Categorie: Project

Duurzame zorg

Duurzame zorg

Schoonoord is een Baarnse woonvoorziening voor ouderen van woningcorporatie Habion en zorgorganisatie Amaris Zorggroep. De bouw van het complex ging in 2017 van start. Tijdens de uitvoering werd de knop omgezet om een duurzamer eindresultaat te garanderen. Habion, Amaris, Slokker Bouwgroep en installatiebedrijf Scheer & Foppen speelden zo vervroegd in op de ambitie van Den Haag om gasloos bouwen verplicht te gaan stellen. Nieuwe woningen waarvoor de bouwaanvraag na 1 juli 2018 is ingediend, moeten gasloos worden gerealiseerd. Omdat de bouw van Schoonoord al in 2017 van start ging, hoefde dit gebouw niet aan deze eis te voldoen. Toch ging de knop om. “Je neemt zo’n beslissing natuurlijk niet zomaar alleen met je zorgpartner. Het is zeker ook de verdienste van onze aannemer Slokker Bouwgroep en haar onderaannemer Scheer & Foppen. Zij hebben zich uitermate coöperatief opgesteld,” vertelt Habion-directeur Peter Boerenfijn. Kostenbesparingen De samenwerkende partijen vonden het hun verantwoordelijkheid om Schoonoord gasloos te maken. Zo past het perfect bij de maatschappelijke duurzaamheidsdoelstellingen en is het gebouw ‘futureproof’. Daarnaast voorzagen de partijen dat ze het in de nabije toekomst toch zouden moeten doen. “Dan is het beter om direct over te stappen. Er waren nog geen bewoners, zodat van extra overlast geen sprake zou zijn,” vertelt Boerenfijn. Ook zorgorganisatie Amaris was meteen overtuigd. Manager vastgoed Herman Bezemer: “De energielasten gaan aanzienlijk omlaag. Het geld dat we besparen komt ten goede aan onze bewoners.” Warmtepompen en PV-panelen Uiteraard moest er het nodige worden aangepast om een ‘gasloos’ complex te realiseren. “De cv-ketels

92 NOM-woningen

92 NOM-woningen

Wel of geen warmtepomp? Een bodem- of luchtgebonden systeem? En welk afgiftesysteem combineert het beste met de gekozen oplossing? Het zijn zomaar enkele vragen waar je als installateur tegenaan loopt als je overweegt om een warmtepomp te installeren. Bij BAM Energy Systems zijn ze er maar al te bekend mee. BAM Energy Systems heeft de afgelopen jaren al diverse NOM-woningen gerealiseerd met bouwpartners. Daarbij is een leerproces doorlopen waar nu de vruchten van worden geplukt. Arjen van der Meer, Manager Ontwikkeling en Prijsvorming bij BAM Energy Systems licht toe aan de hand van een project in Delft. Project In de Klinkerbuurt 3 in de Schoemaker Plantage in Delft ontwikkelt gebieds- en vastgoedontwikkelaar AM 92 toekomstbestendige nul-op-de-meter huizen naar een ontwerp van WAM Architecten. Ze worden gebouwd door BAM Wonen. BAM Energy Systems is verantwoordelijk voor de duurzame installaties. Getrouw aan de principes van de Trias Energetica is eerst nagedacht over manieren om de energievraag zoveel mogelijk te beperken. In dat kader zijn verschillende passieve bouwkundige maatregelen genomen. Zo heeft de gevel een dik isolatiepakket, is er Triple glas toegepast en kierdicht gebouwd. De gevels van de woningen hebben, afhankelijk van het geveldeel, een RC-waarde tussen de 5 en 6. Stroom Eigenlijk lag de keuze al bij voorbaat vast. “In een stedelijke omgeving met windturbines aan de slag gaan, is geen optie. Bovendien wisten we van eerdere projecten dat je prima NOM-woningen kan realiseren met PV-panelen.” De vraag was alleen welke PV-panelen er zouden worden toegepast. “Uiteindelijk viel onze keuze op

