Terugblik op ISH 2019

De Bevindingen van een adviseur

Ron Bosch is in het dagelijks leven werkzaam als adviseur en docent. Hij reisde dit jaar af naar de ISH in Frankfurt en deed als special reporter van IZ verslag van zijn bevindingen aldaar.

“Als adviseur, hoofddocent en ontwikkelaar van een nieuwe opleiding ‘Gebouwgebonden Installatietechniek’ aan de Hogeschool Arnhem Nijmegen ben ik continu op zoek naar noviteiten. Ik probeer zoveel mogelijk de actuele trends en ontwikkelingen te verwerken in mijn colleges. Sowieso vind ik het noodzakelijk dat je je vakliteratuur bijhoudt en regelmatig een beurs bezoekt. De techniek staat niet stil en als je niet alert bent, ga je achterlopen wat een ongunstig effect heeft op je concurrentiepositie.”

Extra lang

“Dit jaar vond de beurs voor het eerst plaats van maandag tot en met vrijdag, een dag langer dus dan tijdens voorgaande edities. Met de extra dag mikt de organisator op een breder publiek dan alleen vakexperts. Zo kunnen bijvoorbeeld ook klanten de beurs bezoeken. Een positieve ontwikkeling, vind ik, want zo blijven ook onze klanten op de hoogte van wat er allemaal verkrijgbaar is.”

Digitalisering

“Het viel me al direct op hoeveel impact digitalisering heeft op de gebouwde omgeving. Denk aan IoT, bimmen, maar ook de VR-bril, die duidelijk aan populariteit wint. In een kantooromgeving zal straks alles en iedereen met elkaar verbonden zijn en via apps de klimaatregeling, verlichting en dergelijke kunnen worden geregeld.”

Verwarming en ventilatie

“In de namiddag heb ik een rondgang gemaakt door verschillende hallen. Ik was voornamelijk op zoek naar nieuwe waterstofketels, warmtepompen en slimme en compacte WTW-units. Ik heb nauwelijks waterstofketels gezien op de beurs en dat is achteraf gezien ook wel te verklaren. Het is meer een Nederlandse aangelegenheid om van het aardgas af te gaan. In Duitsland en België worden nieuwe woonwijken nog regelmatig aangesloten op het aardgas. Ik zag wel veel nieuwe warmtepompen en merkte ook hoe het accent steeds meer komt te liggen bij de totale ontzorging van de klant. Dit heeft als positief gevolg dat de fixatie op prijs minder wordt.”

Warmtepompen

“Ik was erg onder de indruk van de nieuwe Daikin Altherma 3 H HT. Deze kan maar liefst temperaturen aan tot -28 ° C en warmwater leveren met een temperatuur van 70° C. Dat is volgens de fabrikant te danken aan een nieuwe technologie, waarbij gebruik gemaakt wordt van een scroll-compressor met dubbele injectie en het koudemiddel R-32. De warmtepomp produceert overigens slechts 35 dBa aan geluidsdruk op een afstand van 3 meter, dankzij de speciale compressor met vibratiecontrole, drielaagse isolatie en een nieuwe aerodynamische fan.”

WTW-units

“Op de beursstands waren veel kleine WTW-units te zien. Buiten de Wolf WTW type CWL-F 300 met een thermisch rendement van 92% viel mijn oog op een concullega van het Finse Vallox. Het gaat om de 96MV met een luchtdebiet tot 300 m3/h bij 100 pascal weerstand in het systeem en met de maten 472 mm x 640 mm x 680 mm. Naar zoiets was ik nu net op zoek voor een renovatieproject waarbij ik betrokken ben als adviseur.”

Luchtontgassing

“Bij Spirovent had ik een lang gesprek over luchtontgassing en afscheiding. Dit is een belangrijk thema om op te letten bij het installatieontwerp van grote en kleine cv- en solar-installaties. Als installateur ontzorg je zo de klant en voorkom je overmatige slijtage aan appendages, mogelijke procesonderbrekingen en daarmee samenhangend een lager rendement van de installatie.”

Eindconclusie beursbezoek

“Het is belangrijk om je bezoek aan deze beurs goed voor te bereiden. Ikzelf heb 10 km gelopen en heel selectief fabrikanten en leveranciers bezocht. Doe je dat niet dan verdwaal je al snel in een walhalla aan techniek en noviteiten. Echt nieuwe diepgaande ontwikkelingen heb ik niet gezien tijdens deze editie van de ISH. Wel was er fiks wat aandacht voor nieuw design. Tot slot, naar aanleiding van gesprekken tijdens de beurs verwacht ik dat de komende jaren een aantal nieuwe beroepen tot volle wasdom zullen komen. Ik denk dan aan beroepen zoals Provider, een vakexpert die zijn diensten aanbiedt op een specifiek vakgebied of Operator, een deskundige bediener of beheerder van installaties of Assembler, een vakexpert die alle benodigde onderdelen samenvoegt tot een eindproduct.” 

Op pad met de installateur

Voor installateur Riccardo Ruggiero was het de derde keer dat hij de ISH bezocht. De eigenaar van Ruggiero Installatie en Montage ging deze keer op uitnodiging van OEG, een Duitse fabrikant en groothandel, die onder andere duurzame verwarmingsoplossingen produceert en verkoopt. Hij had onvoldoende tijd om alle hallen te bezoeken, maar zag wel kans om veel highlights mee te pakken.

Meer dan warmtepompen
“Mijn interesse ging primair uit naar duurzame energieoplossingen, omdat ik vooral op dat terrein actief ben. Op de ISH waren veel verschillende verwarmingsoplossingen te zien; van gasketels, tot zonneboilers, pelletkachels en warmtepompen. Nederland is nu erg gefixeerd op warmtepompen, maar op zo’n internationale beurs merk je al snel dat andere landen een veel breder assortiment aan verwarmingsoplossingen promoten. Denk alleen maar aan al die hallen waar houtstooksystemen stonden.”

Weinig vernieuwing
Wat betreft de afgiftesystemen, merkte Ruggiero al snel dat veel stands designradiatoren en droogbouwvloerverwarmingsoplossingen lieten zien. “Dat laatste kan ik wel verklaren; het zijn systemen die makkelijk zijn in te passen in de bestaande woningbouw en juist daar ligt de grootste verduurzamingsopgave. Over de gehele linie zag ik weinig vernieuwing in de verwarmingswereld. Voor zover er interessante innovaties waren, hadden die vooral betrekking op dynamisch inregelen of een uitbreiding van functionaliteiten met slimme oplossingen zoals zoneregeling. Daarnaast zag ik meer aanbieders van magneetfilters, dat komt onder andere omdat de doorlaat van radiatorkranen kleiner wordt en je dus meer alert moet zijn op het tegengaan van verstoppingen. Tot slot merk je ook wel dat vakgebieden naar elkaar toegroeien. Denk bijvoorbeeld aan ventilatiesystemen die worden gecombineerd met warmtepompoplossingen.

Een aanrader?
Zou ik andere installateurs adviseren om de ISH te bezoeken? Daar kan ik twee antwoorden op geven. Enerzijds wel, omdat het je kennis verbreedt, anderzijds niet, omdat je daarmee jezelf meer concurrerend maakt, ook voor mij”, zegt Ruggiero lachend.