De branche doet er alles aan om in tijd van coronacrisis de boel draaiende te houden. Zowel grote als kleine installatieprojecten vinden nog doorgang, waarbij maatregelen in acht worden genomen om dit ook verantwoord en veilig te kunnen doen. Ook wij als redactie blijven gedreven doorwerken om de branche van het noodzakelijke vaknieuws te voorzien. Want ondanks de crisis zijn er voldoende ontwikkelingen die onze aandacht verdienen. In deze uitgave staan bijvoorbeeld de warmtepompen en aanverwante technologieën centraal, die in de energietransitie een belangrijke rol spelen. Toch hebben we besloten om de laatste printuitgave van InstallateursZaken die vóór de vakantieperiode verschijnt – namelijk die van juni – niet te gaan maken. Belangrijkste reden hiervoor is dat onze redactiemedewerkers alleen nog maar vanuit huis werken. We merken dat het hierdoor lastiger is geworden om de kwaliteit van onze artikelen in deze situatie op het niveau te houden dat u van ons gewend bent. Ook ontstaat er steeds meer tijdsdruk, omdat de mensen die wij interviewen of die we om een gastbijdrage vragen, hiervoor minder tijd kunnen vrijmaken. Gelijktijdig zien we dat door het vele thuiswerken in de branche het bezoek aan onze online-mediakanalen juist explosief is toegenomen. Daarom maken we van de nood nu een deugd: in ieder geval tot en met augustus gaan we onze redactionele inspanningen volledig richten op onze digitale mediakanalen. We blijven vakinhoudelijke artikelen maken maar die plaatsen we gewoon direct wanneer ze klaar zijn. Dus geen harde deadline voor één specifieke uitgave, maar simpelweg zo snel
Auteur: Ruud
Het komende decennium gaan we als branche over op circulaire gebouwinstallaties, daar is geen twijfel over mogelijk, volgens Merosch. Het adviesbureau heeft in samenspraak met leveranciers de afgelopen tijd al verschillende circulaire installaties weten te realiseren. Adviseur Nordin Oudshoorn weet er meer over. De transitie naar gezond- en energiezuinig bouwen is in volle gang. Wie een aantal weken geleden de VSK heeft bezocht, zal hier ongetwijfeld nog eens duidelijk aan zijn herinnerd. Binnen dit proces zal naar verwachting de overstap op circulair bouwen de komende jaren steeds meer aandacht krijgen. Wet- en regelgeving gaan ervoor zorgen dat we bij nieuwbouw en verbouwingen slechts een zeer lage milieubelasting mogen hebben. Installaties zijn doorgaans verantwoordelijk voor gemiddeld een derde van de totale milieubelasting bij nieuwbouw of verbouwingen. Het is dan ook geen Rocket Science om tot de conclusie te komen dat op ons vakgebied de komende jaren grote veranderingen gaan plaatsvinden. Principes Circulariteit is op zichzelf een duidelijk begrip; je zorgt voor een gesloten kringloop van materialen en grondstoffen. Er zijn verschillende manieren om dit voor elkaar te krijgen. Samenvattend zien wij 4 belangrijke hoofdthema’s/principes die een gebouw en/of installatie circulair maken, namelijk: Flexibel bouwen: sta in het ontwerp stil bij het faciliteren van functieverandering van gebouwen en installaties over een tijdsbestek van tientallen jaren. Demontabel bouwen: denk na over de manier waarop een gebouwinstallatie ontworpen wordt, zodat deze weer (geheel) schadevrij uit elkaar te halen is. Minimaliseer milieu-impact door materiaalkeuze of hergebruik: ga na of materialen uit gebouwinstallaties vervangen kunnen worden
Gebruikersgemak, systeemintegratie, duurzaamheid, digitalisering… Wedden dat u het rijtje wel kunt afmaken? Zo verrassend zijn de beurstrends namelijk niet de afgelopen jaren. Wat viel ons dan wel op tijdens ons VSK-bezoek? De waterstofketel maakt eindelijk zijn entree en modulair bouwen, waarbij al in een vroeg stadium een woning/utiliteitsgebouw Smart System Ready wordt gemaakt, begint opgang te maken. De sfeer was zonder meer goed. Over het algemeen waren de standhouders positief over de aanloop van bezoekers. Althans, zolang ze over het soort professionals hadden. Meerdere malen kregen we te horen