Vacaturetekort

Er is al jarenlang een structureel tekort aan vakmensen. Tegelijkertijd brengt de verduurzamingsopgave én vraag naar nieuwe woningen steeds meer werk met zich mee. Toch maar alles aannemen dan? De verleiding is groot, maar hier zitten behoorlijke risico’s aan vast.

Breman Installatiegroep kiest daarom voor een andere aanpak. IZ sprak erover met Erik van Heuveln, lid van de groepsdirectie van het bedrijf.

Onderzoek
Uit een recent onderzoek van bouweninstallatiehub.nl onder bijna 3000 professionals uit de bouw en installatie blijkt dat ruim 75 procent vindt dat de kwaliteit van het werk te lijden heeft onder het personeelstekort. Het percentage is ongeveer gelijk in de sectoren bouw, installatie, leveranciers en ontwerp & advies. Het gaat niet eens zozeer over de hoeveelheid vakmensen, maar over vakmensen met de juiste opleiding. Er is een gebrek aan instroom van jongeren, terwijl de ouderen uitstromen en de techniek snel verandert, aldus het onderzoek.

Open vacatures
Breman Installatiegroep heeft bijna 1700 professionals in dienst. “Daarnaast staan er zeker 200 vacatures open”, vertelt Van Heuveln. “En dan gaat het zowel om professionals die binnen als buiten werkzaam zijn.”

Praktijk
Veel kleine en middelgrote installatiebedrijven hebben hetzelfde probleem. Ook zij kunnen nauwelijks vakmensen vinden. Tegelijkertijd krijgen ze van alle kanten werk aangeboden. De verleiding is groot om alles toch maar aan te nemen. Zeker omdat menig installatiebedrijf tijdens de vorige economische crisis, van 2008 tot 2014, fikse klappen heeft opgelopen en minder vet op de botten heeft dan zijn grotere collega’s.

Begrip
“Ik begrijp dat ze zo in de wedstrijd zitten”, zegt Van Heuveln. “Ik wens alleen dat ze wel goed op zichzelf en hun personeel blijven letten. En op de kwaliteit van het geleverde werk. Je wilt uiteraard geen ‘Pennywise, Poundfoolish’.”

Keuze
Breman Installatiegroep kiest voor een radicaal andere aanpak. Het bedrijf besteedt veel aandacht aan de duurzame inzetbaarheid van medewerkers. Dat past ook bij de filosofie van familiebedrijven die vaak continuïteit hoog in het vaandel hebben staan. “We zetten veiligheid op één, daarnaast willen we niet alleen een energiepositieve bijdrage leveren aan de duurzaamheidstransitie, maar ook in het bedrijf willen we dat mensen energie halen uit hun werk, er plezier in hebben én houden.”

Toolboxmeetings
In de praktijk wordt daar onder andere handen en voeten aan gegeven door frequent toolboxmeetings te organiseren en bij iedere vergadering als eerste punt veiligheid te behandelen. Daarnaast biedt het bedrijf een ruim scala aan mogelijkheden voor medewerkers om zich door te ontwikkelen. Onder andere via de eigen Breman Academy.

Grenzen stellen
Maar die andere aanpak houdt ook in dat het bedrijf ‘nee’ durft te zeggen. “We willen niet dat de kwaliteit van het werk onder druk komt te staan door een tekort aan mensen. En we willen onze medewerkers niet uitputten. Het komt voor dat je dan opdrachten beleefd moet weigeren.” Meestal reageren potentiële klanten daar positief en begripvol op, vertelt Van Heuveln. “Natuurlijk is er wel eens sprake van teleurstelling, maar we onderbouwen heel grondig waarom we nee zeggen. En dan merk je over het algemeen wel dat ze het begrijpen. Iedereen weet dat er meer werk is, dan er vakmensen voorhanden zijn.”

Oplossingen
Om het arbeidstekort op te lossen, halen uitzendbureaus onder andere vakmensen uit Oost-Europa. In de bouw- en installatiesector zijn al jarenlang wisselende geluiden te horen over de kwaliteit die zij leveren en de samenwerking met autochtone vakmensen. Van Heuveln heeft een “open houding tegenover deze mogelijkheid. Wij werken bij een project met maximaal 25% onderaannemers. Dat doen we om het beheersbaar te houden. We houden rekening met taalbarrières en vinden een goede begeleiding erg belangrijk.”

