Tag: artikel editie september 2018

Vakbeurzen, juist nu!

Zoals gebruikelijk staan we in deze eerste uitgave van IZ na de zomervakantie uitgebreid stil bij de Installatievakbeurs Hardenberg. Deze van oorsprong voor installateurs in het Noordoosten bedoelde installatiebeurs trekt ieder jaar weer de belangstelling van vele vakgenoten afkomstig uit heel Nederland. De beurs is gezellig, informeel en toegankelijk. Minder massaal ook dan een VSK, wat een ééndaags bezoek juist voor de vakspecialist aantrekkelijk maakt. Toch merkt ook Hardenberg dat grote bezoekersaantallen geen vanzelfsprekendheid meer zijn. Waar de organisatie van de VSK de afgelopen editie al extra inzette op het warm maken van jongeren voor de beurs, geldt dit ook voor de beursorganisatie uit het Noordoosten van ons land. Een beurs ‘fysiek’ bezoeken is voor deze doelgroep geen prioriteit. Jongeren laten zich nou eenmaal bij voorkeur graag digitaal informeren. Maar ook de traditionele bezoeker lijkt steeds vaker minder tijd in te willen ruimen voor een vakbeurs. De combinatie van een sterk aantrekkende markt en een schreeuwend tekort aan vakmensen zal hiervan de oorzaak zijn. Op zich jammer, want juist nu volgen de (duurzame) installatietechnische innovaties elkaar in rap tempo op. Er verschijnen nieuwe technieken, waarover het vakgebied zich goed zal moeten laten informeren. Juist dat gaat vaak beter door bijvoorbeeld eens een vakbeurs te bezoeken.

Data als grondstof

Levert het data op? Ja? Verzamelen. Steeds vaker hoor en lees ik deze woorden. Data is king, dé nieuwe grondstof volgens het brancheonderzoek Connect 2025. De heilige graal in het informatietijdperk, waarin wij nu leven. Terabytes aan data, verzameld in de datacentra all over the world. Steeds meer producten zijn connected en spuwen data naar… ja naar wie eigenlijk? In gelijke tred met de data-ontwikkeling lopen ook de discussies op. Wie is eigenaar? Wat kan, mag en wil je toelaten? Zomaar een paar vragen om zelf ook eens bij stil te staan. Oké, data op zichzelf is niet bijzonder. Eigenlijk is het er door de eeuwen heen altijd geweest. De manier van invoer, opslag en hergebruik is nogal veranderd. Van stenen tafel naar hightech tablet. Aan een bulk nullen en enen op zichzelf hebben we niets. Data wordt pas interessant wanneer er via slimme algoritmes, analyses op uitgevoerd worden. Dat geeft informatie en dus kennis. Ook in onze branche krijgt data een cruciale betekenis. Grote fabrikanten hebben dit licht gezien, uitgaande van de hoeveelheid monitorsystemen die geïntroduceerd worden. Vaak met een aardig extraatje: een gratis app. Het geeft te denken. Want die mooie gratis app bij producten of diensten vraagt wel als tegenprestatie ‘een account aanmaken’. Vervolgens staat jouw (gebruikers)data in de cloud. In zekere zin ter beschikking van de aanbieder. Zo ben jezelf het product geworden in de ‘gratis’ dienst die je ontvangt. Wanneer de aanbieder vervolgens de juiste verbindingen weet te maken tussen de verschillende datastromen, doet de

‘Je moet schieten, anders kun je niet scoren’

De titel van deze column is een legendarisch advies van Johan Cruijff dat typerend is voor waar we als branche nu staan. Nederland lijkt klaar te zijn voor de energietransitie in de gebouwde omgeving. De kansen liggen er. De lichten staan op groen. Bedrijven en vakmensen moeten aan de slag te gaan. Anders kunnen we niet scoren. De media geven ons vaak de indruk dat de energietransitie vooral een weg is met drempels. ‘Gedoe’ over het Klimaatakkoord. Een warmtepompinvasie. Krapte op de arbeidsmarkt. En natuurlijk de hoge kosten. We staan inderdaad voor een grote opgave: in Nederland moeten de komende decennia zeven miljoen woningen en één miljoen utiliteitsgebouwen worden verduurzaamd. Maar dit biedt ons vooral ook kansen. Daar moeten we ons echter wel bewust van zijn. Op zijn Cruijffiaans: “Je ziet het pas als je het doorhebt.” En wie wil nu niet bij dit winnend team horen? Want dat zijn we als het gaat om het verduurzamen van de toekomst. Laten we dus onze deuren wijd open zetten en iedereen die wil bijdragen aan de energietransitie een plek in ons sterrenelftal bieden! Door op te leiden, bij te scholen zorgen we ervoor dat bestaande en nieuwe vakmensen in de branche kunnen scoren. Onder andere met de Build Up Skills advisor-app waarmee alle vakmensen in de bouw en de installatiebranche met duurzame technieken aan de slag kunnen gaan. Online, op het moment dat het jezelf het beste uitkomt en doorverwijzend naar het meest actuele bijscholingsaanbod. In september start het landelijk opleidingsprogramma

