Op het Branchebureau van de DHPA liggen slingers klaar. Voor als de markt voor warmtepompen doet wat de leden ambiëren: hard groeien. Dat is tenslotte ook één van de beleidsdoelen van de energietransitie in Nederland en dus goed voor de installateur. Met zelfs een verdere toename van de groei op het moment dat de ISDE subsidie ‘aan’ ging in 2016. De slingers werden opgehangen! Volgend jaar gaat de EPG-rekenmethode samen met de BENG eisen ‘aan’ en de warmtepomp staat er goed op. Hoewel de ventilatie-warmtepomp in Nederland nog wel zijn BENG 3 krediet moet krijgen die Europees allang geregeld is. Wij, leveranciers, en jullie, installateurs, zijn klaar voor verdere groei. De slingers liggen alweer klaar. Volgend jaar gaat voor de (hybride) lucht-warmtepomp ook de geluidseis van buitenunits ‘aan’. Gericht op het maatschappelijke draagvlak omdat er – terechte – zorgen zijn over eventuele geluidsoverlast. Echter, een groot deel van de Nederlandse gebouwde omgeving dreigt deze elegante en betaalbare techniek te worden ontzegd. Gemiddeld genomen zal in de typisch Nederlandse woningbouw de buitenunit moeilijk of niet kunnen gaan voldoen aan de eis van 24/7 maximaal 35 dB(A) bij een ‘tonaal’ geluid op de gehele perceelsgrens. Na Kamervragen is de branche nu wél uitgenodigd om direct mee te praten om de bepalingsmethode van de aanstaande regelgeving definitief vorm te geven. De met de mond beleide doelstelling is een praktische bepalingsmethode die de marktgroei kan bestendigen. De slingers liggen klaar. De tissues voor de tranen ook; voor als de groei toch gaat stagneren. Frank
Auteur: Ruud
Internet of Things, Big Data of Artificial Intelligence. De digitalisering slaat steeds meer toe. Ook in de installatiemarkt. De technisch installateur wordt steeds meer een ICT dienstverlener. Nieuwe installaties produceren data. Gebruik deze slim en maak er informatie van. Het is toegevoegde waarde in je dienstverlening naar de klant. Het ‘gewone’ installatiewerk wordt steeds meer een competitieve vechtmarkt. Een markt waarin marges uiterst dun zijn. Een veelgehoorde uitspraak onder de installateurs is: “hard werken voor weinig”. Hartstikke druk, met verhoudingsgewijs weinig opbrengsten. Is de klassieke installateur dan een uitstervend ras? In een interview heb ik dit wel eens gezegd. Natuurlijk blijft het ‘gewone’ installatiewerk voor een deel bestaan. Maar het aanbod van dat soort werk wordt minder in de toekomst. Ik ben ervan overtuigd dat het werk van de installateur veranderd. De conventioneel werkende installateur krijgt het steeds lastiger in een sterker concurrerende markt. Slim aanhaken op de digitalisering draagt bij in het ontwikkelen van onderscheidend vermogen en brengt andersoortige werkzaamheden. Denk goed na over je toekomst. Een duidelijke strategie en een doordacht plan is één. De uitvoering hiervan is twee. Goede marketing helpt je daarbij. Uit ervaring weet ik dat dit bij veel installateurs vaak een dingetje is. Een misverstand: marketing is géén reclame! Het is veel meer dan dat. Het gaat letterlijk om de ‘ver-markt-dat-ding’ vanuit een strategische onderscheidende positie. Niet vanuit het product, maar vanuit de toegevoegde waarde als installateur. Wat is jouw stip op de horizon? Maak in al het digitale geweld duidelijke keuzes in wat
