Auteur: Ruud

Voorkom lekkages en onveilige situaties

Voorkom lekkages en onveilige situaties

In het recent door het Europees Agentschap voor chemicaliën uitgebrachte PFAS-voorstel wordt gevraagd om een verbod op een groot aantal van deze stoffen, waaronder ook koudemiddelen die onder de noemer F-gassen vallen, met als doel om de uitstoot van PFAS en daarmee de gezondheidsrisico’s voor mens en dier te beperken. Ook de onderhandelingen over de herziening van de F-gassenverordening, die begin 2024 in werking moet treden, zijn in volle gang. In het voorstel van deze herziening zijn een aantal nieuwe productverboden en een snellere terugfasering van F-gassen opgenomen. Door bovengenoemde ontwikkelingen kiezen steeds meer fabrikanten voor de ontwikkeling van apparaten met natuurlijke koudemiddelen. Waar het gesprek bij F-gassen voorheen ging over de emissie van broeikasgassen en de gevolgen voor het klimaat, ligt de focus bij natuurlijke koudemiddelen vooral op de veiligheid van de mensen die ermee werken en de eindgebruikers die werken en leven in gebouwen waar deze worden toegepast. Deze verschuiving vraagt ook om extra aandacht van de installateur. Wanneer er wordt gewerkt met natuurlijke koudemiddelen, zijn er in het kader van de bedrijfszekerheid en veiligheid aparte koelleidingen, koppelingen, beugels en isolatie nodig. Verkeerd materiaal vormt een bron van lekkages en daarmee de kans op verstikking, vergiftiging, brand en explosiegevaar. Naast het correct toepassen van het juiste installatiemateriaal, zijn de juiste certificering, opleiding en training van de installateur ook van essentieel belang. Voor het veilig installeren en onderhouden van koelsystemen kun je terecht bij NVKL, de vereniging van koeltechnische bedrijven. De erkende installateurs zijn in het bezit van de

Warmtepomp rendabel? Gebruik juiste componenten!

Warmtepomp rendabel? Gebruik juiste componenten!

Omschakelen naar een warmtepomp is populair, want hiermee wordt flink op gas bespaard. Maar al die (toekomstige) warmtepompen samen verbruiken veel meer elektriciteit dan het elektriciteitsnet aankan. En daardoor staat behalve het net ook onze energietransitie onder druk. We kunnen die druk verminderen door bijvoorbeeld een hybride warmtepomp te nemen en de energievraag te verlagen. Dat levert bovendien een lagere CO2-uitstoot op. Hoe? Door niet alleen naar de bron te kijken, maar het hele distributie- en afgiftesysteem zo efficiënt mogelijk te maken. Daarbij telt elk installatiecomponent. Zo zorgen LT-radiatoren, convectoren en/of vloerverwarming ervoor dat de warmtepomp met een lagere temperatuur kan draaien. Deze afgiftelichamen zijn namelijk afgestemd op lagere watertemperaturen terwijl ze voor voldoende warmteafgifte zorgen. Hierdoor verbruikt het systeem minder energie. Ondertussen houden lucht- en vuilafscheiders het systeemwater schoon en kunnen corrosie en andere vuildeeltjes de werking en levensduur van pompen, kleppen en warmtewisselaars niet aantasten. Zo verhogen ze het rendement van het systeem. Verder maken inregelkranen en -ventielen het mogelijk om de afgiftelichamen waterzijdig in te regelen. Elke ruimte krijgt dan exact de juiste hoeveelheid energie en wordt dus niet te warm of te koud. En dat betekent… meer rendement. Tot slot helpen thermostatische radiatorventielen en -knoppen om een ruimte alleen te verwarmen als er een warmtebehoefte is, zodat je overmatig energieverbruik voorkomt. En met slimme (programmeerbare) radiatorknoppen bespaar je zelfs meer. Hoe rendabel wil je het hebben? Zo bepaal je als installateur het optimale rendement van het hele systeem en daarmee ook het comfort in de woning.

