Auteur: Ruud

PVT

Voor huiseigenaren die hun woning willen verduurzamen met een warmtepomp vormt de buitenunit vaak een struikelblok. Met een PVT-warmtepomp en PVT-panelen op het dak is geen buitenunit nodig, waardoor geluidsoverlast tot het verleden behoort. Hoe werkt het PVT-systeem en wat zijn de voordelen? Expert Triple Solar legt uit. Het PVT-systeem bestaat uit een PVT-warmtepomp en PVT-panelen. Deze voorzien je woning van verwarming of koeling, warm water en elektriciteit. PVT-panelen wekken elektriciteit en warmte op. De voorkant van het PVT-paneel bestaat uit zonnecellen (PV). De achterkant van het paneel is een thermische wisselaar (T) en onttrekt warmte uit de buitenlucht en het paneel. In alle seizoenen, 24 uur per dag, ook bij bewolking of vorst. Werking De PVT-panelen zijn de energiebron voor de PVT-warmtepomp. De onttrokken warmte uit de PVT-panelen wordt door leidingen naar de PVT-warmtepomp geleid. De verdamper in de warmtepomp gebruikt deze warmte om het koudemiddel in de PVT-warmtepomp te verdampen. De elektrische compressor in de warmtepomp perst het dampvormige koudemiddel samen. Door dit proces stijgt de druk van het natuurlijke koudemiddel propaan en neemt de temperatuur toe. Het hete dampvormige koudemiddel condenseert in de condensor, geeft warmte af aan het cv-water, dat dan naar de verwarmingsinstallatie of boiler gaat. De afgegeven warmte is nu geschikt voor verwarming en warm tapwater. De transportvloeistof keert terug naar de verdamper om het proces te herhalen. Propaan De Triple Solar PVT-warmtepomp 3.5 gebruikt het natuurlijke koudemiddel propaan (R290). Dat werkt efficiënt bij lagere temperaturen tot een buitentemperatuur van -10 °C en kan

Toekomstmuziek

Van redder in nood tot ‘dwangpomp’, de warmtepomp houdt de gemoederen bezig in Nederland. En niet zonder reden, de warmteopwekker wint aan populariteit en lijkt nauwelijks last te hebben van concurrenten, zoals PVT-systemen of waterstofketels. Tijdens de European Heat Pump Summit vertelden diverse experts hoe deze duurzame oplossing verder doorontwikkeld kan worden.  In de vorige editie van IZ stond al een korte terugblik op de European Heat Pump Summit, in dit nummer gaan we meer uitgebreid in op de stand van zaken. De warmtepomp gaat, als we de diverse deskundigen mogen geloven, een gouden toekomst tegemoet. Marktontwikkelingen Allereerst de marktcijfers. Volgens de EHPA of European Heat Pump Association groeide de markt voor warmtepompen in 2022 met maar liefst 39 %. Er werden 3 miljoen warmtepompen verkocht, waarmee het totale aantal warmtepompen in Europa nu uitkomt op 20 miljoen. Met name Frankrijk, Italië en uiteraard Duitsland zijn de groeimarkten. In 2023 is de groei afgevlakt, maar de EHPA blijft optimistisch en streeft naar 60 miljoen warmtepompen in Europese gebouwen in 2030. Regelgeving Dat is ook haalbaar, denkt de EHPA. De warmtepomp heeft zich volgens de belangenvereniging inmiddels wel bewezen, ook in hele koude omstandigheden. Daarnaast duwt de EHPD of Energy Performance of Buildings Directive van de EU ons ook steeds meer richting de warmtepomp. Deze richtlijn heeft als doel om de energie-efficiëntie van gebouwen te verbeteren, waardoor het energiegebruik daalt. In Nederland heeft de EHPD de ontwikkeling van de nieuwe BENG-regels gestimuleerd en daaruit voortvloeiend de NTA 8800, voor de lezer