Juridische belemmeringen
Vanuit overheidswege en Techniek Nederland is ook gepleit om vakmensen te halen uit andere regio’s. Te denken valt dan onder andere aan Noord-Afrikaanse landen. Ook hier staat Van Heuveln open tegenover. “Wat mij betreft is iedereen met een passie voor het vak welkom.” Tegelijkertijd moeten we ook niet vergeten wat er binnen Nederland nog aan onbenut potentieel is. Van Heuveln: “Denk aan vluchtelingen. Dat is ook een kansrijke groep. Velen zitten zo twee jaar in een opvangcentrum, maar mogen ondertussen niet werken vanwege de wetgeving. Ik zou ervoor willen pleiten om de juridische belemmeringen uit de weg te helpen.”

Aantrekkelijk maken
Daarnaast moeten we de branche meer aantrekkelijk zien te maken voor de eigen bevolking, zegt Van Heuveln. Maar hoe doe je dat? Marketingdeskundigen nemen nogal eens de verkeerde afslag, beaamt Van Heuveln, door te veel te benadrukken dat “we geen vies werk doen”. De ironie is namelijk dat veel vakmensen er helemaal geen moeite mee hebben om vies te worden. Sterker nog, dat een dag hard fysiek werk, waarbij je wat vlekjes op je kleding krijgt, ook juist als heel bevredigend kan worden ervaren. En tastbare resultaten oplevert, waar je trots op kan zijn.

Bijdrage leveren
Eigenlijk moeten kinderen al vanaf jonge leeftijd kennis maken met techniek, zegt Van Heuveln. En er moet duidelijk worden gemaakt, dat ze in de installatiebranche een bijdrage kunnen leveren aan de duurzaamheidstransitie.

Binden
Daarnaast is het belangrijk om je personeel ook aan je te binden. Door ze doorgroei- en/of ontwikkelmogelijkheden te geven en door ze, waar mogelijk, te ondersteunen. “We realiseren ons niet altijd dat we ook vakkrachten hebben met dyslexie, die kan je bijvoorbeeld beter op een visuele manier instrueren of door tekst voor te lezen.” Datzelfde probleem speelt met laaggeletterdheid. Nederland telt circa 2,5 miljoen laaggeletterden en dat aantal neemt toe.

Structureel
Hoe dan ook, we zullen waarschijnlijk ook de komende jaren nog kampen met een structureel tekort aan vakmensen, denkt Van Heuveln. “Je zit met een gebrek aan aanwas en tegelijkertijd stromen mensen uit. Daarnaast neemt de installatiequote in gebouwen alleen maar toe en worden installaties ingewikkelder.”

Prefab
Als het mankrachtprobleem blijft spelen, moet je op zoek gaan naar andere oplossingen. Fabrikanten, leveranciers, maar ook bouwers en installateurs zetten steeds meer in op prefab. Daarbij worden onder geconditioneerde omstandigheden in een fabrieksachtige omgeving componenten, systemen, bouwdelen of modules gefabriceerd. Dat levert een kwaliteitsvoordeel op. Bovendien hoeft daarnaast een gebouw alleen nog maar te worden gemonteerd op de bouwplaats.

Beheer en onderhoud
Sommige vakmensen kijken met enige vrees naar de toekomst. De stormachtige ontwikkelingen op het gebied van technologie - denk aan robotisering, industrialisering en sinds kort Artificial Intelligence (OpenAI) - zullen hun weerslag hebben op de werkgelegenheid. “Maar je moet je niet door angst laten sturen”, zegt Van Heuveln. “Door de toename van installaties neemt de vraag naar beheer en onderhoud toe, daar liggen kansen. En voor de verduurzaming van de bestaande bouw blijven mensen nodig. Daar heb je meer te maken met unieke bouwopgaven. Want de werkzaamheden hebben een minder repetitief karakter dan in de nieuwbouw.” 