Distributieleidingen

Distributieleidingen

In dit artikel gaat Ron Bosch, adviseur en HBO-hoofddocent Installatietechniek dieper in op het onderwerp leidingmaterialen. Wat is er zoal in de markt en waarvoor wordt het toegepast? Bij installatietechniek kan gedacht worden aan verschillende installaties. Zo kunnen we spreken over W (werktuigbouwkundige) installaties en E (elektrotechnische) installaties. Daarnaast zijn er nog koeltechnische installaties en transportinstallaties die we onder installatietechniek kunnen scharen. Denk bijvoorbeeld aan luchtkokersystemen. Leidingwerk De installaties die in dit artikel aan de orde komen zijn installaties voor centrale verwarming, ventilatie, vloerverwarming, gas, water, koeling en sanitaire technieken. We richten ons op de distributie: het leidingwerk van de opwekker naar het afgiftesysteem van de desbetreffende vakdiscipline. Handelsverkeer Door het huidige handelsverkeer, is er een groot aanbod in Nederland van nieuwe producten en gereedschappen om ze te verwerken. Daarnaast brengen vakmensen met een migratieachtergrond vaak hun eigen materialen en gereedschappen mee. Het is belangrijk om te toetsen of al deze oplossingen ook geschikt zijn voor onze installaties. Laten we als voorbeeld drinkwaterinstallaties nemen. Eisen en voorwaarden Het Europees parlement pleit voor geharmoniseerde minimale hygiënevereisten waaraan moet worden voldaan. De meeste lidstaten, waaronder Nederland, willen dit regelen in de nieuwe drink- waterrichtlijn. Dat wil het Europees parlement ook. Materialen en producten die in contact komen met drinkwater moeten op termijn gaan voldoen aan deze geharmoniseerde, minimum hygiëne-eisen NEN 1006 Ook in de NEN 1006 staan de minimale eisen en voorwaarden waaraan een leidingwaterinstallatie moet voldoen. De norm is bedoeld om te worden toegepast bij elke nieuw aan te leggen leidingwaterinstallatie,

Steeds meer hybride

Steeds meer hybride

Over drie jaar, vanaf 2026, zijn huiseigenaren bij vervanging van hun cv-ketel verplicht om een duurzamere optie te kiezen. Dat kan een hybride of een volledig elektrische warmtepomp zijn. De consument lijkt echter niet te wachten op die verplichting: in 2022 werden er ruim 100.000 geplaatst, een toename van 37 procent in vergelijking met 2021. Waar gaan deze ontwikkelingen naartoe? In gesprek met Peter van Gameren, bestuurslid van de Vereniging Warmtepompen en directeur bij Itho Daalderop. De wereld is het afgelopen jaar flink veranderd en dat voelen de mensen. Van Gameren is er helder over: “De consument heeft het afgelopen jaar helaas moeten ervaren wat de gevolgen zijn van een oorlog. Met de crisis in de Oekraïne hebben we de energieprijzen dramatisch zien stijgen. En dat heeft de consument aan het denken gezet en de keuze laten maken voor duurzamere oplossingen, zoals de warmtepomp.” Het is een versnelling, want vanuit de overheid worden al verschillende instrumenten ingezet om de consument een duurzame keuze te laten maken. Samen Al eerder werd coalitie HR-Hybride opgericht. De coalitie bestaat uit Techniek Nederland, Vereniging Warmtepompen, Natuur en Milieu en Netbeheer Nederland. HR-Hybride pleit voor de plaatsing van minimaal 1 miljoen hybride warmtepompen tot 2030. Dit moet een besparing opleveren van 1,3 tot 2,6 megaton CO2. Zo’n besparing is een substantiële bijdrage aan de doelstellingen van het Klimaatakkoord en de aangescherpte CO2-eisen van 55% van de Europese Unie. Verschuiving Peter van Gameren is ambassadeur van deze coalitie. “Het was voor mij duidelijk dat de hybride

