Internet of Things: status, kansen en gevolgen

Dit vierde, afsluitende artikel in de reeks over Internet of Things (IoT) laat zien wat de actuele status hiervan is en spiegelt deze aan de veranderende maatschappij. De huidige praktijk komt dus aan bod met bijbehorende kansen en uitdagingen. Maar natuurlijk, we kunnen er niet omheen, kijken we ook naar de mogelijke gevolgen voor de samenleving en maatschappij. Allereerst de huidige stand van de techniek: van netwerken naar IoT.

Iedere technische discipline heeft tegenwoordig een netwerk met bijbehorende architectuur en protocollen. De vooruitstrevende partijen maken gebruik van open en gestandaardiseerde netwerken. Als je dit netwerk ook nog kan koppelen aan het grote IP-netwerk en daarmee verschillende netwerken weet te verbinden, ben je spekkoper, zo dacht men aanvankelijk. De laatste tijd zie je dat netwerken zich steeds meer profileren als IoT-netwerken. KPN nam hierin het voortouw, en hoe. In een half jaar wist het bedrijf een landelijk dekkend LoRa netwerk op te zetten. Andere netwerkproviders kwamen al snel met soortgelijke initiatieven, want ook in deze markt volgt men elkaar nauwlettend. Zo heeft Tele2 het Sigfox netwerk in Nederland gelanceerd en is T-mobile druk in de weer met NarrowBand-IoT.

In no-time IoT netwerken

Nu is het voor netwerkproviders niet zo moeilijk om een dergelijk netwerk uit te rollen over Nederland. Zij hebben immers de masten en kunnen relatief makkelijk antennes bijzetten om landelijke dekking te creëren. Dat zij vervolgens hun op deze manier opgebouwd sensornetwerk vercommercialiseren onder de noemer IoT is op z’n zachts gezegd slim. Ook de marketing kan aan dit soort partijen worden overgelaten. Immers, zij hebben ‘body’ en nog belangrijker: de klanten. Ook beschikken zij over de capaciteit om dit soort nieuwe technieken te vertalen naar dienstenmodellen.
Als hier omheen vervolgens (door hun afnemers) concepten worden gebouwd is het cirkeltje rond en ontstaan er voor iedereen mooie nieuwe mogelijkheden. Over onderliggende communicatie tussen de netwerken wordt niet of nauwelijks nagedacht en zeker niet gesproken. Waarom zouden deze partijen ook. Misschien is het belang wel niet zo groot. Niet iedere sensor hoeft namelijk met alles te kunnen communiceren. Het kan zelfs uit veiligheidsoverwegingen verstandig zijn min of meer gesloten netwerken op te bouwen. Als dit maar niet leidt tot een vendor lock-in, want dat is waar we juist zoveel mogelijk van af willen. Ondanks wat kanttekeningen is het positieve nieuws dat het erg hard gaat. In Nederland zijn in no-time drie IoT netwerken uitgerold. Maar dat is nog niet alles.

Bestaande netwerken en IoT

Ook de al geruime tijd bestaande sensornetwerken in industrie en gebouwbeheer, zoals Profinet, KNX, BACnet. Modbus, beginnen de strategie van de netwerkproviders over te nemen. Deze vertrouwde netwerken beschikken al lang over IP-koppelingen. Verschillende netwerken kunnen naadloos worden gekoppeld. Als je het goed bekijkt, kun je dit dus moeiteloos onder de noemer IoT schuiven. Deze netwerken beschikken over veel geavanceerdere mogelijkheden dan de provider-gebonden netwerken en interoperabiliteit is veel minder een issue.
Kenmerkend is wel dat deze wereld niet bestaat uit snelle ICT- mensen of -providers, maar uit gedegen fabrikanten, kennispartijen en systeemintegrators. Zij hebben al lang hun positie verworven in de regel- of gebouwtechniek. Hoewel zij, misschien zelfs wel onbewust, met IoT bezig zijn, schreeuwen ze dit niet van de daken. De stabiele en goed beveiligde IoT-toepassingen in professionele omgeving komen voorlopig uit deze hoek.
De ICT-partijen zitten ook niet stil en staan zeker hun mannetje in deze enerverende wereld. Wat zij missen, is proceskennis. Daarvoor is samenwerking het toverwoord. De nu nog onbeveiligde en minder stabiele producten vinden hun weg naar de early adopters en hobbyisten, veelal in het particuliere segment. Uiteindelijk vinden al deze werelden elkaar. Als er maar genoeg gehackt wordt – en dat is het logische gevolg – krijgt netwerkbeveiliging een serieuze plaats in dit segment. Domotica komt in ‘the next generation’ fase en wordt booming business. Daar ben ik van overtuigd, maar eerst moet er nog wat water door de Rijn.

