Tag: artikel editie januari 2023

En dan..

En dan..

Afgelopen jaar heb ik het besluit genomen om te stoppen met mijn installatiebedrijf. Ik wilde het allemaal goed regelen, zodat klanten, personeel en ikzelf tevreden kunnen zijn. Dat bleek nog een hele opgave, maar raad is gelukkig overal verkrijgbaar. Ik ben niet de eerste die met zijn bedrijf stopt. Of het uiteindelijk allemaal goed gaat komen, wordt nog even afwachten. Maar op dit moment heb ik daar een meer dan goed gevoel over. Wat ga ik zelf allemaal doen als de boel aan de kant is, bedenk ik mij nu. Ondernemen is topsport, zei oud-topsporter en ondernemer Wil Hartog ooit. De ondernemerswedstrijd duurt niet een paar uur, maar gaat de hele week, jaar na jaar door. De weinige vrije tijd die overblijft wordt vaak ingevuld met een gezinsleven en vaak enkele hobby’s. Stilzitten staat kennelijk niet in het ondernemerswoordenboek. Het zal mij ook niet lukken, vrees ik. De laatste tijd ben ik maar alvast op zoek gegaan naar een passende invulling van de dag en dat bleek uiteindelijk eenvoudiger dan gedacht en bovendien snel geregeld. Alle klusjes in en om huis, die al jaren zijn blijven liggen, staan inmiddels op papier en ik ben van plan ze stap voor stap af te werken, geheel op eigen tempo en uiteraard als ik er zin in heb. Daarnaast maak ik muziek. Ik heb nu alle repetitie-avonden, en optredens, in mijn agenda gezet en ben vastbesloten om er voortaan geen enkele te missen of af te zeggen. Met name de derde helft wil

Ultrasoon

Ultrasoon

Het bedrijf Aqua-D&S is sinds kort actief op de markt met een ultrasoon techniek als een ‘point of entry’ systeem in leidingwaterinstallaties. De techniek is vooral bekend van andere toepassingen, maar nog niet voor legionellabestrijding, waarvoor dit systeem is ontwikkeld. Ultrasoon geluid is onhoorbaar geluid met een frequentie hoger dan 20 kHz Bij toepassing in water wordt het geluid ingebracht door een transducer. De werking berust op het piézo-elektrisch effect, waarbij een spanningsverandering wordt omgezet in een drukverandering en andersom. Er bestaan transducers met indirecte werking waarbij eerst een wand in trilling wordt gebracht. Er zijn er ook met directe werking waarbij water direct in contact staat met de ‘neus’ van de transducer. De transducer wordt gevoed via een elektrische kabel en generator waarop het vermogen, de frequenties en de werkingstijden kunnen worden ingesteld. Toepassingen Ultrasoon techniek kent veel toepassingen, zoals reiniging van vervuilde onderdelen, ultrasone bevochtiging en bacterievrij houden van koeltorens en het in beeld brengen van organen in het lichaam (sonography). Het wordt toegepast in de tuinbouw om reservoirs algen- en bacterievrij te houden. Sinds kort wordt in pilotprojecten getest of het kan worden toegepast in leidingwaterinstallaties. Bacteriedodende werking In een studie van de Universiteit Utrecht uit 2007 zijn 45 wetenschappelijke rapporten onderzocht en de conclusies luiden samengevat: • Bacteriën worden over het algemeen zeer effectief gedood door sonicatie en cavitatie. • Een combinatie met een andere techniek kan “zeer effectief” zijn. • De toepassing van ultrasoon techniek kan leiden tot vermindering van het gebruik van chemicaliën. Door de onderzoekers in

Verwarmen

Verwarmen

De verwarmingsmarkt is in beweging. Door de pandemie en verduurzamingseisen groeit het repertoire aan oplossingen, zowel om warmte op te wekken als voor de afgifte. IZ sprak met twee leveranciers over vloer- en wandverwarming, LT-radiatoren en infraroodpanelen. Zowel Bas Spekreijse van Etherma als Arjan Dorrestijn van Rehau merkt dat de warmtepomp rap aan populariteit wint. “Eigenlijk is het in de nieuwbouw de standaardoplossing aan het worden.” Ook in de renovatiemarkt maakt de warmtepomp slagen, blijkt wel uit het verhaal van beide experts. Zeker in de hybride uitvoering. Hybridisering Die hybridisering uit zich ook op andere vlakken. Zo ziet Spekreijse meer installatieconcepten verschijnen waarin warmtepompen worden gecombineerd met PVT-panelen. Maar de grootste trendverschuivingen lijken zich wel voor te doen bij de afgiftesystemen. Integratie Waar vroeger radiatoren of vloerverwarming de dienst uitmaakten thuis, verschijnen nu vaker geïntegreerde concepten. Onder andere vanwege de stijgende energieprijzen en de veranderende, lees hogere, eisen die men stelt aan het binnenklimaat. Variatie Over het algemeen kiezen bewoners vooral voor vloerverwarmingsoplossingen beneden, vertellen zowel Spekreijse als Dorrestijn. Boven is meer variatie te bespeuren. Over de gehele line verschijnen nu installatieconcepten waarin een rol is weggelegd voor LT-radiatoren, infraroodpanelen, PCM’s, Aircosystemen of wandverwarming. “Knuffelmuren” Zo is wandverwarming interessant voor ruimtes, met voldoende muuroppervlakte, vertelt Dorrestijn. “In de praktijk dus vooral boven, beneden heeft men al snel wanddecoratie of meubelstukken die de afgifte kunnen hinderen.” Er is een uitzondering. In het luxere segment van de woningbouw verschijnen nu vaker kachels die lemen muren verwarmen op de begane grond. “Ze worden

