Droge voeten

Natte winters, hete droge zomers en hevigere regenbuien, daar moeten we volgens het KNMI in de toekomst rekening mee gaan houden in Nederland. Een voorproefje van dergelijke hevige buien hadden we in juni 2016, toen veel agrarische bedrijven grote schade opliepen door extreem veel regen en hagel. Het is duidelijk dat extreme buien overlast zullen veroorzaken voor ons rioleringsstelsel. Er zijn echter genoeg maatregelen mogelijk om waterschade voor particulieren zoveel mogelijk in te perken. ISSO-projectcoördinator Irene van Veelen weet er meer over.

De intensiteit, de hoeveelheden regenwater en ook de plaatselijke omvang van de regenbuien zijn niet exact te voorspellen. De verwachte toename is wel reden om serieus te bekijken welke mogelijkheden er op korte en lange termijn zijn om hemelwater te bergen en af te voeren, en zo schade en klachten van bewoners te voorkomen. Bij extreme regenval kan het hoofdriool het niet meer allemaal tegelijk verwerken, en komt er water op straat. In het ergste geval stroomt het water gebouwen en woningen in, of komt het bij lager dan straatpeil gelegen lozingstoestellen omhoog, inclusief het vuilwater.

Grotere dakgoten

Irene van Veelen, projectcoördinator Water & Gas bij ISSO, merkt de laatste tijd aan de vragen die binnenkomen dat men op zoek is naar een pasklare oplossing. De vragenstellers gaan er daarbij ten onrechte vanuit dat een grotere leidingdiameter en zwaardere dakgoot ervoor zorgen dat extra hemelwater kan worden afgevoerd. Hierbij vergeet men dat het gemeentelijk riool een bepalende factor is. Als deze het water niet meer kan verwerken, ontstaat er overlast. Om dergelijke regenwateroverlast te voorkomen, is berging op het eigen perceel soms onvermijdelijk. Gemeenten kunnen daarnaast zorgen voor meer waterberging in de wijk, door bepaalde plekken daarvoor geschikt te maken. Zolang er geen huizen onder lopen en er geen verkeersopstoppingen ontstaan, is dat een goede mogelijkheid. Het is wel duidelijk dat een integrale oplossing nodig is, waarbij zowel voor de gemeente als particulieren een rol is weggelegd.

Rekenmodellen

Stichting Rioned heeft een simulatiemodel ontwikkeld dat het functioneren van regenwatervoorzieningen in beeld brengt voor zowel kleinschalige voorzieningen (het perceel) als grootschalige systemen (de wijk). Deze rekentool bevindt zich in een testfase en zal op termijn beschikbaar komen. Het is interessant om visueel direct zichtbaar te maken aan bewoners hoe het water op hun perceel zich gedraagt bij extreme neerslag. De bewoner krijgt zo meer inzicht in wat hij zelf kan doen om zijn woning waterbestendig te maken. In de nabije toekomst kunnen de inzichten uit Raintools verwerkt worden in bijvoorbeeld ISSO publicatie 70.1 ‘Omgaan met hemelwater binnen de perceelgrens’ en de NTR3216 Gebouwriolering. Een herziening van de NTR3216 is gepland voor 2017 en in de vernieuwde versie zal dit onderwerp meer aandacht krijgen. Een aanpassing van de rekenwaarde in de norm NEN3215 is op korte termijn nog niet voorzien.

Zorgplicht voor particulier

Gemeenten hebben geen wettelijke verplichting het hemelwater op te halen bij de particuliere eigenaren. Aan de andere kant is er ook geen verplichting tot afkoppelen, waardoor bestaande situaties gehandhaafd zullen blijven. Een eigenaar van een perceel heeft eerst zelf een zorgplicht om zijn hemelwater te verwerken. Drie gemeenten, Amsterdam, Rotterdam en Den Haag, hebben het initiatief genomen voor een Waterlabel, een soort van Energielabel voor woningen, maar dan voor regenwater. Dit label moet duidelijk maken hoe de woning het water vasthoudt en helpt overlast te voorkomen. De bedoeling van dit Waterlabel is mensen meer bewust te maken van wat zij zelf kunnen doen om wateroverlast en waterschade te voorkomen. Een woning met label A draagt bij aan een klimaatbestendige stad, een woning met label G veroorzaakt potentieel overlast. Landelijk zijn er diverse andere initiatieven om bewoners bewust te maken, zoals het verminderen van verharding in de tuin door Operatie Steenbreek. Het is positief dat er meer aandacht voor dit aspect komt, omdat verharding ook zorgt voor minder biodiversiteit en vasthouden van warmte (hittestress in de stad). De vraag is echter of particulieren bereid zijn iets te doen aan de situatie op hun eigen perceel als financiële prikkels of wettelijke verplichtingen hiervoor ontbreken.

