De brug tussen onderwijs en praktijk
Veel installatiebedrijven hebben moeite om te kunnen blijven voldoen aan de vraag van opdrachtgevers. Er is een structurele mismatch tussen wat een leerling op school leert en in de praktijk tegenkomt. Door de veranderende arbeidsmarkt is er behoefte aan een ander type installatietechnicus. Een die thuis is in innovatieve technologische oplossingen, maar ook ambachtelijke vaardigheden beheerst. Daarnaast kampt de sector met een gebrek aan aanwas. In de regio Amsterdam is daarom een initiatief opgestart om de kloof te dichten: de Vakschool Technische Installaties.
Volgens prognoses krijgt de regio Noord-Holland in 2018 te maken met een daling van maar liefst 18% in het aantal monteurs en technici. Daarbij komt dat veel studenten die aan een technische opleiding beginnen uiteindelijk kiezen voor een beroep buiten de techniek (50%) en dat er een structureel tekort is aan stageplaatsen. Het tekort is het gevolg van de anticyclische beweging die door de economische crisis is ontstaan. Als deze realiteit blijft aanhouden, stagneert de technologische vooruitgang.
Nieuwe Vakschool
Om hier een einde aan te maken, zijn in de regio Amsterdam onderwijs en bedrijfsleven met elkaar in overleg om een oplossing te vinden. Naast het lokale bedrijfsleven, het ROC van Amsterdam, OTIB, vmbo’s en brancheorganisaties heeft de gemeente Amsterdam toegezegd een bijdrage te leveren vanuit het Masterplan Techniek. Door middel van een publiek-private samenwerking wordt de Vakschool Technische Installaties (VTi) opgezet. Het is geen gebouw maar een open platform gericht op intersectorale en co-creatieve samenwerking. VTi ambieert dit te doen door partijen onderling te verbinden, vast te stellen waar de issues liggen en daar gezamenlijk oplossingen voor te ontwikkelen.
Duurzaam opschakelen
Bart Bouwmeester is projectdirecteur en kwartiermaker van VTi. Binnen de Vakschool is volop aandacht voor trends die om nieuwe inzichten en oplossingen vragen. Bouwmeester: “Er wordt steeds vaker een beroep gedaan op zelfstandige installateurs. Het aantal zzp’ers in de techniek blijkt vorig jaar met 44% te zijn gestegen. Jonge mensen die een toekomst als zelfstandig ondernemer tegemoetzien, moeten meer leren dan alleen installatietechnische vaardigheden. Wij zorgen met samenwerkende partijen dat er in het onderwijscurriculum aandacht wordt besteed aan ondernemersvaardigheden. Dat geldt ook voor technici die al in de branche werkzaam zijn. Zij moeten deze vaardigheden in de avonduren kunnen bijleren.”
Ambities
- 600 vmbo leerlingen gaan workshops volgen bij verschillende installatiebedrijven in de regio Amsterdam;
- 800 mbo-studenten volgen ‘Skills Courses’
- 50 werkzoekenden krijgen praktijkscholing en worden doorgeleid naar een baan;
- Er worden techniekteams opgezet die bedrijven en scholen met elkaar gaan verbinden om zo oplossingen te creëren voor de vraag- en aanbodzijde.
Samenwerking
VTi kan hierin alleen succesvol zijn als alle schakels zich voor langere termijn verbinden. Bouwmeester: “Binnen twee jaar moeten ruim 50 bedrijven en scholen partner zijn van VTi. Er zijn op scholen en in het bedrijfsleven veel faciliteiten voorhanden die efficiënter gebruikt kunnen worden. Door gezamenlijke upgrading van sommige faciliteiten kan het potentieel beter benut worden. Onze ambitie is dat vraag en aanbod (stageplaatsen, gastdocenten, praktijklokalen) elkaar in de toekomst kunnen ontmoeten op een marktplaats en vanuit daar kunnen meewerken aan verduurzaming van het onderlinge netwerk.”