We werken veilig of we spreken elkaar erop aan. Het lijkt logisch maar is dat niet altijd. Er zijn altijd wel afleiders. Hoe vaak we ons bewust zijn van het belang van goede procedures, er is altijd wel een excuus. Totdat de realiteit bij je binnendringt en je de gevolgen ziet. Onlangs was ik bij een bijeenkomst over veilig en gezond werken in de techniek. Daar hoorde ik het verhaal van voormalig ijsbeklimmer Hein Noortman. Hij focuste zich altijd op veiligheid en vaste procedures bij het uitoefenen van zijn sport. Geen half werk dus… meestal. Als voorbereiding op een grote klim besloot hij nog een laatste keer te oefenen op een klimwand, op een dag zoals we die allemaal kennen: drukte, oponthoud, nog snel even iets doen en denken te kunnen vertrouwen op vaste routines zonder controles. Het liep anders dan verwacht. Noortman viel van 14 meter hoogte omdat hij niet alle checks had nagelopen. Fysiek kapot en ontwaakt uit een coma zet hij nu zijn leven voort, zonder geur, zonder zicht en minder mobiel. Maar wel met een missie! Hij vertelt nu het verhaal over het voortdurende belang van alertheid, checks en procedures. Zijn verhaal maakte grote impact. En vooral ontstond het bewustzijn dat er altijd afleiders zijn: haast, een wachtende klant, de druk van de agenda, de drukte op de weg, de samenwerking met anderen en daarmee de wisselende verwachtingen van elkaar. Maar juist door alle afleiders is het belangrijk om stopmomenten in te bouwen voor een gesprek,
Watts lanceert een bijzondere innovatie met het nieuwe statische balanceerventiel iDROSET Serie CF, een nieuwe ontwikkeling van het Watts R&D Innovation Center in Italië. De iDROSET Serie CF is een onderdeel van de familie van de Watts iDROSET ventielen en behoort tot de allernieuwste generatie van statische balanceerventielen. Het toestel beschikt namelijk over een nieuwe, gepatenteerde technologie voor het nauwkeurig instellen én onmiddellijk uitlezen van de vereiste stroomsnelheid in HVAC installaties. Hydraulische uitbalancering van verwarmings- en airconditioningsystemen wordt algemeen beschouwd als één van dé sleutels tot een efficiëntere energiebesparing. Het in evenwicht brengen van een verwarmings- of koelingsinstallatie is dan ook noodzakelijk om op die manier de warmte/koeling te verdelen naar waar het écht nodig is, ongeacht of het een kleine of grote installatie betreft. Het iDROSET Serie CF ventiel is erg eenvoudig te installeren dankzij een snelle inregeling en aanpassing van het gewenste debiet. Het installeren en inregelen behoeft geen specifieke training of vaardigheden, en het gebruik van traditionele meetapparatuur is bijgevolg niet langer nodig. Maw het toestel is bijzonder gemakkelijk te bedienen en levert u een enorme tijdsbesparing op bij het inregelen van een installatie. Het meest opvallende kenmerk van dit ventiel is het multifunctionele blauwe handwiel dat gebruikt wordt voor het inregelen en tegelijkertijd ook het werkelijke debiet in realtime weergeeft. Meer info vindt u op www.idroset.eu
Supersnel het juiste onderdeel vinden is makkelijker dan ooit met de onderdelenzoeker van Wasco. In een paar simpele stappen heb jij snel de juiste onderdelen voor je én een handige exploded view. In de exploded views, oftewel lijntekeningen, zijn alle onderdelen klikbaar. Met één druk op de knop krijg je meteen het juiste artikel te zien met alle bijbehorende informatie. Je ziet niet alleen het artikelnummer van Wasco, maar ook het artikelnummer van de fabrikant, de prijs en de voorraad. Bestellen kan direct vanuit de onderdelenzoeker. Gemakkelijker kan niet! Het juiste onderdeel vinden is eenvoudiger dan ooit Dus ben je op zoek naar onderdelen? Dan ben je bij Wasco aan het juiste adres. Wij werken dagelijks aan de onderdelenzoeker, zodat deze altijd actueel is. Kom je er toch niet helemaal uit? Onze specialisten staan voor je klaar! Bel ze gerust: op 088 099 5550. Lees meer op wasco.nl/onderdelenzoeker
