Van nachtspoeling tot toiletspoeling via daktuin

Circulair, energieneutraal, duurzaam. Het zijn vaak terugkomende woorden om een hedendaags nieuwbouw- of renovatieproject te beschrijven. LEED, Breeam, Fisse School, de kwalificaties vliegen je om de oren. In dit artikel een collage van enkele opvallende projecten, die onlangs zijn gerealiseerd of nog in de steigers staan.

Onderwijsgebouw met ‘nachtspoeling’

Het hoofdgebouw van de Technische Universiteit Eindhoven zal na de lopende renovatie het meest duurzame onderwijsgebouw ter wereld zijn met een Breeam-score van 93,86. Breeam is de meest gebruikte methode voor het meten van de duurzaamheid van gebouwen, die wereldwijd al is toegepast op 250.000 gebouwen. De score is goed voor de maximaal te behalen vijf Breeam-sterren en het predicaat ‘Outstanding’. Wanneer dit duurzame ontwerp ook daadwerkelijk in de praktijk is gerealiseerd, heeft het gebouw niet alleen de hoogste score wereldwijd in de categorie onderwijsgebouwen, maar komt het ook in de top-3 van alle duurzaamste gebouwen in Nederland. Dit laat de Dutch Green Building Council (DGBC) weten, die in Nederland het duurzaamheidskenmerk Breeam-NL beheert. DGBC-directeur Annemarie van Doorn reikte eind september het certificaat uit aan het bestuur van de TU/e.
Het hoofdgebouw, dat na de renovatie ‘Atlas’ gaat heten, heeft straks geen gasaansluiting meer. Alle benodigde verwarming en koeling krijgt het gebouw uit het campusbrede WKO-systeem (warmte-koude-opslag) van de TU/e. Dit WKO-systeem is een van de grootste van Europa. Daarnaast komen er zonnepanelen die 500 megawattuur per jaar gaan opleveren, wat het overgrote deel van het elektriciteitsverbruik van het gebouw afdekt. Het gebouw wordt verder voorzien van ‘nachtspoeling’. In de zomer schuiven de etagehoge ramen ’s nachts naar buiten om het gebouw te koelen en de lucht te zuiveren. Bovendien kunnen alle gebruikers de ramen zelf open of dicht doen. Verder krijgt het hele gebouw led-verlichting, die standaard op een relatief laag lichtniveau staat. Gebruikers kunnen via een app zelf de lichtinstelling aanpassen als ze dat nodig vinden. De universiteit gaat met dit systeem ook onderzoek doen naar hoe mensen omgaan met personaliseerbare lichtinstellingen. Door alle ingrepen gaat de CO2-uitstoot van het gebouw met zo’n 80 procent omlaag, terwijl het aantal ‘bewoners’ van het gebouw meer dan verdubbelt.

Energieneutraal filmen

De Amsterdamse filmschool het 4e Gymnasium heeft in oktober een nieuw, energieneutraal schoolgebouw betrokken. De school gaat zo mee in de duurzame ambitie van het energieneutrale stadsdeel Houthavens. Het gebouw, dat de titel Frisse School Klasse B heeft meegekregen, is aangesloten op de warmtelevering in de Houthavens. Daarnaast zijn betonkernactivering, hoogwaardig drievoudig glas en PV-cellen toegepast.
Het schoolpand komt van de tekentafel van architect Paul de Ruiter (bouwer DuraVermeer, bouwmanagement PMB Gemeente Amsterdam) en is voorzien van een echte filmzaal, een indrukwekkend atrium, een immens dakterras en zeer diverse leerplekken in en om de school. Daarnaast zijn er op het dak twee sportzalen.

Circulair gevelconcept met klimaattechniek

Aan één van de gebouwen op de TU Delft campus is een integrale gevel mock-up gemonteerd. In deze gevel worden diverse functies samengevoegd, zoals ventilatie en verwarming. Deze verzameling functies zijn verdeeld over vier type panelen. Het eerste paneel beschikt over de basis functionaliteiten van een traditionele gevel. Het tweede wekt energie op en is gekoppeld met een ventilatie-, verwarming- en koelingunit. Het derde paneel laat verschillende zonweringtechnieken zien en het laatste heeft een nieuwe type buitenzonwering met metalen lamellen. De ramen in de gevel worden automatisch aangestuurd. Deze zijn samen met de zonweringunits en de ventilatie-voorziening aangesloten op een wifi-netwerk. Via een tablet zijn alle onderdelen te besturen.
Met deze gevel is een eerste aanzet gegeven voor het werken aan de circulaire economie in de gevelsector. Het circulaire aspect aan deze gevelonderdelen is dat de gebruikte componenten makkelijk gedemonteerd en vervangen kunnen worden. Tevens zijn de producten makkelijk te recyclen (bijvoorbeeld omsmelten) als er geen hergebruik meer mogelijk is, zodat dit kan dienen als grondstof voor nieuwe producten. Het uiteindelijke doel van de mock-up is circulaire businessmodellen te ontwikkelen voor de eindgebruiker van een gebouw.

