Trends in ventilatieland

Aan de ene kant sturen overheid en bedrijfsleven aan op deregulering, aan de andere kant vragen beide partijen juist voortdurend om strengere regels en meer toezicht. Hoe zit dat in ventilatieland? IZ sprak erover met Gert Mulderij, Managing Director Nederland van het internationaal opererende Systemair.

Systemair draait lekker. De Nederlandse tak profiteert ook van de aantrekkende economie. Vanuit de thuisbasis Harderwijk worden de meest uiteenlopende sectoren bediend: van de woningbouw en reguliere utiliteit, tot de industrie en scheepsvaart aan toe. Het van origine Zweedse bedrijf maakt en levert onder andere ventilatoren, WTW-units, luchtverdelingsproducten en –behandelingsunits. Vooral de WTW-units en energiezuinige oplossingen zijn erg in trek, merkt directeur Mulderij. Hij zwaait sinds 2013 de scepter bij Systemair, maar was daarvoor al vanaf 2007 actief in de ventilatiewereld. De ervaren manager heeft de bouw drastisch zien veranderen de afgelopen jaren.

Renoveren en herontwikkelen

Waar voor de crisis het zwaartepunt lag bij de nieuwbouw, ligt er nu een gigantische renovatie- en herontwikkelingsopgave. Natuurlijk wordt er nog steeds bijgebouwd, maar de grote uitdagingen liggen toch echt elders. Hoe ga je bijvoorbeeld hopeloos ouderwetse kantoren upgraden, zonder dat dit ten koste gaat van het binnenklimaat, een zorgcomplex op een verantwoorde manier uitbreiden of hoe kan je verouderde bedrijfsverzamelgebouwen omturnen tot aantrekkelijke appartementencomplexen? Het zijn allemaal vragen waar Systemair, direct of indirect, steeds vaker mee te maken krijgt sinds de crisis.

Duurzaamheid

Terugkerend woord bij iedere bouwopgave is ‘duurzaamheid’. Door de crisis zijn opdrachtgevers niet alleen meer op de centjes gaan letten, ze zijn zich ook sterker bewust geworden van het belang van een groen imago. Deels uit commerciële overwegingen, deels ook uit noodzaak; we willen graag een gezonde aarde doorgeven aan de generaties na ons. Toch zijn bewustwording en financiële noodzaak alleen niet voldoende, heeft Mulderij gemerkt. “Duurzaamheid wordt ook grotendeels gedreven door regelgeving.”

Van EPBD tot BENG

De EPBD, Ecodesign, BENG, waarschijnlijk kent u ze wel. Als sector voelen we ons soms overvallen door al die regels. Menig installateur zucht onder de regeldruk. Toch zitten er ook voordelen aan vast. Zelfs voor de kleine en middelgrote installateur. “Regelgeving stuwt innovatie. Zodra er nieuwe regels aankomen, weten fabrikanten zich verzekerd van nieuwe marktkansen, kansen waar zij dan op kunnen inspelen met nieuwe producten.” Mulderij verwijst naar de ErP-richtlijnen, waardoor nieuwe generaties elektromotoren een stuk energiezuiniger zijn geworden. Al die nieuwe regels zijn bovendien extra effectief als opdrachtgevers en de bouwkolom verder kijken dan de initiële investeringen en ook oog hebben voor de totale levensduur van gebouwen en installaties. Een zienswijze die sterk aan populariteit wint sinds de crisis.

Kraamkamers van kennis

Waar vroeger adviseurs en zelfs opdrachtgevers de neiging hadden om het werkterrein van fabrikanten, leveranciers en installateurs sterk te omkaderen, worden nu de hekken verwijderd. “Door alle regelgeving gaat het steeds nauwer luisteren om te voldoen aan de gewenste prestaties. Bouwpartners en opdrachtgevers wenden zich daarom steeds vaker tot fabrikanten/leveranciers om mee te denken over oplossingen. Een logische stap, omdat bij hun de meeste innovatie plaatsvindt en ze dus de kennis in huis hebben.”