Virtual Reality

Digitalisering biedt een zee aan mogelijkheden voor de branche. Voor IZ dook Ron Bosch, adviseur en HBO-hoofddocent Installatietechniek, in de wereld van Virtual Reality en de praktische oplossingen die VR kan bieden. Hoe verandert VR precies de dagelijkse praktijk van een loodgieter? En wat zijn de concrete mogelijkheden voor bijvoorbeeld warmtepomp-installateurs? In dit artikel nemen we een kijkje in de wereld van VR en leggen we uit hoe installateurs zich laagdrempelig kunnen verdiepen in deze technologie. Hoe verandert VR de dagelijkse Praktijk van Installateurs? Voor installateurs biedt VR de mogelijkheid om problemen die voorheen pas tijdens de fysieke uitvoering aan het licht kwamen, al in de ontwerpfase op te lossen. Waar ontwerpers vroeger werkten met statische tekeningen, kunnen virtuele modellen nu als gespreksonderwerp dienen. Dit vroegtijdige inzicht leidt tot kostenbesparing en efficiëntieverbeteringen doordat bottlenecks veel eerder worden ervaren. Als loodgieter kun je bijvoorbeeld virtueel door een gebouw navigeren en de leidingen en aansluitingen visualiseren, voordat je daadwerkelijk aan de slag gaat. Voor warmtepompinstallateurs biedt VR de mogelijkheid om complexe installaties virtueel te assembleren en te testen. Hierdoor kunnen potentiële fouten worden geïdentificeerd en opgelost voordat de installatie plaatsvindt, wat kostbare fouten en vertragingen voorkomt. Hoe kunnen installateurs zich laagdrempelig in VR Verdiepen? Om installateurs vertrouwd te maken met VR, zijn er verschillende trainingen en cursussen beschikbaar. Merken zoals Oculus, HTC Vive en Microsoft HoloLens bieden VR-oplossingen die specifiek zijn ontworpen voor de installatietechniek. Trainingen variëren van basisniveau tot geavanceerde toepassingen, waardoor installateurs hun vaardigheden kunnen ontwikkelen op basis van hun

Topcoaches zijn helden!

De recente uitreiking van de titel ‘TopCoach van het Jaar 2023’ in de technische installatiebranche biedt met de prachtige ervaringsverhalen niet alleen een inkijkje in excellent praktijkbegeleiderschap, maar ook in hoe duurzaamheid en personeelsbeleid hand in hand gaan. Zij zijn de helden van de bedrijven die het verschil maken voor medewerkers die hun weg nog in de techniek moeten vinden. Duurzaam ondernemen is meer dan alleen het toepassen van groene technologieën. Het gaat verder dan het hergebruiken van materialen en een elektrisch autopark. De essentie van duurzaam ondernemen komt ook tot uiting in de manier waarop we omgaan met onze medewerkers. Een duurzaam personeelsbeleid zet in op het creëren van een veilige werkplek, maar ook op het aanmoedigen van persoonlijke ontwikkeling. In een tijd waarin het vinden van geschikt personeel een uitdaging is, wordt het des te belangrijker om zuinig te zijn op onze medewerkers. De recent bekroonde TopCoaches Sanjay Bhoendie, Marleen Siebers en Piet Jonker – belichamen dit duurzame personeelsbeleid. Bhoendie, werkzaam bij Lomans in Capelle aan den IJssel, heeft zijn focus verlegd naar het begeleiden van nieuwkomers in het vak. Siebers, verbonden aan IW Brabant-Zeeland, valt op door haar bijzondere relaties met leerlingen en haar inzet op actieve betrokkenheid van ouders, collega’s en de school bij het leerproces. Jonker, oprichter van Jonker Totaaltechniek in Uitgeest, neemt de verantwoordelijkheid om leerlingen met een afstand tot de arbeidsmarkt te begeleiden. Deze TopCoaches laten zien dat duurzaam ondernemen inzet op het investeren in de groei en het welzijn van medewerkers. Ze

Zoutbatterij

Vanaf 2031 behoort het salderen tot het verleden. De komende jaren wordt de regeling geleidelijk aan afgebouwd. Daarmee wordt het een stuk aantrekkelijker om te investeren in opslagsystemen. In de markt signaleert men al een toenemende belangstelling. Bijvoorbeeld voor zoutbatterijsystemen. Door de salderingsregeling kreeg de eigenaar van PV-panelen altijd geld bij de teruglevering van energie-overschotten aan het net. Maar vanaf 2025 komt daar verandering in. Geleidelijk aan zal de bezitter van panelen zelf steeds meer geld moeten gaan neertellen om energie te mogen terugleveren aan het net. Interesse Zowel de zakelijke als particuliere markt kijkt daarom met groeiende belangstelling naar opslagmogelijkheden. Zo merkt Fortona, leverancier van zoutbatterijsystemen, dat de interesse van woningbezitters met maar liefst 50 % is toegenomen ten opzichte van vorig jaar, vertelt Kees Compaan. “En waren er in de zakelijke markt in 2022 slechts enkele tientallen partijen mee bezig, is dat aantal nu verdrievoudigd.” Nicheproduct Fortona levert een nicheproduct. De markt voor opslagsystemen wordt vooralsnog gedomineerd door lithium-ion batterijen. Maar de leverancier heeft het tij mee. Lithium-ion batterijen brengen het risico op een ‘thermal runaway’ met zich mee. Oftewel, je moet opletten met de brandveiligheid. Bij zoutbatterijsystemen is dat geen issue. Ontbranden Wanneer de cel van de lithium-ion batterij beschadigd raakt, in contact komt met water of hoge temperaturen moet weerstaan, kan het voorkomen dat de batterij spontaan gaat ontbranden of zelfs tot ontploffing komt. Omdat lithium batterijen opgebouwd zijn uit cellen, kan de ene cel de andere ontbranden en zo een kettingreactie veroorzaken. De ontbranding van