“Opgeslagen zonne-energie”

“Van niets iets maken dat ook nog eens werkt.” Theo de Groot weet in enkele woorden treffend uit te leggen waar zijn grenzeloze fascinatie voor techniek vandaan komt. De bioketelspecialist had onlangs een bijzondere opdrachtgever. Lees hieronder waarom. Pa had een eigen installatiebedrijf, dus de liefde voor het vak kreeg hij al van jongs af aan mee. Na de Technische school, MTS en HIT te hebben doorlopen, zette De Groot vanaf het begin van het vorige decennium verschillende bedrijven op, waaronder Atechpro dat KWB biomassa verwarmingssystemen importeert en levert aan klanten. De gedreven ondernemer heeft in het totaal 12 medewerkers in dienst. “Gasverslaafd” “Biomassa is niet zo populair in Nederland, we zijn volkomen aan het gas verslaafd geraakt.” Stapt de woningbezitter van de cv-ketel af, dan informeert hij meestal eerst naar de mogelijkheden van een warmtepomp, is de ervaring van De Groot. Elektrisch infuus Zelf is de ondernemer minder gecharmeerd van de warmtepomp. “Nederland komt permanent aan een elektrisch infuus te liggen als we massaal overstappen op warmtepompen. Het net zal fors moeten worden verzwaard. Dat gaat miljarden euro’s kosten en die rekening zal uiteindelijk bij de consument komen te liggen. Bovendien blijken de COP-waarden vaak een stuk lager uit te vallen dan fabrikanten beloven, als je kijkt naar de Seasonal Performance van een warmtepomp.” Biomassa Nee, neem dan biomassa: “in feite een natuurlijke accu die werkt op basis van opgeslagen zonne-energie.” Menig consument en installateur associeert “helaas” bioketels met inefficiënte systemen en luchtvervuiling. “Ten onrechte. Het huidige rendement ligt

Geluid in en rond om nieuwbouwwoningen

Adviseur en installatiearchitect Ron Bosch legt hieronder uit met welke zaken we rekening moeten houden om de geluidsproductie van installaties op een acceptabel niveau te houden in de woon- en werkomgeving. Dit artikel gaat over het geluidsniveau dat mag worden geproduceerd in woningen, maar ook het effect van geluid dat van buiten komt, wordt belicht. In de hedendaagse gebouwen worden we steeds meer omringd door gebouwgebonden installaties. We kunnen eigenlijk niet meer zonder. Bomvol installaties Welke installaties komen we zoal tegen in de gebouwde omgeving? • Sanitaire installaties zoals toiletten, kranen, leidingen, afvoeren, ont- en beluchtingssystemen• Verwarmingsketels met circulatiepompen• Warmtepompen met circulatiepompen en buiten- en gekoppelde binnenunits die ook geluid produceren.• WTW, C02 gestuurde ventilatiesystemen, afzuigroosters en daurluftung• Liften Bekende missers De meeste fouten vallen onder de volgende categorieën. • Bij het ontwerp en dimensionering van installaties kunnen deze te krap of slecht ontworpen zijn. Menig maal leidt dit tot geluidsproblemen.• Standleidingen die niet goed geïsoleerd zijn, waardoor stromingsgeluid wordt waargenomen na het doorspoelen van het toilet. • Er is geen rekening gehouden met het feit dat er een verblijfsgebied is in de buurt van de opgestelde technische apparatuur.• Installaties komen te staan tegen lichte constructieve wanden of bovenop daken, waardoor er geluidsoverdracht richting de constructie plaats vindt.• De deuren van technische ruimten hebben geen kierdichting, zodat ze het geluid van de aanwezige apparatuur niet kunnen dempen.• Ventilatiesystemen die overspraak in de hand werken of het geluid van de afzuig- of toevoerventilator naar buiten of binnen toe onvoldoende dempen.• In woongebouwen geplaatste drukverhogingsinstallaties, waarvan het geluid doordringt in het gebouw.• Afzuigventilatoren in parkeergarages