Volg jij het allemaal nog?

Volg jij het allemaal nog?

Veranderingen gaan snel. Dat merk ik ook in mijn vakgebied marketing. En ik hoor dan ook steeds vaker: “Een meerjaren strategisch marketingplan opstellen heeft geen zin, want wat ik vandaag verzin is morgen achterhaald”. Maar moet je dan net zoals Alice Wonderland instappen, zonder enig idee waar je heen wilt? De kat die Alice als eerste levend wezen tegenkwam, sprak zelf als een wijze uil: “Als je niet weet waar je naar toe wilt, dan is iedere richting goed”. Die wijsheid zie ik echter in het bedrijfsleven minder vaak terug. Daar kijkt men nogal eens verbaasd aan het einde van het jaar. En niet alleen wat de resultaten betreft. Als die goed zijn, tja dan heb je gelijk. Leiden is echter in last, als de zaken anders zijn gelopen als… Ja, als wat? Want zonder plan en doelstellingen is eigenlijk alles goed. Dus moet je ook niet zeuren als je meent last te hebben van klanten die om een lagere prijs vragen. Of de omzet achterblijft in productgroepen die juist in de belangstelling staan van afnemers, zoals zonnepanelen, warmtepompen of energieopslag thuis. Volgt u met uw organisatie overigens al die ontwikkelingen wel? En volgen medewerkers daarvoor ook de nodige cursussen? Of volgt u alleen het algemeen in de sector heersende idee dat de laagste prijs het enige is dat voor afnemers telt. Met een bedrijf moet je keuzes maken. Je kunt niet de richting van de laagste prijs kiezen en tegelijkertijd die van de kampioen op een ánder terrein opgaan.

Gaan energiezuinigheid en comfort samen?

Gaan energiezuinigheid en comfort samen?

Woningeigenaren staan voor de complexe taak om hun bezit te verduurzamen. Bij de omschakeling naar een duurzame energievoorziening zijn er drie mogelijkheden te onderscheiden: 1. Verwarmen met aardgas door over te stappen van een standaard (VR) ketel naar een (HR) ketel met hergebruik van de rookgassen om het energiegebruik te verminderen. Vooral geschikt voor woningen waar een warmtepomp nog niet toegepast kan worden. 2. Hybride verwarmen. Met name toe te passen bij renovatie en vervanging, waarbij de warmtepomp samenwerkt met de bestaande cv-ketel. Alleen als het buiten te koud is om de gevraagde warmte te leveren of als extra warm water nodig is, springt de ketel bij. Met als resultaat aardgasbesparingen tot 70%. 3. All-electric verwarmen. Met name geschikt voor woningen vanaf bouwjaar 2000. Overweeg ook de inzet van de warmtepompboiler voor het duurzaam verkrijgen van warm tapwater, waarbij de energie uit de buiten- of ventilatielucht wordt gehaald en eventueel ook de door de zon opgewekte elektriciteit wordt gebruikt. De basis voor een comfortabele en energiezuinige installatie is een juiste dimensionering. Het moet duidelijk zijn hoe het afgiftesysteem in elkaar zit en wat de energetische behoefte van de woning is. De jaarrekening geeft een goede indicatie. Vervolgens wordt bepaald of de benodigde energie met een warmtepomp kan worden opgebracht. Energiezuinigheid en comfort gaan zeker uitstekend samen, mits er rekening wordt gehouden met de energetische behoefte van de woning, de wensen van de consument en de opstelruimte van de warmtepomp-buitenunit om de geluiden over het lawaai te doen verstommen. Jan Henk van der Wijk,