Toiletspoeling via daktuin

De nieuwe huisvesting van de Goede Doelen Loterijen, een lang leegstaand kantoorgebouw in Amsterdam-Zuid, zal de Breeam kwalificatie ‘Outstanding’ krijgen voor duurzaamheid. Het pand zal daarmee een van de duurzaamste gerenoveerde gebouwen van Nederland worden. Er komt een openbaar restaurant, een studio waar de tv-programma’s Koffietijd en RTL Live! worden opgenomen, een hal en auditorium voor exposities en lezingen. Het dak is met zo’n 2.400 m2 aan zonnepanelen een belangrijke opwekker van duurzame energie. Daarnaast wordt er regenwater opgevangen, dat deels wordt gebruikt om de daktuin te irrigeren en dient voor de toiletspoelingen en sprinklerinstallatie. Door te kiezen voor renovatie van een bestaand pand in plaats van nieuwbouw, en te renoveren volgens de allerlaatste technieken op het gebied van duurzaam bouwen wordt de nieuwe huisvesting een nagenoeg circulair en energieneutraal pand.

Natuurlijke ventilatie voor studenten

Eén van de opvallendste studentencomplexen van ons land is Ravel Residence met zijn kunststof gevel en modulaire opzet. Het gebruik van gezonde technieken stond centraal in het ontwerp van het aan de Amsterdamse Zuidas gelegen gebouw. Geluidscomfort was een belangrijke aandachtspunt, gezien de ligging van het complex aan zowel een treinstation, snelweg én aanvliegroutes van Schiphol. Met name omdat er natuurlijke ventilatie werd toegepast. In het gebouw zijn 300 stuks geluiddempende susrooster toegepast, voorzien van duurzaam dempingsmateriaal. Daarnaast is het gebouw voorzien van tweezijdig brandwerende ventilatieroosters om aan de brandveiligheidseisen te voldoen.
Ravel Residence is in feite een klein dorp. Het vijf verdiepingen tellende complex telt 800 studentenappartementen en daarnaast voorzieningen zoals een café, lounge en wasserette. Op het dak zijn onder meer een basketbalterrein en moestuin terug te vinden. De ruimtes kunnen gemakkelijk van functie veranderen dankzij een modulair bouwsysteem.
“De keuze van onze opdrachtgever viel op twee type roosters”, vertelt Hendrik Dejonghe, marketing manager bij Duco. “Enerzijds werden er 300 stuks van GlasMax ‘ZR’ geïntegreerd, voorzien van duurzaam dempingsmateriaal op basis van geperst vlokkenschuim. Dit susrooster combineert verschillende voordelen: plaatsing zowel rechtstreeks op glas - met een minimale glasaftrek van 80 mm - als in (compacte) kalf, en beschikbaar in vier verschillende luchtspleten (10, 15, 20 of 25 mm). Vanwege brandveiligheidseisen zijn verder tweezijdig brandwerende ventilatieroosters van het type FireMax ‘ZR’ toegepast.”

LEED Platinum kantoorgebouw

Het eerste LEED Platinum certificaat voor grootscheepse renovatie van een kantoorgebouw in ons land is verleend aan het uit de begin jaren negentig stammende ‘Siemens kantoor’ in het Haagse Beatrixkwartier. LEED staat voor Leadership in Energy and Environmental Design en is een internationaal keurmerk dat bouwwerken wereldwijd beoordeelt op de duurzame kwaliteiten van het ontwerp, de realisatie en het beheer van gebouwen. De renovatie werd deze zomer voltooid en uitgevoerd door aannemer BAM, samen met LEED- en installatietechnisch adviseur Deerns en JHK Architecten. Het gebouw is voorzien van schakelmateriaal en systemen voor comfort, security (toegangscontrole, ontruiming en inbraakpreventie), brandveiligheid en energiemanagement •

View as Slideshow