Hoge verwachtingen

Het ‘voorstel voor hoofdlijnen van een klimaatakkoord’ geeft een redelijk precieze marktverwachting van duurzame klimaatinstallaties – uw markt voor de komende dertig jaar! Zoals verwacht, en terecht, wordt een grote rol toebedeeld aan duurzame (omgevings-)warmte met warmtepompen. Ook industriële warmtepompen mogen zich verheugen in grote belangstelling. Voor gebruikers van bodem-gekoppelde warmtepompen aan WKO-installaties is er nog meer goed nieuws deze hete zomer: genietend van de passieve koeling wordt de zomerhitte opgeslagen voor de winter van ‘18/’19; de duurzaamste en goedkoopste warmte is immers diegene die je niet hoeft op te wekken! En tóch moeten we met z’n allen een beetje oppassen met ons enthousiasme. Een wetmatigheid in innovatie is dat verwachtingen van prospects soms te hoog gespannen zijn of dat bijeffecten van opschaling worden onderschat. Zie bijvoorbeeld de zorgen van burgers en daarmee gemeenten over geluidsbelasting van buitenunits van luchtwarmtepompen. Naast kwaliteit van apparatuur zit het antwoord ook in kwaliteit van installeren – uw werk dus! En hier zit nóg een grote zorg die in het klimaatakkoord is geduid: u bent met te weinigen om de komende klus te klaren. Prettig voor uw business case maar een grote zorg voor de maatschappij! Ook hieraan wordt gewerkt door alle branches in de keten die onlangs een Green Deal installatie-opleidingen tekenden. Overheden en branches bundelen de krachten voor toename van het aantal installateurs van àlle duurzame klimaattechnieken. Een eerste project met zeven praktijk-opleidingslocaties voor het hele warmtepompenportfolio is al van start gegaan. Naast aanwas met de broodnodige nieuwe collega’s zal dat ook

Staat het water tot aan onze lippen?

Klimaatverandering speelt een steeds grotere rol in onze samenleving. Denk aan de recente zware regenval en overstromingen in Japan, gevolgd door een hittegolf. Of, in eigen land, aan de algenvorming in stilstaand water door het aanhoudende warme weer. Stilstaand water is ook in drinkwaterleidingen de belangrijkste veroorzaker van bacterievorming. Zeker als de temperaturen hoog oplopen. Zoals onlangs in een Rotterdamse flat waar het in delen van het gebouw 50 gaden was! Continu spuien is de oplossing om stilstaand water te voorkomen. Maar dat gaat tegen de oproep van waterleidingbedrijven in om het watergebruik juist te beperken. Omdat er vanwege de droogte sprake is van watergebrek. Er is echter geen gebrek aan water. Water bevindt zich namelijk in een kringloop en gaat dus niet verloren. Het probleem is dat we het vervuilen. Chemiereuzen zijn vaak aan waterlopen gesitueerd en lozen hier hun afvalstoffen verdund. De grens van het oplossend vermogen van water wordt opgezocht. Op sommige plaatsen zijn bewoners nog rechtstreeks afhankelijk van oppervlaktewater. Zoals in de Biesbosch. Maar dat wordt een steeds moeilijker verhaal. Zelfs hier raakt het water steeds meer vervuild. Een alternatief zou zijn om drinkwater ouderwets met jerrycans aan te voeren, zoals dit nog in Afrika gebeurt. Ik zag dit tijdens één van mijn rondreizen daar. Dan besef je pas in wat voor rijkdom wij leven en leer je weer relativeren.   Leo Bikker BAC (Bikker Advies & Consultancy) mbikker@chello.nl  

Vooraf aan de beurs

Installatie Vakbeurs Hardenberg organiseert dit jaar voor het eerst een netwerksessie voor ondernemende vrouwen. Samen met het feit dat de beurs nu gelijktijdig onder één dak plaatsvindt met Elektro Vakbeurs, is dit een opvallende toevoeging aan het welbekende programma van deze Noordelijke installatievakbeurs. De netwerksessie voor ondernemende vrouwen wordt in samenwerking met het Opleidings- en ontwikkelingsfonds voor het Technische InstallatieBedrijf (OTIB) georganiseerd. OTIB was eerder al verantwoordelijk voor het ‘Loopbaancentrum’ en de ‘College Tour’ op de beursvloer. De netwerksessie vindt op dinsdag 11 september plaats. Desiree Kon, mede-eigenaar en directeur van Installatiebureau KON, informeert vrouwen over zorg, duurzame energie en duurzame inzetbaarheid van werknemers, werving en behoud van werknemers en het belang om vrouwelijke en mannelijke kenmerken optimaal te benutten. Juiste moment “De technische installatiebranche is met bijna 10.000 bedrijven en ruim 120.000 werknemers één van de grootste branches van Nederland”, vertelt Lejla Mistric namens de beursorganisatie. “We werken al een aantal jaren succesvol met elkaar samen. Met het nieuwe concept waarbij Installatie en Elektro Vakbeurs gelijktijdig onder één dak plaatsvinden, is dit het juiste moment om die samenwerking uit te breiden.” Werken op hoogte Verder is er dit jaar ook een praktijksessie ‘Werken op hoogte-rolsteigers’ te volgen op de beursvloer. De regels voor de opbouw van rolsteigers zijn verscherpt vanaf 1 januari 2018. In deze praktijksessie leren aanwezigen hoe ze zo goed mogelijk in de praktijk aan de nieuwe regelgeving kunnen voldoen. De sessie is iedere beursdag te volgen van 15.30 tot 16.15 uur en van 18.30 tot 19.15

