92 NOM-woningen

Wel of geen warmtepomp? Een bodem- of luchtgebonden systeem? En welk afgiftesysteem combineert het beste met de gekozen oplossing? Het zijn zomaar enkele vragen waar je als installateur tegenaan loopt als je overweegt om een warmtepomp te installeren. Bij BAM Energy Systems zijn ze er maar al te bekend mee.

BAM Energy Systems heeft de afgelopen jaren al diverse NOM-woningen gerealiseerd met bouwpartners. Daarbij is een leerproces doorlopen waar nu de vruchten van worden geplukt. Arjen van der Meer, Manager Ontwikkeling en Prijsvorming bij BAM Energy Systems licht toe aan de hand van een project in Delft.

Project

In de Klinkerbuurt 3 in de Schoemaker Plantage in Delft ontwikkelt gebieds- en vastgoedontwikkelaar AM 92 toekomstbestendige nul-op-de-meter huizen naar een ontwerp van WAM Architecten. Ze worden gebouwd door BAM Wonen. BAM Energy Systems is verantwoordelijk voor de duurzame installaties. Getrouw aan de principes van de Trias Energetica is eerst nagedacht over manieren om de energievraag zoveel mogelijk te beperken. In dat kader zijn verschillende passieve bouwkundige maatregelen genomen. Zo heeft de gevel een dik isolatiepakket, is er Triple glas toegepast en kierdicht gebouwd. De gevels van de woningen hebben, afhankelijk van het geveldeel, een RC-waarde tussen de 5 en 6.

Stroom

Eigenlijk lag de keuze al bij voorbaat vast. “In een stedelijke omgeving met windturbines aan de slag gaan, is geen optie. Bovendien wisten we van eerdere projecten dat je prima NOM-woningen kan realiseren met PV-panelen.” De vraag was alleen welke PV-panelen er zouden worden toegepast. “Uiteindelijk viel onze keuze op Exasun-panelen, een indaksysteem met een eigen ophangsysteem met grote aluminium rails. De panelen zelf zijn klein van omvang, slechts 50 bij 80 cm, wat een zekere flexibiliteit geeft bij het leggen. Bovendien hebben ze een mooie esthetische uitstraling.” Per woning liggen er circa 80-110 Exasun-panelen op het dak. Ze leveren voldoende energie om te voldoen aan de gebouwgebonden vraag. Daarnaast krijgen de bewoners de beschikking over een energiebundel voor de huishoudelijk gebonden vraag. Gaan ze daar overheen, dan betalen ze bij.”

Verwarming

Ook over het verwarmingssysteem hoefde nauwelijks te worden nagedacht, vertelt Van der Meer. “De woningen aansluiten op stadsverwarming was op deze locatie niet mogelijk en bio-energie staat qua duurzaamheid tegenwoordig ook ter discussie. Bovendien wisten we van eerdere ervaringen dat de combi PV-panelen met warmtepomp buitengewoon efficiënt is.” BAM Energy Systems moest zich nog wel even buigen over de vraag welke warmtepomp zou worden toegepast, maar ook daar waren ze snel uit. “Luchtgebonden systemen zijn minder efficiënt, dus we zouden meer panelen op het dak moeten leggen om genoeg stroom op te wekken. Daarmee zouden toekomstige bewoners bovendien minder mogelijkheden hebben om eventueel een dakkapel te nemen.” Last but not least produceert de buitenunit van een luchtgebonden systeem geluid. “Ook een reden om de voorkeur te geven aan een bodemgebonden warmtepomp.” Alle woningen krijgen een Itho WPU-warmtepomp. De afgifte van warmte en koude verloopt via een vloersysteem. “Door de lussen dicht tegen elkaar te leggen, behalen we een optimaal rendement, zowel tijdens het verwarmings- als koelseizoen. Bovendien kunnen we zo beter de bodembron in balans houden.” De warmtepomp staat samen met het 200 L boilervat in de trapkast of in een kast naast de trap op de begane grond.

LT-radiatoren?

Zowel op de begane grond als eerste verdieping krijgen de woningen vloerverwarming. “Met vloerverwarming kunnen we werken met aanvoertemperaturen rond de 35 °C, dat is onmogelijk met LT-radiatoren, waar je al snel naar de 45 °C toe gaat. Iedere graad extra betekent extra energie, dus dat vermijden we liever.” De enige ruimte waar een afwijkende verwarmingsoplossing wordt toegepast is de badkamer, waar behalve vloerverwarming ook nog een elektrische handdoekradiator aanwezig is.

Balansventilatie

“Zo’n 5 jaar geleden raakte je nog regelmatig verzeild in een stevige discussie of systeem 3 of 4 nou beter was voor een duurzame woning. Dat punt zijn we nu wel gepasseerd. Met systeem 3 heb je meer kans op tochtklachten, omdat je in de koude maanden koude lucht binnenbrengt. In onze projecten voorzien we alle NOM-woningen dan ook van een balansventilatiesysteem met WTW-unit. In Delft hebben we ook nog overwogen om douche-WTW-systemen te installeren, maar dat bleek extra onderhoud met zich mee te brengen voor de bewoner. Bovendien konden we ook zonder douche-WTW voldoen aan de eisen voor NOM-woningen.”

Monitoring prestaties

De eindoplevering vindt later dit jaar plaats, waarschijnlijk na de zomer. BAM Energy Systems heeft een prestatiecontract afgesloten en zal het energiegebruik vervolgens 10 jaar lang monitoren en zo de bewoners begeleiden om een zo’n hoog mogelijke energiebesparing te realiseren, zonder dat dat ten koste gaat van het comfort 