Kick-off
Op uitnodiging van de VTi, kwamen recentelijk in het Amsterdamse technologiemuseum Nemo ruim zeventig vertegenwoordigers van het bedrijfsleven, onderwijs, brancheverenigingen en de gemeente Amsterdam bijeen om de samenwerking te concretiseren. De startbijeenkomst in Nemo werd afgesloten met ondertekening van het startdocument voor VTi. Vijftien vertegenwoordigers zetten hun handtekening. De eerste stap voor de groeiambitie van VTi is hiermee gerealiseerd. Annelies Spork (gemeente Amsterdam, dienst Economie): “Ik ben heel blij dat dit voor elkaar komt. We moeten de handen ineen slaan, ook voor om- en bijscholing. De Vakschool Technische Installaties is bij het uitstek het platform om samen deze uitdaging aan te gaan.”
De sleutel tot succes
Om VTi vleugels te geven zijn ook financiële middelen nodig. Eerste ramingen geven een jaarlijkse financieringsbehoefte aan in de vorm van geld, materialen, faciliteiten en uren ter hoogte van ongeveer 1 miljoen euro.
Er is dus een forse financiële behoefte, Iedere bijdrage in wat voor vorm dan ook is welkom. Bouwmeester: “We zijn dus ook blij met bedrijven die zich willen verbinden met hun kennis en tijd. We vragen in elk geval om een verbintenis aan te gaan voor minimaal 2 tot 5 jaar. Scholen kunnen een bijdrage leveren aan de invulling van workshops, hun lokalen beschikbaar stellen en door open te staan voor co-creatie binnen hun curriculum. Daar waar toepasselijk zullen we de kansen van subsidies benutten om de initiatieven verder te ondersteunen.”
Profijt van samenwerking
In totaal hebben inmiddels vijftien bedrijven 550 duizend euro toegezegd in uren en geld. In oktober 2017 hoopt Bouwmeester de handtekeningen te hebben van minimaal 50 bedrijven. “We zijn al begonnen met introductielessen, ‘Skills Courses’ en scholingsdagen. Hier maken jongeren en werkzoekenden kennis met onder andere klimatiserings-, koeltechnische, sanitaire en cv-installaties in gebouwen. Iedereen die iets inbrengt in de onderlinge samenwerking heeft er vroeg of laat profijt van.”
Leerlijn
Joost van Elten (Masterplan Techniek Amsterdam) onderstreept dit met een mooi voorbeeld van samenwerking: de nieuwe, doorlopende leerlijn Produceren, Installeren & Energie (PIE). Deze leerlijn wordt ontwikkeld door 8 vmbo-scholen, het ROC van Amsterdam en Installatiewerk Noord-Holland. “Het is de bedoeling dat het mbo-onderwijs aansluit op de keuzevakken die de leerlingen in het vmbo hebben gedaan. De leerlijn PIE is een voorbeeld van scholen die met elkaar afstemmen om de instroom beter te laten verlopen.”
Gastdocenten
Naast Van Elten onderstreepten ook anderen hun betrokkenheid bij VTi tijdens de startbijeenkomst. Frans Zegwaart (Maas Warmtetechniek): “Onze toegevoegde waarde zit vooral in het praktijkdeel. Wij kunnen gastdocenten leveren en leerlingen laten kennismaken met nieuwe technieken.”
Gert Nieborg (Installatiewerk Noord-Holland): “Als scholen hun krachten bundelen, kunnen ze de verschillende keuzedelen blijven aanbieden. Sommige scholen of bedrijven hebben bijvoorbeeld meer faciliteiten dan de andere. Door samen te werken kunnen scholen met kleinere instroom toch een volledige leeromgeving aanbieden.” Christa Zonneveld (scholengemeenschap Panta Rhei) beaamt dat: “Als slechts 25 leerlingen kiezen voor techniek en er zijn vier keuzedelen, dan kunnen de leerlingen wellicht ook een deel van de lessen volgen op het ROC of in een bedrijf.”
Bouwmeester: “De komende periode zullen we diverse bijeenkomsten organiseren om partijen gelegenheid te geven om zich aan te sluiten en doelstellingen op elkaar af te stemmen. We roepen iedereen op die een link heeft met installatietechniek in de metropoolregio van Amsterdam om kennis te nemen van dit platform.” •
Info: www.vti.amsterdam