Richtingaanwijzers

Richtingaanwijzers

Beurzen zijn richtingaanwijzers. Ze geven een goede indruk van het innovatieniveau, de trends en de marktpositie van de sector. De meest belangrijke beurs voor de koeltechniek is ongetwijfeld de Chillventa. Tijdens de afgelopen editie was het duidelijk dat de sector voor belangrijke keuzes staat. Hoe nu verder? IZ sprak met de beursorganisatie, Lisa Egberts van exposant Fieldpiece Instruments en de gelouterde HVAC-expert Andrew Gaved uit Groot-Brittannië. Chillventa Afgelopen najaar vond wederom de Chillventa plaats in Neurenberg. Deze beurs richt zich vooral op de koude-, klimaattechniek en warmtepompen geeft altijd goed beeld van de trends en innovaties in het vakgebied. De beursorganisatie blikte tevreden terug op de laatste editie, blijkt uit de persberichten en kort interview met de beursorganisatie. Cijfers De tweejaarlijkse Chillventa kon voor het eerst in 4 jaar weer plaatsvinden. De 2022 editie Chillventa trok ruim 30.000 bezoekers die het aanbod van 844 exposanten bekeken en onderzochten. In 2018 lagen deze cijfers weliswaar iets hoger (35.490 bezoekers en 1.019 exposanten), maar externe factoren zoals de coronacrisis en de oorlog in Oekraïne kunnen natuurlijk niet buiten beschouwing worden gelaten, aldus de beursorganisatie. Sentiment Dat laat niet onverlet dat het algemene sentiment positief was. Volgens de organisatie was de branche na de jarenlange pandemie opgetogen weer face-to-face contact te hebben op een beursvloer. Bovendien bleek uit een onderzoek van de beursorganisatie dat zowel de exposanten als bezoekers erg enthousiast waren over de beurs. Meer dan 90% van de exposanten noemde de beurs een succes. 95 procent was in staat om nieuwe

Goed nieuws!

Goed nieuws!

In het vmbo kiezen steeds meer leerlingen voor een technische opleiding. Net als een jaar eerder groeide het aantal vmbo’ers met het profiel Produceren, Installeren, Energie (PIE). Dat is goed nieuws voor onze sector waarin we jong talent goed kunnen gebruiken. En nog beter nieuws is dat meiden steeds vaker de keuze maken voor een technische vmbo-richting. Op havo en vwo zien we nog steeds dat de belangstelling voor technische profielen afneemt. We kunnen doemdenken en vooral de negatieve kant zien. En de reden hiervoor is er ook wel: de technieksector heeft op dit moment 20.000 openstaande vacatures. Maar laten we eerlijk zijn: de toenemende instroom in het vmbo is goed nieuws. We hebben als sector blijkbaar kunnen laten zien dat we een aantrekkelijk branche zijn die het verschil kan maken. Maar dat vraagt ook iets van de bedrijven. Een goede landingsplek in de organisatie, het voortdurende gesprek, oog hebben voor wensen van medewerkers, oog voor diversiteit. En dat kunnen we! Als we maar onze maatschappelijke rol combineren met goed werkgeverschap; zo kunnen we ervoor zorgen dat meer mensen en ook vooral meiden de weg naar de techniek vinden. Kiezen voor de techniek is kiezen voor de toekomst van Nederland en kiezen voor een goede baan waar de vakmens sleutelpersoon is. Met of zonder diploma, dat kunnen we hebben. Krapte maakt creatief. We zien dat bedrijven de opleiding betalen van studenten. We zien dat de aanvullende arbeidsvoorwaarden worden aangepast op basis van persoonlijke wensen, zoals parttime werken en de inzet