dat “deze beurs ons heel wat klantenbezoeken uitspaart”. Minder te spreken waren de standhouders over de aantallen mensen die rondliepen in de beurshallen. Herhaaldelijk signaleerden oudgedienden onder de standhouders een terugloop vergeleken met een aantal edities geleden. “Wij houden nauwkeurig in de gaten hoe dit zich verder gaat ontwikkelen en of de investering nog wel opweegt tegen de kosten”, vertrouwden enkele bezorgde fabrikanten ons dan ook toe. Nieuw elan De VSK is niet meer wat het ooit was. Tien jaar geleden trok de beurs immers nog ruim 57.000 bezoekers. Het positieve nieuws is dat er sinds de vorige editie wel sprake is van een nieuw elan. Sinds het aantreden van beursmanager Patrick Schilte wordt er bijvoorbeeld fors geïnvesteerd in online marketing, wat onder andere zichtbaar was in de perskamer waar een heel team van de Jaarbeurs voortdurend content aan het produceren was, in woord, beeld en geluid. Ook zijn er nieuwe initiatieven opgestart, zoals deze editie de Smart Homes & Intelligent
Heb je je wel eens afgevraagd waarom we een appartementengebouw van een totaal ander ventilatiesysteem voorzien dan een kantoorgebouw met dezelfde omvang? Ieder appartement krijgt zijn eigen ventilatie-unit, terwijl in het kantoorgebouw een centrale ventilatie-unit wordt geplaatst. Gek toch? Tim Beuker van BBA Binnenmilieu hield er tijdens de VSK een lezing over. In veel steden zie je dat nieuwbouwwoningen niet langer een serie rijtjeswoningen zijn, maar dat zij onderdeel uit maken van een groter wooncomplex. Volgens Funda.nl bestaan op moment van schrijven in Den Haag bijvoorbeeld 19 van de 19 beschikbare nieuwbouwprojecten uit zo’n wooncomplex. In Arnhem geldt dit voor 6 van de 7 nieuwbouwprojecten. De schaal van deze wooncomplexen doet niet onder voor die van een gemiddeld kantoorgebouw. Toch worden de woningen in de wooncomplexen van een aparte ventilatie-unit voorzien, terwijl de kantoren een centraal ventilatiesysteem hebben. Woning- en kantoorventilatie In dit artikel wordt er gekeken naar het verschil tussen woningventilatie en kantoorventilatie. Hieronder verstaan we het volgende: A. Woningventilatie: in de klassieke opstelling bestaat dit systeem uit een ventilatie-unit per woning die is aangesloten op een gemeenschappelijk buitenluchtaanzuigkanaal en luchtafblaaskanaal. De luchtkanalen in de woning worden ingestort in de vloer en voorzien van ronde inblaas- of afzuigventielen. B. Kantoorventilatie: dit systeem bestaat uit een centrale ventilatie-unit die bijvoorbeeld op het dak wordt geplaatst. Op centrale locaties gaan er verticale hoofdkanalen naar beneden vanwaar de lucht via horizontale kanalen verder wordt verdeeld over het gebouw. De luchtkanalen worden na de ruwbouw aangebracht en boven een verlaagd plafond gemonteerd. Er wordt een
Het is al weer even geleden dat VSK’20 werd gehouden in Jaarbeurs Utrecht. Gelukkig kon deze beurs nog net doorgang vinden. Niet veel later sneuvelde vakbeurs na vakbeurs: De afgelopen maand is de wereld door het Coronavirus op zijn kop komen te staan. Niemand die aan de gevolgen ervan ontkomt, ook het vakgebied niet, dat staat wel vast. Maar hoe ingrijpend die gevolgen zullen zijn, zal pas veel later duidelijk worden. Wat wel al snel bleek was dat onze (sociale) mediakanalen, zoals Installatienet, het hieraan gerelateerde Twitteraccount en onze Facebookpagina, direct na bekendmaking van de eerste noodmaatregelen van het kabinet, explosief geraadpleegd werden. Natuurlijk, er was opeens nog meer behoefte aan – vooral Corona-gerelateerd – vaknieuws. Maar duidelijk was ook dat velen uit de branche inmiddels vanuit huis werkten – omdat ze niet meer welkom waren bij een klus of anderen niet in gevaar wilden brengen – en meer tijd hadden om ‘digitaal te gaan’. ‘Hoogconjunctuur in de installatiebranche slaat binnen een week om in crisis’, constateerde Techniek Nederland al snel, eveneens op de sociale mediakanalen. Laten we hopen dat het omgekeerde zich net zo snel zal voltrekken.
