Categorie: Column

Laatste column

Na vele jaren columns te hebben geschreven voor dit prachtige vakblad, is het moment gekomen om afscheid te nemen. Ik kijk terug op een periode waarin ik, met veel passie en betrokkenheid, aandacht heb gevraagd voor de thema’s die mij na aan het hart liggen: vakmanschap, behoud van vakmensen, opleiding, en innovatie. Het vakmanschap heeft altijd centraal gestaan in mijn columns. Het is de kern van wat onze sector sterk maakt. Zonder de inzet, kennis en kunde van vakmensen kunnen wij onze cruciale rol in de samenleving niet waarmaken. Ook pleitte ik vaak voor het behoud van onze vakmensen en het belang van het opleiden van nieuwe generaties. Het is een uitdaging waar we als sector volop mee te maken hebben, maar ook een uitdaging die kansen biedt om ons vak verder te verrijken. Ik heb niet alleen geschreven over technische aspecten, maar deelde ook mijn idealen: ik was bijvoorbeeld blij met de jongeren die de straat opgingen voor klimaatdemonstraties. Hun roep om verandering inspireerde mij en herinnert ons aan de belangrijke rol die wij spelen. De technische installatiebranche is onmisbaar in de energietransitie en de strijd tegen klimaatverandering. Onze sector heeft de unieke kans om de wereld duurzamer te maken en een toekomst te bouwen waarin onze kinderen en kleinkinderen kunnen floreren. Maar dan is ook innovatie en veiligheid van belang. Innovatie is de sleutel tot vooruitgang, maar die vooruitgang moet hand in hand gaan met veilige werkomstandigheden voor iedereen. Dat blijft een voortdurende verantwoordelijkheid voor ons allemaal. Deze

2050: Jij maakt het verschil

In 2050 moet onze gebouwde omgeving klimaatneutraal, circulair en bestand zijn tegen klimaatveranderingen. We gaan naar een toekomst waarin alles met elkaar verbonden is in één slim systeem. Dat is geen fantasie of doel, maar noodzaak. En het belangrijkste? Data! De uitdagingen op weg naar 2050 zijn groot, maar dat betekent juist dat er kansen zijn. Samen kunnen we werken aan een omgeving waarin welzijn, natuur en technologie in balans zijn en elkaar versterken. Dat begint bij de bedrijven zelf en de mensen die er werken. Deels omdat we dat willen maar ook omdat er nieuwe regels (bijvoorbeeld de Corporate Sustainability Reporting Directive, CSRD) zijn die bedrijven verplichten om duurzamer te werken. Dit betekent dat bedrijven zich nu echt moeten inzetten voor duurzaamheid om hun toekomst veilig te stellen. En de bedrijven die dit al doen zijn er. Maar er is meer. Het start steeds meer met de inzet van data. Het slim kunnen spelen met data om gebouwen duurzamer en slimmer te maken is de basis. Dit betekent bijvoorbeeld dat we met weersvoorspellingen, energiebeheer en gebouwgebruik steeds efficiënter werken. Slimme gebouwen zijn de sleutel tot echte verduurzaming, want daarmee kunnen we verspilling van materialen en energie voorkomen. En wie data goed kan lezen, duiden en verwerken heeft het stuur in handen. En er zijn natuurlijk onze jonge vakmensen. Gedreven en onderdeel van een toekomst die niet meer vanzelfsprekend is. Ik zie jonge vakmensen inzetten op slimme keuzes voor een duurzame, leefbare wereld in 2050. De vakmensen van nu maken

Hybride route naar duurzaam verwarmen

In de zoektocht naar duurzame oplossingen voor verwarming biedt de hybride warmtepomp een veelbelovende route. Deze technologie combineert een warmtepomp met een traditionele cv-ketel, wat resulteert in aanzienlijke gasbesparingen en een lagere CO2-uitstoot. Maar wat maakt de hybride route zo aantrekkelijk? Een hybride warmtepomp werkt voornamelijk op elektriciteit en de cv-ketel springt bij tijdens koude periodes en zorgt voor warm water. Dit systeem bespaart gemiddeld direct 75% gas, wat niet alleen goed is voor het milieu, maar ook voor de portemonnee. Bovendien werkt de hybride warmtepomp samen met zowel nieuwe als bestaande cv-ketels en werkt het met verschillende afgiftesystemen zoals vloerverwarming en radiatoren. De voordelen van de hybride route zijn duidelijk. Het biedt een betaalbare en realistische manier om de CO2-uitstoot te verminderen en draagt bij aan de klimaatdoelstellingen van de Europese Unie. Tegen 2030 moet Nederland 55% minder broeikasgassen uitstoten ten opzichte van 1990. De hybride warmtepomp kan hier een grote bijdrage aan leveren. Daarnaast is de hybride warmtepomp een toekomstbestendige oplossing. Na de initiële gasbesparing kan de resterende gasvraag worden verduurzaamd met groen gas, waterstof of batterijtechnologieën. Dit maakt de hybride warmtepomp niet alleen een tussenstap, maar ook een eindoplossing voor duurzame verwarming. Een bijkomend voordeel van de hybride warmtepomp is dat het stroomnet minder wordt belast. Door de combinatie van elektriciteit en gas wordt de piekbelasting op het stroomnet verminderd, wat gunstig is voor de stabiliteit van het net. Kortom, de hybride route biedt een haalbare en effectieve manier om onze verwarmingssystemen te verduurzamen. Het is een