Van aardgas af

Van aardgas af

Steeds meer consumenten zijn zich bewust van de noodzaak om van het aardgas af te gaan. Gasloos bouwen en energieneutraal zijn de sleutelwoorden in de bouw. Bij een verbouwing of vervanging van een ketel wordt dit vaak direct ter hand genomen. Veel mensen kiezen voor de investering in een warmtepomp. Op zo’n moment is een goede samenwerking tussen de verschillende disciplines van groot belang. De installateur, de adviseur, de aannemer en de bewoner moeten begrijpen wat er gaat gebeuren en hoe verschillende systemen op elkaar ingrijpen. Het gaat immers om meer dan alleen een ketel vervangen. Hans en Christine zijn de eigenaar van een gemeentelijk monument in Hilversum. Een typische jaren twintig woning. Ze wonen daar sinds 1979 met veel plezier. De behaaglijkheid én energieprestatie van de woning zijn echter niet meer van deze tijd. Dit heeft hen doen besluiten om de woning zo ver mogelijk te verduurzamen. Tom Smeulders van het bedrijf Balanshuis adviseert bewoners over de mogelijkheden van het energieneutraal maken van hun woning. Veel bedrijven hebben specialistische kennis over het eigen product. Voor een energie-neutrale woning is juist een blik op het geheel nodig: de verschillende specifieke producten moeten op elkaar aansluiten. Balanshuis kijkt naar dit totale plaatje, adviseert bewoners, brengt partijen bij elkaar en coördineert de werkzaamheden. Voor de aanpak van de woning van Hans en Christine zijn de volgende zaken aangepakt: kierdichting, isolatie, ventilatie, zonnepanelen en het verwarmingssysteem. Kierdichting en isolatie De eerste stap richting energieneutraal is de kierdichting en isolatie. Op diverse plaatsen in

De warmtepomp maakt het verschil

De warmtepomp maakt het verschil

Fort bij Krommeniedijk maakte ooit onderdeel uit van de verdedigingslinie van onze hoofdstad. Sinds 1956 is de militaire functie van het vestingwerk komen te vervallen. In 2017 heeft het fort een nieuwe bestemming gekregen. Net als bij de oplevering in 1903 is het nog altijd grotendeels zelfvoorzienend, dankzij de PV-panelen, de regenwateropvang en vooral de warmtepomp. Tussen 1880 en 1920 kregen Amsterdam en directe omgeving een eigen verdedigingslinie. De Stelling van Amsterdam lag op 15 tot 20 kilometer rond het centrum van de hoofdstad, was 135 kilometer lang en telde 45 forten. De verdedigingslinie verloor na de Eerste Wereldoorlog snel aan betekenis door de opkomst van het vliegtuig. In 1963 werd de militaire functie geschrapt. Sindsdien hebben de verschillende forten diverse functies vervuld. In 1995 werd de Stelling van Amsterdam op de Werelderfgoedlijst van Unesco bijgeschreven. Betonnen kolos Het Fort bij Krommeniedijk werd in 1903 opgeleverd. Het ligt aan de oostgrens van de gemeente Uitgeest, vlak bij het buurtschap Krommeniedijk, in de provincie Noord-Holland. Het verdedigingsbolwerk bood oorspronkelijk een onderkomen aan 296 soldaten. Het gebouw is gemaakt van ongewapend steenslagbeton en staat op een fundering van houten palen. De wanden zijn 100 tot 120 cm dik. De betonnen dakplaat, bijna 2 meter dik, ligt los op de gevels en tussenmuren. Het bouwwerk bestaat uit een klein frontgebouw en een langgerekt hoofdgebouw, die met elkaar zijn verbonden. Zelfvoorzienend Toen het fort werd gebouwd was dit grotendeels zelfvoorzienend. Het vestingwerk werd verwarmd met potkachels. Een zandpakket op de betonnen dakplaat filterde het