Van Oud naar nieuw

We zijn inmiddels alweer in het nieuwe jaar aanbeland, waarbij ik als eerste iedereen een gezond en gelukkig 2024 wil wensen. Het oude jaar was voor mij een jaar van veel afronden, omzetten, opruimen en verkopen. Voor mijn oude personeel heb ik samen met hen een passende nieuwe werkgever gevonden; iets wat weinig tot geen probleem was, iedereen zit te springen om vakbekwaam en ervaren personeel. Inmiddels zitten ze allemaal tot tevredenheid bij hun nieuwe werkgever. Heel veel oude onderdelen uit de magazijnstellingen konden bovendien retour naar de leveranciers of fabrikanten. Stellingen, kasten, buizenstellingen, draadmanden en veel gereedschappen waren weliswaar oud maar absoluut nog niet rijp voor de schroothoop. Wat rondbellen en rondmailen resulteerde erin dat heel veel van de oude materialen inmiddels een nieuwe eigenaar hebben gevonden. Voor mij was het op die manier het hele jaar door van oud naar nieuw; iets wat eigenlijk met heel veel onderdelen en materialen mogelijk is, zo realiseer ik me. We moeten hier met zijn allen meer aandacht aan besteden. Het kan heel eenvoudig zijn en maakt een hoop mensen blij. Kijk bijvoorbeeld naar oude, maar ook minder oude cv-ketels. Dit zijn apparaten waar veel materialen in zitten die opnieuw te gebruiken zijn. Denk aan ventilatoren en elektronica. Maar ook pomphuizen zijn eenvoudig te hergebruiken en oude warmtewisselaars – het zijn vaak speciale legeringen – kunnen zo opnieuw de oven in en weer als wisselaar het leven zien. Misschien kan er via de groothandels en fabrikanten een eenvoudig ophaalsysteem gerealiseerd worden, zodat

Technische vooruitgang van mens en materiaal

We ontdekken steeds meer beperkingen in het gebruik van voorheen schijnbaar onuitputtelijke bronnen zoals fossiele energie, grondstoffen en arbeid. Dit dwingt ons afscheid te nemen van fossiele brandstoffen en te investeren in hernieuwbare alternatieven zoals windmolens, zonnepanelen, warmtepompen en batterijtechnologie. Opmerkelijk genoeg komt het erop neer dat we het ene schaarse goed, fossiele energie, inruilen voor een ander schaars goed: materialen. Om niet in een nieuw dilemma te belanden, moeten we niet alleen streven naar hergebruik, maar ook naar efficiëntie, waarbij we met zo min mogelijk materiaal zoveel mogelijk kunnen bereiken. De basis van alle technische vooruitgang is dat de mensheid materialen tot op steeds kleinere afmetingen kan beheersen. Met de elektronenbuis en later de transistor konden de radio en tv gerealiseerd worden maar de PC, internet en mobiele telefonie werden pas mogelijk door de chip, die de integratie van steeds meer transistoren op een plakje silicium bevat. De wet van Moore onderkende deze technologische vooruitgang voor het eerst. Deze stelt dat elke twee jaar de rekenkracht van computerchips verdubbelt voor dezelfde prijs. Dit vooruitgangsprincipe geldt nog steeds voor de chiptechnologie en, zij het veel langzamer, op andere technologieën zoals zonnecellen en Li-ion batterijen. De overgang naar duurzaamheid vereist een slim en zuinig gebruik van materialen en arbeid, met oog voor het praktische aspect dat vooruitgang tijd vergt. Het is effectiever en eerlijker om iedereen eerst 80% te laten bereiken, omdat dit niet alleen een groter totaalresultaat oplevert, maar ook de lasten gelijkmatiger verdeelt over de hele samenleving. Dit zien