Borrelborrelgorgelgorgel

Installatiegeluid speelt vandaag de dag een steeds grotere rol en wordt ook steeds kritischer bekeken. Denk bijvoorbeeld aan toe- en afvoerroosters voor luchtbehandeling of aan meerdere lucht/water-warmtepompen die buiten in woonwijken opgesteld staan en overlast veroorzaken; een recenter probleem. Logischerwijs ontstaan er dan ook steeds meer eisen en regels betreffende installatiegeluid. Er lijkt er echter ééntje doorheen te slippen, waar ik mij regelmatig toch over verbaas. Door de jaren heen heb ik regelmatig de aansluitpunten van keukenleveranciers ontvangen en recent kwam het ook voor toen ik bij mijzelf een nieuwe keuken liet plaatsen. Bij deze keukens, die ook steeds vaker verbonden zijn met de woonkamer, wordt vaak gevraagd om één afvoer van 40 mm t.b.v. de gootsteen; door de klant gerealiseerd. Op deze afvoer eindigt de gootsteen en hierop wordt ook de vaatwasser (naast de gootsteen) aangesloten via de sifon. In renovatie kan je niet altijd anders, maar bij nieuwbouw is dit doodzonde. Het afpompen van de vaatwasser creëert vrijwel altijd een gorgelend geluid in de afvoer van de gootsteen, wat zeer makkelijk voorkomen kan worden door hier gewoon een losse aansluiting voor te creëren. Aanvullend is volgens de NTR3216 deze 40 mm afvoer ook nog eens te klein! Voor het staande deel is namelijk een gereduceerde middellijn van 44 mm van toepassing, ofwel 50 mm leiding. Dus bij de volgende keuken waarvan je de aansluitpunten ontvangt: denk eens verder dan het staatje van de keukenleverancier; deze loopt voor mijn gevoel namelijk vaak nog wat op achter op de rest.

Innoveren leidt tot lagere emissie en kosten

Met het aantreden van het nieuwe kabinet en het concretiseren van de plannen uit het regeerakkoord op hoofdlijnen wordt steeds duidelijker wat de impact op onze sector is. Met betrekking tot het stikstofdossier waren vanuit het vorige kabinet al de nodige maatregelen doorgevoerd met een grote impact op de bouwactiviteiten in ons land. Ook dit kabinet zit opgescheept met nagenoeg onmogelijk te realiseren doelstellingen en ontkomt er niet aan sectoren hard te raken en in ons geval bouwactiviteiten te vertragen. Projecten worden als gevolg van de maatregelen niet of vertraagd vergund en daardoor uitgesteld. In sommige gevallen haken investeerders af, waardoor projecten zelfs in zijn geheel geschrapt worden. De oorzaak ligt in het beperkt vergunnen van stikstofrechten voor bouwactiviteiten, de inflatie en de in de verschillende cao’s vastgelegde drastisch toegenomen lonen in de bouwsector. Door de vaak lange doorlooptijden zijn lonen en materiaalprijzen tijdens dit proces dusdanig hard gestegen, dat projecten niet meer gerealiseerd kunnen worden binnen de afgegeven kostenraming. Als sector zullen wij ons moeten aanpassen aan deze nieuwe realiteit, simpelweg omdat er geen korte termijnoplossingen zijn. Van belang is om te innoveren op een dusdanig niveau dat de stikstofuitstoot binnen de doelstellingen van de Europese Unie valt en de kosten voor realisatie passen bij de afgegeven kostenramingen. Dit kan gerealiseerd worden door veel meer focus te leggen op digitalisering en robotisering, prefabricage en hergebruik van bouw- en installatie-elementen. Dit leidt niet alleen tot een veel lagere emissie, maar ook tot lagere kosten. Coen van de Sande, directeur NVKL