WTW-units met hoog rendement

WTW-units met hoog rendement

Bij de Amsterdamse vestiging van Makro zijn de kantoorruimtes en de kantine onlangs flink verbouwd. Ook de technische installaties werden bij die gelegenheid vernieuwd. Soler & Palau leverde twee warmteterugwinningsunits (WTW) om het kantoorgedeelte van de zelfbedieningsgroothandel van de juiste ventilatie te voorzien. WKZ Installatietechniek – ervaren in onder andere koeltechniek, klimaatbeheersing, luchtbehandeling en gebouwbeheersystemen – bracht in opdracht van de aannemer diverse nieuwe installaties aan bij de Makro-vestiging. Waaronder een hoogwaardig ventilatiesysteem in de bedrijfskantine. Hendrik Welleweerd is calculator en tekenaar bij WKZ, dat gevestigd is in Apeldoorn maar daarnaast over een Amsterdamse vestiging beschikt. “Wij hebben voor dit project in Amsterdam de installatie van de ventilatiesystemen op ons genomen,” vertelt Hendrik. “Ik heb zelf het technisch ontwerp uitgevoerd en de calculatie gedaan. Uiteraard op basis van de wensen van de opdrachtgever. De vestiging in Amsterdam beschikt naast de winkel over een kantoorruimte én een ruime kantine. Voor deze ruimtes moest een ventilatie-oplossing op maat komen, zodat medewerkers van de Makro in een prettig binnenklimaat verblijven.” Altijd de juiste keuze “Onze tak van sport is totaalinstallatie inclusief advies. Klanten die voor ons kiezen, hoeven dus geen adviesbureau in te huren”, vervolgt Hendrik. “We ontzorgen de klant van A tot Z. Van ontwerp, engineering, plaatsing tot service en onderhoud. Als totaalinstallateur hebben we vanzelfsprekend de keuze uit verschillende leveranciers. Ons uitgangspunt bij die keuze is dat we een oplossing voor de klant willen bieden, niet zozeer een merk verkopen. De producten en diensten van leveranciers moeten passen in die oplossing,

Stroom en warmte uit de natuur

Stroom en warmte uit de natuur

Totaal Techniek Brekelmans B.V. haalde vorige jaar een interessante opdracht binnen. De installateur mag een vrijstaand landhuis gaan verduurzamen. Zowel de dakbedekking als het installatieconcept worden volledig vernieuwd. In dit artikel legt Leon Brekelmans van TTB uit welke keuzes er zijn gemaakt en wat het eindresultaat zal behelzen. Met extra aandacht voor de pelletketeltechnologie. In de loop van 2017 kreeg TTB de opdracht om een twee verdiepingen tellend vrijstaand landhuis op een duurzame wijze te renoveren. Het pand was er slecht aan toe. Er was sprake van achterstallig onderhoud, bovendien was het achterhuis zodanig verzakt, dat dit deel opnieuw moest worden opgetrokken. Zinken dakbedekking Deze problemen zijn direct aangepakt, bovendien kreeg de woning een aanbouw van uitsluitend uit Nederland afkomstig hout. Aangezien het dak en toebehoren ook duurzaam moesten worden afgewerkt, is gebruik gemaakt van een zinken bekleding voor de dakkapel en het roefdak. Bovendien zijn alle kunststof goten vervangen door zinken exemplaren. Zink is een duurzaam natuurproduct, dat volgens TTB esthetisch gezien bijzonder goed past bij de omgeving. Vandaar de keuze voor dit materiaal. Verwarmingsconcept De woning werd voorheen verwarmd door een gasgestookte cv-installatie, aangevuld met enkele gas-gevelkachels. Nu nemen een pellet ketel en zonneboiler systeem de verwarming en productie van warm tapwater voor hun rekening. Dit had de voorkeur boven een warmtepomp, vanwege de hogere aanschafkosten en het stroomgebruik. Het huis ligt dermate afgelegen dat een verzwaring van de elektra niet aan de orde was. Energiecentrale Tijdens de ontwerpfase werd gekozen voor een installatieconcept dat bestaat uit een