Ventileren in de renovatie

Ventileren in de renovatie

Bij het renoveren van een woning wordt vaak ook gelijk de woningisolatie verbeterd, zeker nu de prijzen zo gestegen zijn. Hiermee wordt meestal ook gezorgd dat de woning een stuk luchtdichter is en daarmee wordt het ook noodzakelijk om goed te ventileren. Nu is het de vraag hoe deze ventilatie het beste in te vullen is. Meestal komt de keuze uit op ofwel mechanische afvoer d.m.v. een MV-unit ofwel op mechanische toe- en afvoer d.m.v. een warmteterugwinningsunit. Voor het algehele energieverlies heeft WTW-ventilatie hier meestal het voordeel. Echter, bij WTW-ventilatie komen vaak ook toevoerkanalen kijken, die doorgaans nog niet aanwezig zijn in een woning. Afvoerkanalen zullen in beide situaties nodig zijn, echter zijn deze vaker al aanwezig. Nu zijn er oplossingen om decentrale WTW toe te passen, maar dit geeft vaak extra investeringen die niet altijd uit kunnen. Waar wel naar gekeken kan worden is het inblazen in een centrale ruimte, zoals bijvoorbeeld een trappenhuis van een woning. Aanwezige afvoer naar diverse ruimtes zoals de keuken, badkamer en wc’s zal al zorgen voor overstroming. Hiermee moet dan alleen nog gezorgd worden voor toevoer in de ruimtes waar geen afzuigpunten zijn of achterliggen. Dit kan ofwel door uitbreiding van het afvoerkanaal (wanneer mogelijk) of door een extra ventilator die luchtstroom naar deze ruimtes creëert. Hiermee kan een huis zonder toevoerkanalen toch WTW-ventilatie krijgen. Echter, wanneer dit toch teveel wordt en er wordt gekozen voor alleen mechanische afvoer, zorg dan in ieder geval dat er vraaggestuurd geventileerd wordt. Hiermee kan alsnog zoveel

Update

Update

Norbert Vroege bedacht een nieuw ventilatieconcept dat gebaseerd is op verticale verdringingsventilatie. In 2021 bracht hij het op de markt. GoFlow richt zich vooral op scholen. Wat zijn de eerste bevindingen? IZ sprak Vroege anderhalf jaar geleden al over het GoFlow-concept. Daarbij krijgt ieder klaslokaal een systeemvloer van houten delen of keramiek tegels. Deze vloerdelen hebben geperforeerde gaten. De vloer heeft een opbouwhoogte van maximaal 20 centimeter. Ieder lokaal krijgt ook een systeemplafond (10-20 cm). Ook alle plafonddelen zijn voorzien van geperforeerde gaten. Modulaire opbouw Achter in de lokalen komt een modulair opgebouwde luchtbehandelingskast te staan. De luchtbehandelingskast kan met een laag toerental een hoog debiet behalen (maximaal 2500 m3/h). “Door gebruik te maken van vier warmtewisselaars kunnen we met lage luchtsnelheden zeer efficiënt energie overdragen.” Het GoFlow-systeem produceert zo rond de 34-36 dB(A) aan geluid, dus ruim binnen de normen. Werking De luchtbehandelingskast is voorzien van G4 en F9 fijnstoffilters. De verse lucht wordt onder de vloer ingeblazen. Door permanente overdruk realiseert het systeem een verticale en laminaire luchtstroom. |Luchtvochtigheid In de airsocks onder de vloer zitten druppelaars, die de luchtvochtigheid van de toevoerlucht op peil houden (rond de 40%). Als de gebruikte lucht is opgestegen, voert het systeemplafond alles af. Uiteindelijk wordt de binnenlucht, met een stroomsnelheid van 1 cm per seconde, vijftien keer per uur ververst. Monitoring In elke GoFlow-geventileerde ruimte hangt een gebruiksvriendelijke interface, waarmee je de temperatuur, hoeveelheid ventilatie en tijdschema’s in kan stellen. Elke ruimte is bovendien voorzien van sensoren die de temperatuur, luchtvochtigheid