Sleutelpositie voor de installateur

Als installateur speel je een cruciale rol in de overgang naar duurzame verwarmingsoplossingen. Woningeigenaren zien door de bomen het bos niet meer. Goed advies van een installateur komt dan ook vaak als geroepen. Het gaat tegenwoordig niet meer alleen over het vervangen van de cv-ketel, maar eerder hoe een woning duurzaam kan worden verwarmd. Gelukkig zijn hier genoeg besparende oplossingen voor. Een hybride verwarmingssysteem kan in veel gevallen worden toegepast en levert meteen een flinke besparing op voor de woningeigenaar. Het gasgebruik gaat gemiddeld met 75% omlaag en de jaarlijkse besparing op de energierekening bedraagt zo’n 1000 euro. Tel de huidige subsidie erbij op en de terugverdientijd ligt op zo’n vijf jaar. Uit een recent onafhankelijk onderzoek waarin twee jaar lang zo’n 200 hybrides zijn gevolgd is zelfs gebleken dat bij ruim een derde van de woningen de hybride maar liefst 95% van de verwarming van de woning voor zijn rekening neemt. En dat met conventionele radiatoren. Een correcte installatie bleek cruciaal voor de optimale werking van het hybride systeem. In 20% van de gevallen bleven de prestaties duidelijk achter waardoor de opbrengst voor de eigenaar een stuk minder is. Hier is dus nog veel winst te behalen. Door bijvoorbeeld te kijken naar het totale verwarmingssysteem in de woning. Zijn de radiatoren goed gedimensioneerd? Staan de radiatoren op de juiste plek en zijn ze niet weggewerkt achter bijvoorbeeld een ombouw of gordijnen? Is het afgiftesysteem juist ingeregeld? Zo kunnen we zorgen voor een efficiënte werking èn tevreden klanten! Niet alle

Praktijkleren en helden

Bedrijven die praktijkleerplekken aanbieden, verdienen meer dan lof. Ze dragen niet alleen bij aan de toekomst van hun eigen sector, maar ook aan de maatschappij als geheel. In een tijd waarin vakmensen schaarser worden, maar de uitdagingen groter zoals door de energietransitie, zijn het juist deze bedrijven die jongeren de kans geven om het vak in de praktijk te leren. De subsidieregeling praktijkleren biedt daarbij cruciale ondersteuning. Dat de­-ze regeling nu mogelijk onder druk staat door bezuinigingen, is dan ook zorgwekkend. De evaluatie van de regeling laat zien dat het werkt. Voor een derde van de werkgevers is de subsidie zelfs dé motivatie om leerbanen aan te bieden. Vooral in het midden- en kleinbedrijf, in sectoren zoals de zorg en de techniek, is deze regeling essentieel om het leer-werktraject in stand te houden. Het zijn deze bedrijven die ervoor zorgen dat jongeren maar ook zij-instromers hun talenten kunnen ontwikkelen, onder begeleiding van ervaren vakmensen. Ze creëren leeromgevingen waar theorie en praktijk samenkomen, en waar leerlingen kunnen groeien tot de vakmensen die Nederland hard nodig heeft. Een bezuiniging op de regeling zou het aantal leerbanen onder druk zetten, terwijl het tekort aan vakmensen juist toeneemt. We zouden bedrijven moeten ondersteunen en waarderen voor de onmisbare rol die ze spelen. Zonder hen en de leerlingen die zij begeleiden, is er geen toekomst voor veel van de essentiële beroepen die Nederland draaiende houden. Sven Asijee Directeur Wij Techniek