Van product naar dienst

Mulderij ziet in het verlengde van deze ontwikkeling de rol van de adviseur langzaam maar zeker veranderen. Ze gaan ‘recepten’ voorschrijven, waarin alle ingrediënten staan vermeld, maar laten de bereidingswijze over aan installateurs en fabrikanten/leveranciers. Ook de eerste secondant van de opdrachtgever ziet wel brood in deze werkwijze. “Denk maar aan een innovatieve architect als Thomas Rau. Die durft gerust bij een fabrikant als Philips een vraag neer te leggen als ‘geef mij in dit gebouw voor een x aantal jaar licht met een sterkte van y lumen’. Hij vraagt niet meer om producten of systemen, nee hij vraagt om een dienst.” De lijn verder doortrekkend zou het Mulderij niet verbazen als vroeg of laat ook klanten bij hem aankloppen met de vraag: ‘Kan je mij per bepaalde tijdseenheid een x aantal kubieke meters verse lucht leveren?’. Uit nieuwsgierigheid en anticiperend op de toekomst heeft Mulderij al eens zijn team opdracht gegeven om te kijken naar mogelijkheden om hieraan tegemoet te komen. “En het kan.”

Frisse Scholen

Terug naar het heden. Mulderij zoemt in op een aantal actuele kwesties. Hoewel er al jaren gepraat wordt over het slechte binnenklimaat in scholen, lijkt het aantal echt ‘Frisse Scholen’ maar mondjesmaat te groeien. Waar ligt het probleem? “Voorheen beheerde de Rijksoverheid de pot met subsidiegelden, nu is die verantwoordelijkheid verschoven naar de gemeentes. Scholen mogen bovendien naar eigen inzicht het geld besteden. Wat ik vooral zie gebeuren, is dat men grif investeert in verlichting, officieel de grootste kostenpost, en ventilatie een stuk lager op het lijstje staat. Daarnaast blijft men de ondergrens opzoeken van het Bouwbesluit, vaak ook uit korte termijn kostenoverwegingen en ontbreekt het ons nog steeds als sector aan een goede opleveringstoets. En is zo’n project eenmaal afgerond, dan zitten de onderhoudsafdelingen met de handen in het haar, omdat de geldpot leeg is.” De oplossing? “Een duidelijke visie formuleren, rekening houden met Life Cycle kosten en uiteindelijk toch extra regels en toezicht, om de gewenste prestaties af te dwingen.”

BENG

Eigenlijk gaat die vlag branchebreed op. Nederland wil vanaf 2020 alleen nog maar (bijna) energieneutrale nieuwbouw laten neerzetten. Door luchtdicht te bouwen en de isolatiewaarden op te schroeven, neemt het belang van goede ventilatie steeds meer toe. Opdrachtgevers en bouwpartners zijn zich daar niet altijd bewust van. Ze focussen sterk op energiebesparing, waardoor het binnenklimaat aandacht te kort komt. Ook hier is aanvullende wetgeving nodig om stakeholders de juiste richting op te sturen, meent Mulderij. Want de oplossingen liggen er al. “Denk aan installatieconcepten met PV, gelijkstroomventilatoren en balansventilatie met WTW. Die voldoen prima. Natuurlijke ventilatie in combinatie met BENG? Nee daar geloof ik niet in. Dat is energetisch gezien en vanwege de tochtklachten geen verstandige keuze.”

Gebruiksvriendelijke bediening

Toch is hiermee niet de kous af. Uiteindelijk moeten installateurs de installatieconcepten wel op de juiste wijze weten te realiseren. “Het gaat steeds nauwer luisteren, dus dat vereist een grote nauwkeurigheid van de branche. Goed leidingen dimensioneren bijvoorbeeld en kiezen voor user-friendly interfaces, want anders haakt de gebruiker af.” Hier ligt ook een taak voor fabrikanten, zegt Mulderij nuchter. “Om alle oplossingen goed op elkaar te laten aansluiten en gebruiksvriendelijk te maken, moeten we als fabrikanten niet onze systemen gaan afsluiten maar werken met open protocollen. En daarnaast de bediening vertalen naar de belevingswereld van de gebruiker. Bijvoorbeeld door indicatoren te visualiseren. Dus geen PPM vermelden, maar met een kleurtje het CO2-gehalte aangeven in de ruimte. Daar is de gebruiker wel vatbaar voor.” 

View as Slideshow