The Green Village

The Green Village

In The Green Village wordt de techniek van morgen getest. Het openlucht-laboratorium op de TU Delft Campus bestaat sinds 2017 en is een doorslaand succes. In de loop der jaren zijn er ruim honderd innovaties getest, waaronder een significant aantal op het gebied van installatietechniek. IZ ging op bezoek en sprak met Pieter van Schaik, Projectmanager duurzaam bouwen & renoveren. Op het terrein van The Green Village staan verschillende panden, waarin nieuwe technieken worden uitgetest. Dat gebeurt op initiatief van uiteenlopende partijen. Van bij wijze van spreken fabrikanten, tot kennisinstellingen en start-ups die voortgekomen zijn uit de TU Delft. Circulariteit Op dit moment is onder andere circulariteit een belangrijk thema. Maar waar in bouwkundige concepten al forse stappen worden gezet, blijft de installatietechniek wat achter. Daar zijn verschillende oorzaken voor aan te wijzen. Betrokken partijen worstelen soms met de materialisatie, zeker als ze ook nog biobased varianten willen gebruiken. Daarnaast kunnen demontabiliteit, ruimtebeslag en firmware of software updates een belemmering vormen, licht Van Schaik toe. Elektrische cv-ketel Een ander thema is verduurzaming van bestaande gebouwen. Daarbij is natuurlijk volop aandacht voor all-electric concepten. Zo test Heatleap op dit moment de iCV in een proefwoning in The Green Village. Met deze elektrische cv-ketel kunnen bestaande woningen eenvoudig de overstap maken van stoken op aardgas naar 100% elektrisch verwarmen. De iCV levert ook warm water. Het systeem bestaat uit verschillende onderdelen, waaronder een elektrische infrarood cv-ketel, PV-panelen en een zonneboiler die tot 50% hernieuwbare elektriciteit en warmte leveren. De overige helft kan

Upgrade

Upgrade

Hoe maak je een school future proof? Basisschool De Biezen uit Amersfoort koos voor een slimme combinatie van bouwkundige en installatietechnische ingrepen. Het resultaat mag er wezen. IZ sprak erover met Thera Verdam, Hoofd Huisvesting van het Katholiek Primair Onderwijs Amersfoort, waar De Biezen onder valt. Het oorspronkelijke gebouw stamde uit 1975 en was volgens het MOP toe aan een ingrijpende opknapbeurt. Zowel het dak als de gevel moesten onder handen worden genomen. Met het oog op de toekomst werd ook direct besloten om de installatietechniek te gaan verduurzamen. Trias Energetica De Biezen telt onder andere 11 lokalen, een speelzaal, ruimte voor een peutergroep en een kantoor. Geheel volgens de principes van de Trias Energetica is bij de verduurzaming eerst de schil aangepakt. Verdam: “We wilden nieuwe gevels met een RC-waarde van 4,5 en een dak met een RC-waarde van 6.” De oude puien werden vervangen door nieuwe exemplaren met dubbel glas en een andere raamverdeling. “Aan de bovenzijde zitten nu raampjes die open kunnen om extra te ventileren,” licht Verdam toe. De oude kozijnen hebben plaatsgemaakt voor een variant van onderhoudsarm kunststof en de boeiborden zijn voorzien van isolatiemateriaal. Ook heeft het gebouw, vanuit onderwijskundige overwegingen, onder andere een extra buitendeur gekregen. Dak Besloten werd om het bestaande dak intact te laten, maar bovenop de bestaande afwerklaag extra isolatie (PIR) aan te brengen en een nieuwe afwerklaag. “Daardoor werd het dak opgehoogd en moesten we ook de boeiboorden ophogen en de HWA-aansluiting aanpassen”, vertelt Verdam. PV-panelen Van meet af