Slim is niet altijd simpel

“Wil je die term hier nooit meer gebruiken!”, bitste de R&D-manager me toe toen ik de term Minimal Viable Product gebruikte voor de introductie van een nieuwe ontwikkeling door zijn bedrijf. Onze definities kwamen helemaal niet overeen. Ik gebruikte deze in innovatie en marketing bekende term voor het snel op de markt brengen van een nieuwe ontwikkeling. De manager waarmee ik sprak, dacht bij die term juist aan een product dat nog verre van af is. Ik hoor het vaker in technische bedrijven, dat een technisch product nog niet af is. Ook, dat er nog wat zaken aan toegevoegd moeten worden, zodat het helemaal doet wat het moet doen in de ogen van de ontwikkelaars. Maar is dat slim? En heeft die klant wel behoefte aan al die toevoegingen? Marketing is op zich ook al zo’n term waar veel verschillende definities over bestaan. De meest gehoorde is dat marketing gaat om alles wat met bekendheid en reclame te maken heeft. Marketing heeft daar zeker mee te maken. Maar marketing is veel meer dan dat. En heeft vooral met de klant te maken. Waar die behoefte aan heeft, of anders gezegd: tegen welke problemen een klant aanloopt en waarvoor hij een oplossing zoekt. Het is heel slim om daar eerst naar te vragen voordat je probeert een slimme oplossing te bieden, omdat je vanuit je eigen vakgebied denkt dat de klant daarmee geholpen is. Stem daarom eerst af met de klant waarover je het hebt, zodat je elkaars taal spreekt. Want

De kansen en mogelijkheden van slim installeren

De koeltechnische sector is volop in ontwikkeling en we staan voor een viertal belangrijke transities om slim installeren mogelijk te maken. De eerste transitie is de uitfasering van F-gassen en de overstap naar alternatieve koudemiddelen. Dit gebeurt door in grote stappen de hoeveelheid F-gassen die op de Europese markt gebracht mag worden terug te brengen. Daarnaast zien we de overgang van gasketels naar warmtepompen. Niet alleen in de nieuwbouw, maar ook in de grote vervangingsmarkt zagen we tot dit jaar een grote toename. Digitalisering en robotisering zijn de derde transitie en niet meer weg te denken uit onze sector. De bediening en het beheer van de regelsystemen van koel- en klimaatinstallaties gebeuren in toenemende mate digitaal en op afstand, waarbij we soms niet eens meer bij de klant hoeven te komen en tijd en geld bespaard wordt. Tot slot is daar de overgang naar geïntegreerde installaties. Waar we voorheen separate installaties hadden voor koelen, verwarmen en ventileren, zien we deze functies nu steeds vaker in één apparaat terug. Hierdoor kan de installatietijd op de bouwplaats worden verkort met als resultaat een afname van de faalkosten. Slim installeren biedt veel kansen en mogelijkheden voor installatiebedrijven, maar is ook hard nodig gezien de tekorten aan goed personeel en de toegenomen installatietijd. Bij NVKL zijn fabrikanten en leveranciers aangesloten die warmtepompen en geïntegreerde systemen ontwikkelen en leveren. De NVKL-erkende installateurs die hiermee werken zijn volledig op de hoogte van voornoemde innovatieve toepassingen en ontwikkelingen en kunnen hierover gedegen advies uitbrengen. Coen van de

Seizoen van inbedrijfstelling beïnvloedt warmtepompefficiëntie

Nieuwbouwhuizen worden veel met een warmtepomp verwarmd. De warmtepompen gebruiken meestal lucht, water of de bodem als bron. Bij de warmtepomp die de bodem als bron gebruikt is er echter een aandachtspunt: het seizoen van inbedrijfstelling heeft invloed op de efficiëntie. Wanneer de warmtepomp verwarmt onttrekt deze, zoals waarschijnlijk bekend, warmte uit de bodem, hierdoor daalt de bodemtemperatuur. Vandaar dat er in de zomer met een bodemwarmtepomp ook passief gekoeld wordt zodat de bodemtemperatuur weer stijgt, beter bekend als regenereren. Wanneer een bodemenergiesysteem in de herfst opgestart wordt, zal er gestart worden met een verwarmingsseizoen, de starttemperatuur van de bodem daalt. Wordt er echter gestart met een koelseizoen dan zal de bodemtemperatuur logischerwijs stijgen, waardoor er bij de start van het eerst voorkomende stookseizoen een warmere bodemtemperatuur aanwezig is. Dit verschil heeft gevolgen op de efficiëntie en dus het verbruik van de warmtepomp en als de regeneratie gedurende de zomer niet de volledige wintervraag dekt dan zal dit gedurende de hele levensduur van de warmtepomp een impact hebben op de gemiddelde bodemtemperatuur. In sommige gevallen ben ik zelfs tegengekomen dat fabrikanten adviseren om deels elektrisch te stoken wanneer er gestart wordt met een verwarmingsseizoen. Dit is echter niet alleen van toepassing voor woonhuizen maar ook voor grotere warmte/koude-opslagsystemen. Iets om dus in het achterhoofd te houden! Wellicht heeft u een project waar u de klant kunt adviseren om een systeem, wanneer mogelijk, gedurende de bouw al in bedrijf te nemen, om op deze wijze een net iets betere installatie te