Bloedsomloop

Bloedsomloop

Het luistert nauw bij de aanleg van leidingwerk in een laboratoriumomgeving. Leo Stravers, Business Development Manager bij Georg Fischer, weet er alles van. IZ sprak met hem over project in Leiden en hoe circulariteit steeds meer haar stempel drukt op zijn vakgebied. De 59-jarige had van jongs af aan al iets met techniek. Zo kon hij urenlang zoet zijn met een Meccanodoos. Met een oudere broer die een eigen installatiebedrijf had, was het niet vreemd dat ook hij het vuur te pakken kreeg. Stravers doorliep de MTS-elektrotechniek en ging vervolgens aan de slag in de bouw. Vlotte prater “Ik ben altijd al een vlotte prater geweest”, vertelt hij lachend aan de telefoon. “Daardoor kwam ik in de binnen- en later in de buitendienst terecht.” Stravers bekleedde uiteenlopende functies bij fabrikanten. Hij werkt nu sinds vijf jaar voor Georg Fischer. “Met onze Piping Systems zijn wij als het ware bezig met de bloedsomloop van het gebouw”, vertelt hij scherpzinnig. Veranderingen De Business Development Manager heeft de installatiebranche zien veranderen. “Wat me vooral opvalt is dat installaties steeds complexer worden. Tegelijkertijd en dat is zorgelijk, holt het vakmanschap achteruit. Jongeren die hun opleiding hebben afgerond beschikken over minder inhoudelijke kennis dan vroeger en houden er helaas vaak een 8 tot 4 mentaliteit op na.” Dat laatste is overigens niet helemaal te wijten aan de jongeren zelf, geeft hij eerlijk toe. “Als ouders hebben we misschien ook steken laten vallen en onze kinderen te veel verwend toen ze nog jong waren.” Circulariteit Ook

Duurzaam comfort: aandacht voor goede isolatie en glas

Duurzaam comfort: aandacht voor goede isolatie en glas

In het afgelopen jaar heeft de gasprijs een recordhoogte bereikt, waardoor veel Nederlanders fors meer aan hun energiekosten kwijt zijn. Per 1 januari 2023 trad daarom het tijdelijke prijsplafond voor gas en elektriciteit in werking. De overheid probeert hiermee de lasten voor de hoge energierekening te verlichten. Door de huidige ontwikkelingen versnelt het draagvlak voor de energietransitie en de zoektocht naar duurzame alternatieven. Een goede optie om je aardgasverbruik te verlagen is overstappen van een cv-ketel met radiatoren naar een warmtepomp met vloerverwarming. Zo’n overstap kun je niet zomaar doen. Zo moet altijd worden begonnen met controleren of de woning of gebouw wel is voorzien van goede isolatie. Zo niet dan moet dit als eerste worden aangepakt. Indien dit niet wordt gedaan, zal de warmtepomp een veel lager rendement realiseren en zullen de energiekosten alsnog hoog uitvallen. Daarnaast zal het gerealiseerde comfort laag zijn omdat er met name bij glasoppervlakken sprake is van koudestraling en of koudeval als de buitentemperaturen laag zijn. Bewoners/gebruiker ervaren het klimaat als onbehaaglijk terwijl de ruimtetemperatuur wel voldoet aan de ingestelde waarde. Door eerst goed te isoleren en met name glas toe te passen met een hoge isolatiewaarde (HR++) zal een hoog rendement van de warmtepomp worden gerealiseerd met als gevolg een verlaagde gasrekening en een prima comfort. Binnen NVKL, de vereniging van koeltechnische bedrijven, hebben de NVKL-erkende installateurs alle kennis en ervaring in huis om hierin te adviseren. Zij zijn volledig op de hoogte van de laatste ontwikkelingen op het gebied van duurzame warmtepompen

Nieuw Handboek

Nieuw Handboek

Het PvE Gezonde Woningen is vanuit Binnenklimaat Nederland door de TU Eindhoven, BBA Binnenmilieu en TNO ontwikkeld. Hiermee heeft de bouwsector na PvE’s voor kantoren en scholen nu ook een heldere richtlijn om een gezond binnenklimaat in woningen te realiseren. Een belangrijk deel van alle verontreinigende stoffen die we inademen, komt uit binnenruimtes zelf. Denk aan het fijnstof dat vrijkomt bij het koken. Dat is zorgelijk, aangezien mensen gemiddeld 90 procent van hun tijd binnen doorbrengen. Maar niet alleen luchtkwaliteit, ook voldoende daglicht, een stille slaapkamer en een effectief instelbare temperatuur zijn hierbij van belang. Een ongezond binnenklimaat heeft impact op de gezondheid en productiviteit van mensen en kan onder meer leiden tot luchtwegklachten, astma, slaapproblemen, concentratieverlies en hart- en vaatziekten. Door een gezond binnenklimaat in woningen te realiseren, wordt het risico op deze gezondheidsklachten verminderd. Hoe werkt het PvE? In de richtlijn zijn prestatie-eisen op de gebieden lucht, klimaat, licht en geluid geformuleerd. Deze vier thema’s zijn uitgesplitst naar drie ambitieniveaus: klasse A, klasse B en klasse C. Deze verschillende classificaties geven op een laagdrempelige manier inzicht in de gezondheidskwaliteit en bijbehorende eisen voor een woning per gebied. Zo voldoet een woning met klasse C bijvoorbeeld op het gebied van luchtkwaliteit, aan de kwaliteitseisen van het door de overheid opgestelde Bouwbesluit. Klasse B gaat een stap verder en hanteert eisen waarmee de gezondheid van het binnenklimaat – in dit geval van de luchtkwaliteit – als ‘goed’ te kwalificeren is. Dit is met name voor nieuwbouwwoningen en grootschalige renovatieprojecten interessant.