65% nieuwe banen bestaat nog niet

Over booming gesproken. Duidelijk is dat de vierde industriële revolutie heftige impact heeft op onze samenleving. IoT, kunstmatige intelligentie en big data brengen grootse veranderingen en leveren veel nieuwe banen op. Daarentegen verdwijnen er veel banen. Inmiddels is hier veel onderzoek naar gedaan. Het World Economic Forum (WEF) bestaande uit politici, intellectuelen en leiders van de grootste bedrijven ter wereld hebben een rapport uitgebracht genaamd The Future of Jobs. Het rapport is niet positief over de arbeidsmarkt. Tegenover 2 miljoen nieuwe banen wordt gesproken over een banenverlies van 7,1 miljoen wereldwijd.
Een grappige constatering is dat 65% van de kinderen die nu in het basisonderwijs zitten een beroep gaan uitoefenen dat op dit moment nog niet bestaat. Dat geeft natuurlijk wel stof tot nadenken. Dat er banen verdwijnen is logisch. Denk alleen maar aan de vervoerssector. Met de komst van de automatisch rijdende auto’s zijn er niet heel veel chauffeurs meer nodig. Ook vallen er grote slagen in kantoorbanen en administratieve banen. De geautomatiseerde processen nemen dit werk grotendeels over. Er ontstaat grote behoefte aan hoogopgeleide technici, zoals wiskundigen, informatici en ingenieurs.

Volop kansen en uitdagingen

Het mag duidelijk zijn, we staan aan de vooravond van grote veranderingen. Een veelheid aan disruptieve technologieën wordt in hoog tempo wereldwijd uitgerold. Net als alle voorgaande industriële revoluties verandert ook deze revolutie onze wereld drastisch. Groot voordeel hierbij is dat de huidige grenzen tussen technische disciplines en sectoren sterk vervagen. ICT-ers en andersoortige logica minnende kennisdragers speelt technologie breed een grote rol. In het big data tijdperk is de data-analist immers koning.
We moeten ons wel realiseren dat de data-analist niets kan zonder procesanalisten. Volgens deskundigen gaan we mogelijk naar een 25-urige werkweek waar werknemers uitsluitend bezig zijn met kennisintensieve zaken. Lijkt me niet onwaarschijnlijk, maar ook de tijdsindeling buiten ons werk zal wijzigen. IoT, big data, kunstmatige intelligentie en robotica zetten overal hun stempel. Ik heb niet de indruk dat het huidige informatietijdperk ons allen socialer heeft gemaakt. Kijk ik daarentegen naar Pokémon-achtige ontwikkelingen gebaseerd op virtual en augmented reality, dan kan ook dat weer in rap tempo wijzigen. Een ding is zeker, we leven in een enerverend tijdperk met grootse veranderingen op komst. Veranderingen bieden op alle fronten kansen en uitdagingen. Mooier kan ik het niet maken. Laten we genieten van al het moois dat deze technische en informatieve revolutie ons brengt •

Auteur: Henk Hazeleger: Systeemarchitect, Technologie inspirator, R&D en Innovatie bij Leertouwer B.V. te Barneveld.