Slim klimaat

Onlangs is in Eindhoven de nieuwbouw van het SintLucas College in gebruik genomen. Deze (v)mbo-school stoomt leerlingen klaar voor creatief-technische beroepen en het ondernemerschap. Arup en cepezed hebben een transparante en inspirerende omgeving gecreëerd, waarin nieuwbouw en een getransformeerd monumentaal gebouw samenkomen. Daarbij is slim gebruik gemaakt van de lokale omstandigheden voor de klimatisering van het SintLucas College.

Het nieuwe schoolgebouw biedt volop ruimte aan jongeren om hun talenten te ontplooien in een functionele setting, die aansluit op de eisen van het hedendaags onderwijs.

Het gebouw

Het architectonisch ontwerp is hieraan volop dienstbaar, door de ruimtelijke opzet met een coherente en doordachte aaneenschakeling van functies. Zowel ruimtelijk als functioneel bestaat een grote diversiteit aan vertrekken. Van theorielokalen tot praktijk- en instructieruimten en van overlegruimten en spreekkamers voor de docenten tot individuele studiecellen. De basisstructuur is gebaseerd op de oorspronkelijke bebouwing, die een elementaire opzet kent met twee langgerekte, tweelaagse bouwstroken met aan de noordwestzijde van iedere strook een reeks paviljoens.

Plattegrond

Aan de zuidkant zijn de stroken verbonden door een bouwblok waarin de culturele organisatie Plaza Futura gevestigd is, waarmee de school een intensieve wisselwerking aangaat. De middenzone, is helemaal gericht op kruisbestuiving binnen de school, maar ook met de buitenwereld. Zo is er een commerciële straat opgenomen, met bijvoorbeeld een printshop, waar zowel studenten als externen gebruik van maken. Daarnaast zijn er creatieve studio’s voor fotografie en AV-montage. Deze worden buiten de lestijden ook verhuurd aan externen. De ontsluiting van de bestaande bouw en de hoge nieuwbouw daartussen, aan de kop tegenover Plaza Futura, loopt via het multifunctionele gebouwhart. Hierin zijn onder meer een restaurant, expositieruimte en podiumzaal ondergebracht. Onder het motto ‘zien werken, doet werken’, maar ook voor de oriëntatie, bewuste ruimtelijke beleving en veel daglichttoetreding is het complex transparant van opzet. De nieuwe en bestaande bouw zijn goed van elkaar te onderscheiden. Ze hebben allebei duidelijk een eigen karakter, terwijl zij tegelijkertijd op een natuurlijke wijze ook weer gezamenlijk één geheel vormen.

Werktuigbouwkundige installaties

De oudbouw is het voormalige Philips Natlab, waar lang natuurkundig onderzoek is verricht en onder meer de compact disc en dvd zijn ontwikkeld. Toen het Strijp-S-gebied nog een industriële invulling had, raakte de grond vervuild. Er is daarom een bodemsaneringsproces in gang gezet, waarbij grondwater wordt rondgepompt om het natuurlijke saneringsproces te versnellen. SintLucas draagt bij aan het saneringsproces door het grondwater af te nemen. Het grondwater staat in een tegenstroomapparaat energie af aan de installaties binnen het gebouw. ’s Winters wordt de warmte aan het grondwater onttrokken en in een warmtepomp verder opgewaardeerd. Daarna wordt deze warmte gebruikt voor vloerverwarming in de nieuwbouw en voor de luchtbehandelingskasten, die zowel de nieuwbouw als bestaande bouw bedienen. ’s Zomers wordt via het tegenstroomapparaat koude aan het grondwater onttrokken. Vervolgens wordt deze zonder tussenkomst van de warmtepomp benut.

Vrije koeling

Het pand maakt niet alleen gebruik van vloerverwarming en –koeling, maar wordt ook verwarmd en gekoeld met ventilatielucht. Er wordt zoveel mogelijk gebruik gemaakt van vrije koeling.
‘s Nachts neemt de thermische massa van het gebouw koude op. Hiermee wordt het gebouw iedere nacht voorbereid op een dag met een hoge interne warmtelast van onder meer studenten, computers en beamers. Op deze wijze gaat de energierekening flink omlaag.

Uitdagingen

Door de vloeropbouw in de bestaande bouwdelen waren de mogelijkheden om vloerverwarming en –koeling toe te passen, begrensd. Ook zorgde de slechtere bouwfysische staat ervoor, dat een hogere verwarmingscapaciteit nodig was. Daarom is er in de oudbouw gekozen om gebruik te maken van radiatoren, die op hoge temperatuur gestookte cv-ketels werken. Door het toepassen van de cv-ketels is een back-up systeem voor warmteopwekking gerealiseerd, zodat er tijdens storingen of onderhoud aan de warmtepomp of de bronnen nog steeds warmte aan het nieuwe gebouw wordt geleverd.

CO2 gestuurde ventilatie

Door het dynamische karakter van het SintLucas College en de verschillende gebruikers varieert de bezetting van de ruimten voortdurend. De ventilatie wordt per ruimte geregeld op basis van het gemeten CO2-niveau. De twee luchtbehandelingskasten zijn via een ondergronds plenum met elkaar verbonden. Zo kan iedere plek in het gebouw van voldoende lucht worden voorzien zonder een onnodig hoge capaciteit op te stellen. De retourlucht verplaatst zich door de gang en het atrium, zonder dat er kanalen aan te pas komen. Deze lucht komt via roosters terecht in het trappenhuis van de hoogbouw en wordt op de zevende verdieping afgezogen door de luchtbehandelingskast.

Integrale benadering

De bestaande bouw bracht een groot aantal uitdagingen met zich mee. Zo moesten er hele bewuste keuzes worden gemaakt bij het aanbrengen van sparingen voor installaties. Daarnaast kreeg het team te maken met verschillende verdiepingshoogtes. Op diverse plekken was de vrije hoogte beperkt, zodat er weinig ruimte overbleef voor de installaties. Tegelijkertijd leefde de wens om, rekening houdend met de rijke historie van het gebouw, de bestaande constructie zichtbaar te houden. Vanwege deze redenen is gezocht naar de best mogelijke installatietechnische oplossingen binnen het bouwkundig raamwerk.

Plafondelementen

Het team koos in een aantal gevallen voor geïntegreerde oplossingen. Zo zijn voor de lokalen speciale plafondelementen ontworpen. Daarin is een schat aan intstallatietechniek verwerkt; van sprinklers, brandmelders, verlichting en speakers tot de luchttoevoer. Via een plenumbox in het plafondelement komt verse lucht binnen. De overstort het lokaal uit, verloopt via een slang. Om niet overal wandcontactdozen te hoeven plaatsen, komen de stroomaansluitingen heel netjes vanuit de plafondelementen. De plaatsing van deze punten kan worden aangepast aan de opzet en indeling van ieder klaslokaal.

Conclusie

Kenmerkend aan het ontwerp is de slimme architectonische en technische detaillering. Met de ‘total architecture’-benadering zijn alle facetten integraal meegenomen. Dat kwam uiteraard het ontwerp ten goede. Door alle constructies en installaties in 3D te modelleren konden knelpunten tot in detail geanalyseerd en opgelost worden. Het resultaat: zeer efficiënte installaties, zowel in materiaal- als in energiegebruik 

Auteurs: Mark Koks en Bart Kramer-Segers (Arup), Jeroen Hendriks en Jim Navarro (cepezed)
Fotografie: Jannes Linders

View as Slideshow