ISSO-publicatie 72

ISSO-publicatie 72

De verouderde kennis uit de ISSO-publicatie 72 ‘Ontwerpen van individuele en kleine elektrische warmtepompsystemen voor woningen’ heeft een lang verwachte update gekregen. Vanuit de markt steeg de vraag naar geactualiseerde kennis voor het ontwikkelen, realiseren en onderhouden van grondgebonden warmtepompinstallaties. ISSO-publicatie 72 behandelt het ontwerp van individuele en kleine elektrische warmtepompsystemen voor de woningbouw. De eerste conceptversie voor een grote herziening, daterend uit 2013, werd door de invoering van BRL 6000-21 in 2014 nooit gepubliceerd. Wel werd de opgedane kennis gebruikt voor het in 2017 gepubliceerde Kleintje grondgebonden warmtepompinstallaties in woningen. Gezien de groei bij nieuwbouwwoningen en toenemende vraag naar grondgebonden warmtepompinstallaties bevestigt ISSO nu de komst van een geüpdatet ISSO-publicatie 72. Deze zal voornamelijk ingaan op het ontwerpen en dimensioneren van de warmtepompinstallatie. Tevens geeft deze publicatie handreikingen voor de start van een project (Programma van Eisen) en de uitwerkings-, realisatie- en beheerfase. Informatie vertaald naar nu “Na jaren van telkens kleine updates, was het nu tijd voor een grote herziening. Mede door het feit dat de drie systemen die we in de oorspronkelijke 2005-versie behandelde inmiddels achterhaald zijn”, vertelt Jos de Leeuw, senior specialist en projectcoördinator bij ISSO. “Dat hebben we nu teruggedraaid naar één systeem; het bekende warmtepompsysteem met een bodemwarmtewisselaar, een boilervat in of naast de warmtepomp en passieve koeling. Veel van de kennis in ISSO 72 geldt overigens ook voor het lucht/water-warmtepompsysteem dat ISSO-publicatie 98 ‘Lucht/water-warmtepompen in woningen’ behandelt. Deze publicatie wordt volgend jaar herzien, maar krijgt dus nu al een addendum met betrekking tot

Circulariteit

Circulariteit

Circulariteit en installaties zou je op dit moment nog niet kunnen omschrijven als een gelukkige combinatie. Maar daar gaat op korte termijn verandering in komen, dat kan namelijk niet uitblijven. Vanuit mijn werk als duurzaamheids- en installatieadviseur bij Merosch ben ik onderdeel van de TVVL-expertgroep Circulaire Installaties. Met deze expertgroep zijn wij afgelopen september op fabrieksbezoek geweest bij een tweetal leveranciers van luchtbehandelingskasten, namelijk Systemair en Orange Climate Verhulst. LBK’s Het was ontzettend interessant om het bedrijfsproces en de werkwijze in de fabrieken van dichtbij mee te maken. Wat me vooral is bijgebleven van deze fabrieksbezoeken is dat leveranciers genoeg kansen zien om binnen de luchtbehandelingssector meer circulair te gaan opereren. Zo bieden beide partijen al tweedehands luchtbehandelingskasten aan. De LBK’s worden eerst gereviseerd en daarna opnieuw op de markt gebracht. Voordelen Afhankelijk van de leeftijd en de specificaties van de LBK, lever je vaak wel wat in op de energie-efficiëntie, maar dat kan worden geminimaliseerd door de LBK’s die een capaciteit hadden van 20.000 m3/h in hun ‘nieuwe leven’ te laten draaien op bijvoorbeeld 12.000 m3/h. Daarbij stimuleer je tevens circulair materiaalgebruik door een gerefubishde LBK aan te schaffen als afnemer. Overigens geeft de leverancier garantie en is de levertijd van een dergelijke LBK zeer interessant. Waar (onderdelen van) nieuwe LBK’s op dit moment een lange levertijd hebben, kan een gereviseerde LBK vaak sneller worden geleverd. Onderhoud Als installateur hoef je ook niet wakker te liggen over mogelijk extra beheer en onderhoud van een gereviseerde LBK. De essentiële en