorden naar daden; van wanhoop naar gewoon doen. Er lopen voldoende mensen rond die een plek in de techniek willen, maar dan moeten we wel de deuren openen en het goede verhaal vertellen. Jordi Metten is bij Wij Techniek, het ontwikkelingsfonds van de technische installatiebranche, verantwoordelijk voor instroom. “Ik lees de artikelen en denk dan: waarom denken we vanuit een probleem in plaats van vanuit mogelijkheden? Verhalen over tekorten en het negatieve imago helpen ons niet. Volgens mij hebben we een heel ander verhaal te vertellen. De installatiebranche is van groot belang voor de verduurzaming, voor de energietransitie. Maar ook maken wij het mogelijk dat mensen langer thuis kunnen blijven wonen. Als je werkt in de techniek draag jij daar allemaal aan bij. Dat is dus een sector waar je bij wilt horen, waar je wilt werken. Een positiever verhaal dus.” Genoeg mensen Metten ontkent niet dat er mensen nodig zijn in de techniek. Maar het aanbod is er. “Ik denk dat als we mensen bewust maken van het werk wat we doen en hoe we ervoor zorgen dat Nederland duurzamer wordt, mensen willen werken in de techniek. Met alle uitdagingen in de samenleving weet je dat als je kiest voor een baan in de techniek, je een mooie loopbaan kan hebben. Dat is het verhaal!” Maar zijn er dan wel de mensen

Bodemenergie

Bodemenergie

Veelzijdig inzetbaar, duurzaam, en comfort biedend: energie uit de bodem heeft het allemaal. Maar tegelijkertijd is bodemenergie onzichtbaar, letterlijk. En onbekend maakt vaak onbemind. Dat is volledig onterecht in de ogen van Frank Agterberg en Maarten Woudstra van de nieuwe koepel Bodemenergie Nederland. “Op bodemenergie kun je bouwen, letterlijk. Het is niet alleen een techniek die als fundament van het binnenklimaatsysteem onder een gebouw kan worden aangelegd. Het is ook het fundament onder de energietransitie.” In het Klimaatakkoord is afgesproken dat in 2030 in Nederland 1,5 miljoen wooneenheden van het aardgas zijn afgehaald. Hoe dat precies wordt gedaan, is per regio verschillend. Gemeenten en provincies zetten op dit moment regionale energiestrategieën op, waarin duidelijk wordt hoe zij onder andere de gebouwen in hun gebieden aardgasloos maken. Meest duurzame energie “Bodemenergie is daarin een onmisbare schakel,”, stelt Frank Agterberg, sinds 2015 voorzitter van Branchevereniging Bodemenergie. “Het is de meest duurzame energietechniek, omdat er op een hele passieve manier warmte én koeling uit de aarde wordt gehaald. Er is niet veel energie nodig om dat in woningen en kantoren te brengen. En na gebruik is de ‘thermische’ energie, de warmte én de koude dus, weer op te slaan in de bodem. Daardoor is het een hele rendabele manier voor het verwarmen en koelen van gebouwen. En dat levert heel veel comfort op voor de gebruikers. Dat maakt bodemenergie onmisbaar, want het is overal bij te betrekken, ook bij warmtenetten bijvoorbeeld.” Levensduur Bodemenergie is niet nieuw, maar wel relatief onbekend en daarmee onbemind.