De warmtepomp maakt het verschil

Fort bij Krommeniedijk maakte ooit onderdeel uit van de verdedigingslinie van onze hoofdstad. Sinds 1956 is de militaire functie van het vestingwerk komen te vervallen. In 2017 heeft het fort een nieuwe bestemming gekregen. Net als bij de oplevering in 1903 is het nog altijd grotendeels zelfvoorzienend, dankzij de PV-panelen, de regenwateropvang en vooral de warmtepomp. Tussen 1880 en 1920 kregen Amsterdam en directe omgeving een eigen verdedigingslinie. De Stelling van Amsterdam lag op 15 tot 20 kilometer rond het centrum van de hoofdstad, was 135 kilometer lang en telde 45 forten. De verdedigingslinie verloor na de Eerste Wereldoorlog snel aan betekenis door de opkomst van het vliegtuig. In 1963 werd de militaire functie geschrapt. Sindsdien hebben de verschillende forten diverse functies vervuld. In 1995 werd de Stelling van Amsterdam op de Werelderfgoedlijst van Unesco bijgeschreven. Betonnen kolos Het Fort bij Krommeniedijk werd in 1903 opgeleverd. Het ligt aan de oostgrens van de gemeente Uitgeest, vlak bij het buurtschap Krommeniedijk, in de provincie Noord-Holland. Het verdedigingsbolwerk bood oorspronkelijk een onderkomen aan 296 soldaten. Het gebouw is gemaakt van ongewapend steenslagbeton en staat op een fundering van houten palen. De wanden zijn 100 tot 120 cm dik. De betonnen dakplaat, bijna 2 meter dik, ligt los op de gevels en tussenmuren. Het bouwwerk bestaat uit een klein frontgebouw en een langgerekt hoofdgebouw, die met elkaar zijn verbonden. Zelfvoorzienend Toen het fort werd gebouwd was dit grotendeels zelfvoorzienend. Het vestingwerk werd verwarmd met potkachels. Een zandpakket op de betonnen dakplaat filterde het

Ademend raam

Fresh-r, een innovatieve Nederlandse ventilatie-oplossing, won recentelijk in München de Passiv House components Award en is daarmee feitelijk uitgeroepen tot wereldkampioen ventileren. Maar wat is Fresh-r nu eigenlijk precies? Edward Hissink, marketing manager van het systeem legt uit. Fresh-r is een ventilatiesysteem met warmteterugwinning, waardoor geen warmteverspillende raamroosters meer nodig zijn. De WTW is van gewoven koperdraad gemaakt, waardoor de uitgaande en inkomende lucht wordt geblazen, zonder dat deze luchtstromen elkaar raken. Koper geleidt duizend keer beter dan kunststof dat normaal wordt gebruikt. Daardoor volstaat een veel kleiner apparaat dat bovendien in of op de muur kan worden geplaatst en waar de lucht veel makkelijker doorheen gaat. Zo zijn er veel bredere luchtstromen mogelijk waardoor er geen drukval in de warmtewisselaar ontstaat. Er is minder kracht nodig, minder ruimte en minder herrie. Een Fresh-r is stiller dan een moderne koelkast. Doos-constructie Fresh-r werkt als een ademend raam. Het is een kleine, eenvoudige, intelligente en energie-efficiënte ventilatie-oplossing met warmteterugwinning. De Fresh-r bestaat simpelweg uit een doos-constructie met daarin twee ventilatoren die in tegenovergestelde richting blazen. Daartussen zit de warmtewisselaar. Deze is makkelijk eruit te halen en past gewoon in een vaatwasmachine. Bovendien is het nu mogelijk om ook de luchtkwaliteit te meten met de Fresh-r. Het gaat dan om vocht en temperatuur en dus dauwpuntberekening. Daarnaast zijn tevens CO2-bepaling en fijnstofmeting ter plekke beschikbaar. Die gegevens kun je als gebruiker en installateur zelf inzien en controleren. Het kleine apparaat gebruikt de metingen door de in- en uitgaande lucht te balanceren en