Kleine maatregelen

Naast zware maatregelen, zoals minder verharding in de tuin en berging van hemelwater in bijvoorbeeld infiltratiekratten, zijn er genoeg kleine maatregelen die een huiseigenaar kan nemen om zijn woning bestendiger te maken tegen hevige buien. Hier kan de installateur een adviserende rol spelen. Bent u bij een bewoner thuis voor het uitvoeren van werkzaamheden, geef dan gelijk advies over het belang van onderhoud en schoonmaken van de dakafvoer(en), dakgoot, regenpijp, ontlastput en bladscheider. Dit geldt ook, indien aanwezig, voor een terugstuw­beveiliging of pompinstallatie.

Hemelwaterafvoer

Een hemelwaterafvoer moet bij nieuwbouw onderaan de standleiding worden voorzien van een ontlastvoorziening, zeker bij een gemengd rioleringsstelsel. Deze voorziening zorgt ervoor dat bij een overbelasting van de gemeentelijke riolering het water niet bij het closet omhoog komt, maar netjes buiten blijft. In een bestaande situatie zonder deze voorziening, kunt u adviseren een dergelijke voorziening aan te laten brengen. Bij een gescheiden stelsel kunt u een bladafscheider laag in de standleiding aan de gevel adviseren. Vanzelfsprekend bevinden zich deze ontlastvoorzieningen niet dichtbij overstromingsgevoelige plekken zoals een afrit of koekoek.

Borrelgeluiden

Andere maatregelen die een particulier kan nemen en waar u als installateur een helpende hand bij kunt bieden, zijn het controleren op foute aansluitingen, het checken van de ont- en beluchting en de controle van zettingsstukken in de aansluitingen van de gebouwrioleringsleidingen op de buitenriolering. Het stellen van enkele korte vragen aan de bewoner, bijvoorbeeld of er wel eens borrelgeluiden worden waargenomen, of het water weleens omhoog is gekomen bij hevige neerslag, kan veel inzicht geven. Zoals reeds gemeld heeft een particuliere eigenaar een zorgplicht voor het hemelwater dat op zijn eigen perceel valt, het kan daarom ook verstandig zijn de bestaande riolering en het hemelwaterafvoersysteem uit te tekenen en een risicoanalyse uit te voeren. Vervolgens kunt u als installateur geschikte maatregelen adviseren, zodat de bewoner met een gerust hart van huis weg kan gaan, ook wanneer er hevige buien zijn voorspeld.

Kenniskaarten

ISSO biedt op dit gebied diverse Kenniskaarten aan, zoals ‘Wateroverlast van hemelwaterafvoer verhelpen’. Begin 2017 wordt dit kaartenpakket uitgebreid met een Kenniskaart over het aansluiten van toestellen onder het maaiveld en over het hergebruiken van hemelwater. Deze kaarten hebben als doel om eenvoudig duidelijk te maken welke voorschriften gelden of hoe werkzaamheden moeten worden uitgevoerd. Door de opzet van de Kenniskaarten zijn deze ook prima geschikt voor een particulier om meer kennis tot zich te nemen over wat zich in zijn eigen huis bevindt of mogelijk is. U kunt als installateur mensen attenderen op alle mogelijkheden en zo het algemeen bewustzijn helpen te vergroten. De Kenniskaarten zijn gratis toegankelijk via de website van ISSO en mede mogelijk gemaakt door Uneto-VNI en OTIB 

View as Slideshow