Van idealen naar daden

De verkiezingen liggen achter ons. Al sinds de val van het kabinet in juli wordt er gepraat en beloofd als het gaat om de plannen voor de toekomst. Verkiezingsprogramma’s en debatten in het land. Goede voornemens, beloftes en beter beleid. Maar wat gaat er nu gebeuren? We nemen je mee in de komende maanden! De verkiezingen zijn voorbij. Er is een nieuwe Tweede Kamer. En we zijn nu op weg naar een nieuw kabinet. Het lijkt misschien wel een ver-van-je-bedshow, maar de nieuwe ministers moeten straks belangrijke beslissingen nemen over de energietransitie en over oplossingen voor de tekorten aan vakmensen in de techniek. En dat zal altijd een mengeling zijn van de verschillende standpunten. Hoe moeten we ernaar kijken? Onderhandelen Na de verkiezingen begint voor de Tweede Kamer een nieuwe periode waarin veel nieuwe mensen op de blauwe stoelen zullen zitten. Tegelijkertijd wordt verkend welke partijen met elkaar willen onderhandelen om een nieuw kabinet te vormen. Waarschijnlijk zijn hier minimaal drie partijen voor nodig. Het onderhandelen is niet gemakkelijk. De vorige keer waren er ruim 250 dagen nodig om tot een beleidsagenda te komen op bijvoorbeeld onderwerpen als klimaat, onderwijs en energie. Waarom het zo ingewikkeld is? Alle partijen hebben mooie beloftes gedaan die zij voor hun kiezers ook echt willen waarmaken. Dus elke partij moet iets terug zien van de plannen die ze presenteerden. Het is dus altijd een kwestie van geven en nemen. Om te kijken wat we kunnen verwachten, nemen je mee langs de hoofdlijnen van de

Projecten

De installatiebranche dendert door met interessante projecten, ook in 2023. Een greep hieruit laat zien hoe veelzijdig de branche opereert. Geen project is hetzelfde. Maatwerk levert het mooiste resultaat op. Midden in Maasdijk stond basisschool ‘De Schakel’. Het oude schoolgebouw is gesloopt en op de locatie zijn 20 sociale huurappartementen gerealiseerd, 10 kleine en 10 grotere. De woningen zijn geschikt voor jongeren, alleenstaanden en ouderen. De appartementen zijn alle voorzien van een warmtepompinstallatie gebaseerd op de ATAG Energion M Compact 40. Daarmee kunnen de bewoners gasloos hun woningen verwarmen en van tapwater voorzien.Het betreft een monobloc lucht/water-warmtepomp met een geïntegreerde boiler van180 liter. Doordat de boiler in de behuizing van de binnenunit is opgenomen, hoeft deze niet meer te worden aangesloten, wat een kortere installatietijd oplevert. De buitenunit is op het platte dak geplaatst, zodat de buitenunits nauwelijks te horen en zichtbaar zijn Doorstroomtoestellen in cascade Bij Foppen Seafood in Harderwijk is een oude VR warmwaterbereider (Lochinvar) vervangen door 12 stuks Rinnai condenserende doorstroomtoestellen. Dit leverde een besparing op van 25% op het gasverbruik. De 12 toestellen staan ruggelings opgesteld om een zo klein mogelijke opstelling te creëren. De maximale volumestroom is 179 l/min bij ∆T van 55°C. De gehele fabriek wordt door deze configuratie van warm tapwater voorzien. Diverse spuitlansen kunnen gelijktijdig worden gebruikt. De opstelling heeft geen voorraadvat. De doorstroomtoestellen moduleren al naar gelang de behoefte. Productie bij Foppen Seafood kan tijdens onderhoud gewoon doorgaan. De Rinnai condenserende doorstroomtoestellen zijn er in 46 kW en 57 kW nominaal

Warmtepompen

Na een tijd van stormachtige groei, is de warmtepompmarkt in rustiger vaarwater terecht gekomen. Maar de technische ontwikkeling gaat onverwijld verder. Tijdens de European Heat Pump Summit werd de vakpers bijgepraat. In deze editie een korte terugblik met enkele highlights en interessante Nederlandse projecten. Vorig jaar werden er maar liefst 39 % meer warmtepompen verkocht in Europa dan het jaar ervoor. Ook in Nederland draaiden fabrikanten en installateurs overuren, zie bijvoorbeeld elders in IZ in het artikel over de ComfortHub. Bijpraten Koudemiddelen, mechanische innovatie, digitalisering, zo maar een greep uit de onderwerpen die afgelopen oktober werden behandeld tijdens de European Heat Pump Summit in Neurenberg. Tijdens deze tweejaarlijkse conferentie worden de branche en vakpers bijgepraat over de meest actuele ontwikkelingen in de warmtepompmarkt. Obstakels Tijdens verschillende presentaties werd ingegaan op technische innovaties, aansprekende projecten en relevante producten. Ook was er aandacht voor de obstakels waar de branche mee te maken heeft. Een groot obstakel blijft de prijs. Vooral de wijze waarop de gasprijs zich verhoudt tot de elektriciteitsprijs blijkt een dealbreaker or –maker te zijn. Daarnaast speelt het chronisch gebrek aan personeel Europa parten. En dan gaat het niet alleen om installateurs, maar ook om bijvoorbeeld fabrieksarbeiders. Een andere factor die werd genoemd was marketing. We weten nog steeds niet goed hoe we warmtepompen aan de man kunnen brengen. Koudemiddelen Op het gebied van koudemiddelen lijkt de strijd nu wel beslecht hier in Europa. Natuurlijke koudemiddelen en dan met name R290 oftewel propaan winnen rap aan terrein en dat gaat