Jaap Schut was 15 jaar oud toen hij in het bedrijf van zijn vader stapte. Net 20 jaar geworden, werd hij eigenaar en dat zou hij tot aan zijn pensioen in 2017 blijven. Al die jaren verzamelde hij historisch gereedschap en oude installaties. Van antieke geisers, baden en gaskachels tot afsnijtangen en een heuse bitumenketel. De zestiger wil nu de nalatenschap van zijn familiebedrijf en andere installateurs veiligstellen voor het nageslacht. Het liefst in de vorm van een museum en als het even kan in zijn geliefde Naaldwijk. Fantastisch “Mijn opa startte in 1901 zijn eigen bedrijf in Naaldwijk”, vertelt Schut. “Ik heb nog installaties en gereedschap uit die tijd.” De zestiger deed na zijn pensionering zijn bedrijf van de hand, maar heeft nog wel een eigen loods waar al zijn historische curiositeiten staan uitgestald. Regelmatig leidt hij op aanvraag groepen rond. “Ze vinden het fantastisch. Herkennen nog een oud apparaat dat in het huis van oma stond, vragen waar dat stuk gereedschap voor dient…”, vertelt Schut aanstekelijk. Gascilinders op de fiets Beneden zijn onder andere oude baden, gaskachels, gereedschapsartikelen, toiletten en thermostaten te zien. Maar ook de fiets waarmee zijn oom nog gascilinders rondbracht in de streek. Boven is een hele zaal gewijd aan geisers. Over alles valt wel een verhaal te vertellen. Zo toont Schut een wc die nog met een voetpedaal moest worden bediend, een zinken bad voor de gewone man en een fraaie groene voor de elite. “Dat groene bad is afkomstig uit een oud herenhuis.
Sipke Hoekstra stapte van E over op W. De Friese vakman is daardoor van alle markten thuis, wat hem onlangs nog van pas kwam toen hij een oude woonboerderij mocht omtoveren tot bedrijfsruimte. Als klein jochie had hij al een duidelijk doel voor ogen: ‘Later word ik installateur’. Waar die interesse voor de techniek vandaan kwam, weet Hoekstra niet precies. “Misschien had het te maken met een enthousiaste oom, die in het witgoed zat.” Toen hij jaren later nog eens een beroepskeuzetest deed, was hij dan ook niet verrast door de uitslag. Uitdaging Hoekstra volgde eerst een MBO 4 opleiding tot elektrotechnicus. Tijdens zijn stage kwam hij er al achter dat er “te weinig uitdaging in het vak zat”. Hij besloot om terug te keren in de schoolbanken en een MBO-diploma Installatietechniek te halen. “De W-installateur heeft een veel breder pakket aan werkzaamheden dat hij kan uitvoeren. Het paste ook in mijn lange termijnplanning. Ik wist toen al dat ik vroeg of laat voor mezelf zou gaan beginnen en dan van alle markten thuis zou willen zijn.” Verschuiving Hoekstra werkte bij 2 verschillende installatiebedrijven en hield het na 6 jaar voor gezien. In 2011 begon hij zijn eigen bedrijf ‘S. Hoekstra Installatietechniek’. Het liep direct als een trein en dat is altijd zo gebleven. Tegenwoordig richt Hoekstra zich voornamelijk op de verduurzaming van de woningbouw. Samen met twee collega’s heeft hij een VOF, waarmee ze in heel Friesland projecten aanpakken. Met inmiddels zijn STEK-papieren op zak, kan hij ook warmtepompen
Twee jaar geleden veranderde het voormalige Hitachi Power Tools zijn merknaam in HiKoki. De fabrikant kan dus bogen op meer dan 70 jaar ervaring, want de gereedschapsreus zag in 1948 al het levenslicht. Welke trends signaleert deze expert op haar vakgebied? IZ sprak met Salesmanager Ruurd van der Vegt. Van der Vegt draait zelf ook al een aardig tijdje mee bij de gereedschapsfabrikant. Hij begon in 1995 als Vertegenwoordiger bij de gereedschapstak van Hitachi. In 2000 ging Van der Vegt aan de slag als Sales Manager. Sinds 1 oktober 2018 onder een andere bedrijfsnaam. Vanaf die datum is HiKoki de nieuwe naam van Hitachi Power Tools. Dat is het gevolg van de overname van Hitachi Power Tools door de Amerikaanse financiële investeerder KKR. HiKoki (uitgesproken als hai-koh-ki) is afgeleid van het Engelse woord ‘high’ – wat staat voor de visie van het nieuwe merk op technologie en kwaliteitsleiderschap – en het Japanse ‘koki’ dat ‘industriële machines’ betekent. Verduurzaming Dankzij een uitgebreide marketingcampagne en de aanwezigheid op toonaangevende beurzen is de installateur nu wel vertrouwd met de nieuwe naam. Zo stond de gereedschapsfabrikant recentelijk nog op de VSK. De ervaren Sales Manager zag in Utrechtse Jaarbeurshallen hoe de branche aan het veranderen is. Met name de verduurzaming van de bouw- en installatiesector heeft verregaande consequenties. Zo zorgt de overstap op duurzame energie voor de groeiende populariteit en doorontwikkeling van warmtepompsystemen en PV-panelen. Plug & Play Maar de verduurzaming gaat verder dan alleen de ontwikkeling van nieuwe systemen. De branche krijgt ook
Maximale installatie-efficiëntie en planningsvrijheid. Het zijn de belangrijkste voordelen van de sanitaire inbouwbox, die iedere zichzelf respecterende sanitairfabrikant inmiddels op de markt brengt. Nú installeren en later een opbouwdeel kiezen, is het moto. Zo is er het onlangs op de markt gebrachte inbouwsysteem HansaBluebox van Hansa. Het systeem werd voor de mengkraanseries en thermostaten van de segmenten Hansa|Living en Hansa|Home ontwikkeld. De installateur kan hiermee inspelen op verschillende inbouwsituaties en behoeften van gebruikers. In de ruwbouwfase wordt alleen de basiseenheid in de muur ingebouwd. Vormgeving en functie kunnen later worden bepaald. Inbouw Het systeem beschikt over een rotatie-symmetrische opbouw met naar wens ingangen van ½-duim of ¾-duim. Er is een afstand van 31 millimeter tussen aansluiting en muur. De inbouwdiepte heeft een speelruimte van 75 tot 105 millimeter. Bij de inbouw kan nauwelijks iets verkeerd gaan, aldus de fabrikant. Zo worden de functie-eenheden met onverliesbare schroeven op de basiseenheid gefixeerd en er is een passende correctie-adapter voor vrijwel elk mogelijk probleemgeval. Eindmontage De eindmontage kan tijdbesparend en veilig worden uitgevoerd. De verbinding van de schakelaar tussen de functie-eenheid en de eindmontage-set kan met behulp van een onafhankelijke telescoopverbinding los van de omgeving over de hele inbouwdiepte worden gemonteerd. De Blueclick-rozettendrager fixeert de rozetten schroefloos via zes vormsluiting-bevestigingen veilig aan de muur – ook bij een oneffen ondergrond. Verder zijn alle functie-eenheden met aanpassing en/of blokkering met de keramische Blueswitch-schakelaar uitgerust. Dit resulteert in een hoge functiebetrouwbaarheid bij alle drukverhoudingen, een duidelijke bediening en vooral – aldus de fabrikant – een
Service de hele dag, de hele week, het hele jaar door… Je hoort het ook in de installatiewereld heel vaak; een reclame slogan voor velen. Maar hoe erg wordt deze service nageleefd. Zijn we 24 uur per dag het hele jaar door bereikbaar of staat er een antwoordapparaat of voicemail achter het nummer. Direct opnemen gebeurt ook, maar dan zijn het vaak de standaard vragen, en wordt er een notitie gemaakt die weer doorgegeven wordt Een directe actie na een telefoontje… Gaan we midden in de nacht een cv-installatie bijvullen of een lekkende radiatorkraan vervangen? Kunnen we er ook op rekenen dat, indien er meerdere mensen nodig zijn om het probleem op te lossen, die ook gelijk paraat staan? Ik denk dat de insteek van 24/7 ruim genomen moet worden. Waarbij echte acute storingen als een brandje of overstroming natuurlijk ook met hele grote spoed verholpen moet worden. Maar vaak doet een geruststellend woord al wonderen. Daarna een afspraak maken voor de volgende morgen lost het acute probleem vaak al op. Zelf heb ik recent meegemaakt dat 24/7 in de medische zorg wél echt is. De Intensive Care is drie dagen mijn plek geweest. En daar heb ik gezien en meegemaakt hoe het is om 24 uur alert te zijn, zorg te bieden, elkaar te helpen als er hoge nood is, te overleggen met elkaar over hoe een patiënt te helpen. In een drieploegendienst de hele week, dus ook in de weekenden. En dan ook nog een opbeurend gesprek voeren.