Hoezo schone binnenlucht?

Onze buitenlucht is schoner dan de lucht in woningen. Deze treurige constatering werd onlangs gedaan tijdens de ‘Dag van de Binnenlucht’, die werd georganiseerd door onder andere de VLA en Isso. Klopt het wel? We belden TNO-onderzoeker Piet Jacobs op om hem hierover aan de tand te voelen.

Jacobs is al geruime tijd werkzaam bij TNO en een specialist op het gebied van energiebesparing en binnenluchtkwaliteit. De onderzoeker was één van de sprekers tijdens de ‘Dag van de Binnenlucht’.

Industrie, auto’s, smog… je zou toch verwachten dat in steden de buitenluchtkwaliteit slechter is dan binnenshuis?
“Inderdaad en vaak gaat die vlieger ook wel op als je naar roetwaardes kijkt. Maar de aangetroffen concentraties stikstofdioxide en fijnstof in woningen zijn menig maal hoger dan buiten het geval is.”

Waar baseert u dat op?
“Bijvoorbeeld op onderzoek dat we hebben gedaan in twee speciale keukens in ons onderzoekslab in Delft. Daaruit bleek dat bepaalde concentraties van schadelijke stoffen binnenshuis hoger uitvielen dan buiten.”

Hoe komt dat?
“Als je bijvoorbeeld de afzuigkap niet aanzet tijdens het koken op een gasfornuis, kan de concentratie fijnstof en stikstofdioxide maar liefst 10 tot 20 x hoger zijn dan buitenshuis.
Maar er zijn nog meer complicerende factoren.”

Zoals?
“De ventilatiestand. Veel mensen kiezen een te lage stand of zetten zelfs hun ventilatiesysteem uit. Ze doen dat vanwege geluidsoverlast, uit zuinigheidsoverwegingen of simpelweg door onwetendheid.”

Onwetendheid?
“Bij een driestanden schakelaar, gaan ze ervan uit dat de eerste stand al volstaat. Maar dat is de afwezigheidsstand. Zo wordt er onvoldoende geventileerd. Dit probleem wordt nog verergerd door onze moderne manier van bouwen.”

Hoe bedoelt u?
“Vroeger hadden woningen overal kieren. Als een ventilatiesysteem uitstond of slecht functioneerde, was er toch nog sprake van een, zekere mate van, luchtverversing. De afgelopen decennia zijn we steeds luchtdichter gaan bouwen, om energie te besparen en het comfortniveau naar een hoger plan te tillen. Het netto resultaat is dat het belang van ventileren en de juiste ventilatiestand toeneemt. Ik kan nog een ander voorbeeld geven om dat te onderstrepen…”

Ga uw gang…
“Denk maar aan een deospray. Een verstuiving produceert al een fijnstofnevel die maar liefst 3 uur kan blijven hangen in een moderne woning.”

U hamert ook op het belang van een goede terugkoppeling, kunt u dat toelichten?
“Als je sensoren installeert die continu het CO2- en fijnstofhalte meten, krijgt de bewoner een terugkoppeling of er geen kritieke grenzen worden overschreden. Zo ja, dan kan hij zelf ingrijpen, bijvoorbeeld door het ventilatiesysteem op een hogere stand te zetten.”

U heeft het over ventilatiestanden, afzuigkappen en sensoren, maar vergeet u niet twee belangrijke factoren in dit verhaal: de ventilatiekanalen en het filter?
“Qua filters valt er nog een fikse winst te boeken als de woningbouw massaal zou overstappen op F7-filters. Particulieren en woningcorporaties gebruiken meestal G4-filters. Dat zijn keienvangers. F7-filters zijn duurder, maar veel fijnmaziger. Ze halen maar liefst 90% van de fijnstof uit de toegevoerde buitenlucht. Bij ventilatiekanalen gaat men vaak pas tijdens de montage nadenken over het traject. Daardoor zie je allerlei ad-hoc oplossingen met bochten, wat veel extra weerstand en geluid met zich meebrengt. Net als bij kantoren moet dit veel eerder in het ontwerpproces worden uitgedetailleerd.”

Ziet u tot slot nog mogelijkheden om de regelgeving verder aan te scherpen om zo een betere binnenluchtkwaliteit te waarborgen?”
“Ja, in de meest recente versie van het Bouwbesluit is een bepaling opgenomen die een CO2-meter voor basisscholen verplicht stelt. Eigenlijk zou dat ook voor woningen moeten gelden.”