Fossiel-, rook- en gasvrij

Fossiel-, rook- en gasvrij

In Amstelveen gaat binnenkort een bijzonder project van start. Een ruim 30 jaar oud pand wordt in een jaar tijd omgetoverd tot een gasloos en energiepositief complex met optimaal binnenklimaat. Energiek Amstelveen, zoals het woon-/werkencomplex gaat heten heeft al in de ontwerpfase wereldwijd furore gemaakt. IZ sprak met de bevlogen ontwikkelaar en energieadviseur Gideon Goudsmit. NOM? Nee, daar heeft hij niks mee. Gideon Goudsmit kijkt met een vies gezicht. Nul-op-de-meter woningen zijn veel te afhankelijk van de salderingsregeling. Gaat die ter ziele en de verwachting is dat dat het volgende decennium zal gebeuren, dan vervliegt plotseling het financiële voordeel van de bewoners. “Die gaan nog naar het Binnenhof, let op mijn woorden.” Voorgeschiedenis Aan zelfbewustzijn en bravoure geen gebrek. Gideon Goudsmit heeft dan ook recht van spreken. “Ik ben al 40 jaar bezig met duurzaamheid”, vertelt de ontwikkelaar annex adviseur. Zo’n 30 jaar geleden liet hij een pand optrekken aan de Parelvisserlaan 1 op de grens met Amsterdam. Destijds voerde hij al een breed pakket aan maatregelen door om een duurzaam gebouw te realiseren. Zo heeft het gebouw een Zuid-Zuid-West oriëntatie. Gunstig voor de daglichttoetreding en het rendement van zonnepanelen. Die zijn overigens al ruimschoots aanwezig. Om precies te zijn: 1600 m2. Daarnaast is de interne warmtevraag al flink aan banden gelegd door het pand zodanig te isoleren dat de RC-waarde 6 bedraagt. “Bovendien heb ik jaren geleden al LED-verlichting laten aanleggen, vanuit het oogpunt van duurzaamheid”, vertelt Goudsmit Functies De tijd is rijp voor de volgende stap, meent de

Een tweede huid

Een tweede huid

In Vlaardingen worden 12 portiek­-woningen gerenoveerd tot Nul op de Meter-woningen. Het complex wekt na renovatie evenveel duurzame energie op als de woningen en haar bewoners nodig hebben. Nul op de Meter-woningen komen in nieuwbouw vaker voor, maar voor renovatie is dit een van de eerste projecten in gestapelde woningbouw in Nederland. Het betreft een pilot-project. Het verduurzamen van de woningvoorraad zal bijdragen aan de klimaatdoelstellingen. Maar ook over de betaalbaarheid en de bruikbaarheid van de woningen op de lange termijn is nagedacht. “Mijn woonlasten worden lager en ik heb straks een warmer, comfortabeler huis met een stabiel klimaat”, aldus bewoonster Rianne Spoor. Tweede huid Om het complex wordt een tweede huid (2nd skin) gezet, die zorgt voor een uitstekende isolatie en kierdichting. In de nieuwe kozijnen komt drielaags isolatieglas. Verder wordt het dak vol met zonnepanelen gelegd. Die gaan genoeg energie leveren voor alle installaties én het normale huishoudelijk gebruik van de bewoners. Het gebouw heeft na de renovatie geen gasaansluiting meer. In plaats daarvan zorgt een multiwarmtepompsysteem (met een leiding die 175 meter de grond in geboord is) voor verwarming en warm water. De installaties bevinden zich straks buiten de woning, in een kast op een vernieuwd, groter balkon. Woonlasten gelijk of lager Na deze Nul op de Meter renovatie hoeven de woonlasten voor de bewoners niet omhoog te gaan. De bewoners hebben hier zelf invloed op. Bij normaal gebruik zullen de woonlasten gelijk blijven. Wanneer een bewoner meer of minder energie gebruikt kunnen de woonlasten iets hoger