In onderstaand artikel neemt de auteur u mee naar een casus uit zijn praktijk, om aan te tonen hoe belangrijk het is om eerst een integraal ontwerp te maken voordat je de bouwplaats op gaat. Een slecht ontwerp kan namelijk niet alleen leiden tot comfortproblemen en energieverlies, maar ook tot geldverslindende rechtszaken. Enige tijd geleden werd ik ingeschakeld voor een adviestraject in Rosmalen. In het Rietpark waren een aantal woningen gerealiseerd, zonder dat de bewoners van te voren voldoende waren ingelicht over de ontwerpspecificaties. Ze hadden alleen informatie verkregen over de afmetingen en de aankoopprijs van de woning en bijbehorende grond, de locatie en de afwerking ervan. Problemen Problemen met gebouwgebonden installaties beginnen meestal bij de bron. De projectontwikkelaar heeft een stuk grond gekocht, een aannemer geselecteerd en let vooral op het laaghangend fruit. Hij wil kortom voor een minimale investering een woning bouwen. En dwingt u als installateur daarin mee te gaan, als u niet oppast. Het bouwbesluit 2012 heeft daar onbedoeld aan meegewerkt, immers comfort was destijds geen brandend actueel onderwerp. Installatieconcept De woningen in de Rietschans werden voorzien van installaties, waarmee veel EPC-punten vielen te behalen. In concreto: – een HR combiketel; – vloerverwarming in alle ruimten; – daurlufting luchttoevoerroosters in de gevel; – een CO2 geregeld ventilatiesysteem voor de afzuiging van de toiletten, badkamer, keuken en woonkamer. Belang samenhang De projectontwikkelaar zorgde voor het ontwerp. De installateur ging vervolgens aan de slag met het installatieconcept. Hij lette daarbij onvoldoende op het voorkomen van comfortklachten, onnodig ventilatieverlies,
Net na het einde van de crisis, staken ze de koppen bij elkaar. Een adviseur, architect, aannemer en enkele andere partijen. Ze wilden de bestaande woningvoorraad op een haalbare en betaalbare wijze verduurzamen. En zo werd het ‘Balanshuis’ geboren. Het nieuwe concept bleek een succes te zijn. Direct vanaf het begin in 2015 wist het consortium al opdrachten in de wacht te slepen. Soms ging het om adviestrajecten, andere keren werd ook de uitvoering meegenomen. Een slimme werkwijze, want de consument wil worden ontzorgd blijkt keer op keer uit onderzoek. Als je met een samenwerkingsverband van partijen een ‘one-stop-shop’ kan optuigen, maak je het de klant zo gemakkelijk mogelijk. Hij bepaalt of hij alleen advies over verduurzaming wil krijgen of ook de uitvoering en wie weet zelfs de nazorg laat meenemen. Directie Tom Smeulders was er vanaf het prille begin bij. De bouwkundige heeft een lange staat van dienst in de bouwwereld en beschikt inmiddels ook over de nodige installatietechnische expertise. Naast zijn functie als directeur van Balanshuis heeft hij ook een eigen adviesbureau, Bastogne genaamd. Principes De energetische renovaties van het Balanshuis berusten op een aantal heldere principes. “We maken iedere woning energieneutraal of Nul-op-de-Meter, wegen daarbij zorgvuldig de kosten af tegen de beoogde baten en behouden bestaande waarde.” ‘Bestaande waarde’ Dat ‘behouden van de bestaande waarde’ klinkt nogal abstract. Hoe geeft het consortium daar in de praktijk handen en voeten aan? Smeulders verduidelijkt: “Wij gaan bijvoorbeeld geen kozijnen vervangen als de meerinvestering niet opweegt tegen het energetisch rendement.
De technische installatiebranche ontwikkelt zich voortdurend. Nieuwe kennis, nieuwe technologieën, nieuwe uitdagingen. De vakmensen in de branche ontwikkelen mee. Ze volgen coachingstrajecten, nemen deel aan cursussen en investeren in hun toekomst. Zij nemen regie over hun loopbaan om niet alleen nu, maar ook in de toekomst inzetbaar te blijven. Maar hoe doe je dit? Hoe pas je je aan? Hoe ga je om met de ontwikkelingen in de branche, maar ook met jouw eigen dromen en wensen? Vier vakmensen – drie werknemers en een werkgever – vertellen vanuit eigen ervaring hoe zij werken aan duurzame inzetbaarheid in een veranderende branche. Voor André Dekkers (44) is het niet nieuw om met zijn eigen ontwikkeling bezig te zijn. “Ik heb hier altijd wel aandacht voor gehad. Je moet met je tijd meegaan,” aldus Dekkers. Ook Nico Kooij (53) heeft al jarenlang ervaring met het zichzelf blijven ontwikkelen. “Ik ben opgeleid als loodgieter en heb daarna gewerkt in waterzuivering, milieutechniek, voedselproductie en machineverhuur. Je kunt dus wel zeggen dat ik gewend ben aan een leven lang leren.” Oscar Brouwers (56) geeft evenzeer aan van jongs af aan te hebben doorgeleerd. “Ik heb vroeger veel in de avonduren geleerd. En ook nu neem ik deel aan opleidingen en trainingen om bij te blijven.” Samen doen Dekkers, nu nog werkzaam als servicetechnicus bij ESNW in Alkmaar, beseft goed dat het pure noodzaak is om je te blijven ontwikkelen. “Veel werkgevers eisen het ook. Als je je papiertjes niet op orde hebt wordt het op de
Moderne woninginstallaties zijn zo omvangrijk en complex, dat opdrachtgevers moeten meedenken over de keuzes. Vaak wenden zij zich echter slecht voorbereid tot de installateur, wat leidt tot tijdverlies, onbegrip en ontevredenheid achteraf. Adviseur Sjoerd Eegerdingk bedacht een oplossing waar zowel de installateur als opdrachtgever profijt van hebben. Iedereen die heeft te maken met woningbouw en installatietechniek, weet hoe snel het vakgebied zich doorontwikkelt en hoeveel nieuwe oplossingen en producten er continu op de markt komen. Waar woningen voorheen werden voorzien van een verwarmingsketel en een afzuigsysteem, is het verschil met de utiliteitsbouw tegenwoordig een stuk kleiner. Nieuwe wet- en regelgeving, duurzaamheidseisen en technische ontwikkelingen, doen een groot beroep op de kennis en vaardigheden van installatiebedrijven. Via de nodige inspanningen gelukt het de sector gelukkig grotendeels om op het benodigde niveau te blijven werken. Wie echter achterblijft, is de particuliere opdrachtgever die wellicht voor het eerst in zijn leven een woning gaat bouwen en in de meeste gevallen wel hoge ambities heeft, maar onvoldoende kennis van de technische installaties. Ervaringen Sjoerd Eegerdingk heeft 30 jaar ervaring als installatieadviseur, en veel contact met particuliere opdrachtgevers en eindgebruikers. Hij ervaart hoe mensen worstelen met alle installatietechnische keuzes die op hen afkomen. “In veel gevallen zouden de mensen zich het liefst helemaal niet bezighouden met al die techniek, maar men begrijpt het grote belang voor hun woongenot, comfort en gezondheid. En niet te vergeten voor de bouwkosten en woonlasten.” Toch gaat voor veel particulieren het inschakelen van een installatieadviseur nog een stap te ver.
Bouwbedrijven veranderen de komende decennia in hightechbedrijven, waarin de meest innovatieve bouwtechniek, klimaattechniek en installatietechniek zich nauw met elkaar verweven. Robots worden ingezet die panelen maken waarmee woningen worden voorzien van nieuwe muren en daken. Technici hoeven alleen nog maar de prefab-leidingen aan te koppelen, zodat warmtepompen – wellicht verwerkt in de daken en de muren – hun werk kunnen doen. Dat is nodig om bijna vier miljoen rijtjeshuizen uit de jaren vijftig tot en met de jaren tachtig uit de vorige eeuw op een betaalbare manier klimaatneutraal te maken. Dat visioen schetste Jan Willem van de Groep, specialist in duurzaamheid, innovatie en transitie, op donderdag 25 september tijdens zijn presentatie tijdens de Dag van de Warmtepomp bij Aeres Tech in Ede. Kwaad daglicht De bijeenkomst stond in het teken van het toelichten van feiten en fabels. Nadat de warmtepomp aanvankelijk als een wondermiddel werd gepresenteerd voor de energietransitie, staat deze techniek nu bij velen – ook in de media – in een kwaad daglicht wegens vermeend lawaai en het slurpen van energie. De waarheid is genuanceerder, bleek uit de presentaties en workshops. Mits goed toegepast in geïsoleerde gebouwen, biedt de warmtepomp formidabele mogelijkheden om in de komende decennia miljoenen woningen comfortabel te verwarmen. De techniek werkt en is betrouwbaar, maar vraagt om uitgekiende toepassingen. Daarvoor is veel extra kennis nodig in de technische sectoren, zo bleek in het Edense Expertisecentrum koude, klimaat en warmtepompentechniek van Aeres Tech, dat zich profileert als hèt kennis- en opleidingscentrum in Nederland op dat