Alles in één

Alles in één

In de nieuwe showroom van camping- en sportwinkel Van Duinkerken moest het voor de bezoekers het hele jaar door aangenaam vertoeven zijn. De oude ruimte was in de zomer vaak te warm. Rooftopunits zorgen er nu voor dat het binnenklimaat van het nieuwe, ruim 6.000 m2 tellende complex altijd comfortabel is, ook bij een buitentemperatuur van 30°C. In het voorjaar van 2015 werden twee installateurs – waaronder Van Dalen Installatietechniek uit Nijkerk – door Van Duinkerken uitgenodigd om op basis van het Programma van Eisen, een voorstel te doen voor de inrichting van het klimaatsysteem. “Er werden hoge eisen gesteld”, vertelt André Roetert Steenbruggen, technisch directeur Van Dalen Installatietechniek. “Omdat het oude bedrijfspand in Hoevelaken matig was geïsoleerd en nauwelijks kon worden gekoeld, was het er in de zomer vaak warm, te warm. Daarom moest de nieuwe showroom zelfs bij hoge buitentemperaturen van tegen de dertig graden nog koel en aangenaam zijn. Een uitdaging.” Vrije koeling Om deze uitdaging met succes te realiseren, maakte Van Dalen Installatietechniek een andere keuze dan zijn concurrent die de showroom vooral mechanisch wilde koelen met ruim twintig kleine airco’s. ”Gelet op de interne warmtelast van het nieuwe goed geïsoleerde pand, heb je dan al in het voorseizoen behoefte aan koeling en dus airconditioning. Aangezien deze units veel energie gebruiken, stijgen je variabele kosten dan explosief.”“De rooftop-unit van Lennox daarentegen filtert relatief koude buitenlucht en gebruikt dit als vrije, gratis koeling voor de showroom in het voor- en naseizoen. Daarnaast kun je met deze rooftop

Energieneutraal met Active House

Energieneutraal met Active House

In de zomer van 2017 is in Den Haag aan de rand van Wateringen een Active House opgeleverd. De woning is gebouwd in opdracht van en ontworpen door Bas Hasselaar, bouwfysicus en specialist op het gebied van duurzaam bouwen en binnenmilieu. Active House is een visie op bouwen, waarbij comfort, energie en milieu als integraal geheel worden benaderd: het één heeft altijd invloed op het ander. Uitgangspunt is de bewoner; het gebouw moet een gezond en comfortabel binnenklimaat opleveren, wat vervolgens energie-efficiënt en duurzaam gerealiseerd dient te worden.De woning ligt in een wijk die door de gemeente Den Haag is aangewezen als proeftuin voor energieneutraal bouwen. Afgezien van wat randvoorwaarden omtrent afmetingen en bouwhoogten, is de enige eis dat de woning een energieprestatie moet hebben die minimaal 50% beter is dan wat het huidige Bouwbesluit voorschrijft. Van binnen naar buiten In tegenstelling tot hoe een architect meestal te werk gaat, is deze woning van binnenuit naar buiten toe ontworpen. Door te beginnen met de (bouwfysische) prestatie-eisen en gebruikswensen te definiëren en deze vast te leggen voor de verschillende ruimtes in de woning, zoals de keuken, woonkamer, slaapkamer en badkamer, kon al een basis worden neergelegd voor de woning plattegrond. Hierbij werd niet alleen rekening gehouden met de richting van het (dag)licht op verschillende tijdstippen, maar ook met temperaturen, lengtes van leidingen, kwaliteit van uitzicht en gewenste mate van privacy. Dit resulteerde uiteindelijk in een plattegrond met slaapkamers op het oosten/noordoosten, een grote woonkeuken op het zuidwesten en een woonkamer die