Veilig aan de slag

Sinds 24 augustus gelden er nieuwe regels voor het werken met materialen waar veel di-isocyanaten bij vrij komen. Mocht je met deze materialen willen werken, dan moet je vanaf vandaag daarvoor een opleiding hebben gevolgd. Ben jij voorbereid?

Nieuwe Europese wetgeving schrijft voor dat het verplicht is om een opleiding te volgen als je werkt met materialen waarbij veel di-isocyanaten vrij komen. Dit geldt bijvoorbeeld bij het werken met purschuim of ander isolatiemateriaal. Waarom? Omdat er ernstige gezondheidseffecten zijn! Arbeidshygiënist Arco Engelen: “De di-isocyanaten kunnen je immuunsysteem verstoren. Als je langere tijd met veel di-isocyanaten in aanraking komt, kan er sensibilisatie ontstaan. Sensibilisatie betekent dat je lichaam overgevoelig wordt voor een stof. Je ontwikkelt dan een allergische reactie.” Door deze allergie die je ontwikkelt, kan je last krijgen van je luchtwegen, ogen en maagdarmkanaal of zelfs een allergisch beroepsastma ontwikkelen. De effecten van het gebruik van di-isocyanaten merken de meeste mensen niet direct, en het kan gebeuren dat je jarenlang in contact komt met deze stof zonder ergens last van te hebben en dan opeens wel een allergische reactie krijgt. Genoeg redenen om dat te voorkomen en te weten wat je moet doen om veilig te werken.

Di-isocyanaten
Di-isocyanaten zijn zeer reactieve chemicaliën die vaak voorkomen in twee-componenten systemen. Di-isocyanaten zitten voornamelijk in producten om het proces van uitharding te versnellen. Dit is bij sommige klussen, zoals het aanbrengen van purschuim, kitten en schuimen, van groot belang. Bij gebruik van dit soort producten vindt er een chemische reactie plaats, waarbij de di-isocyanaten vrij komen in de lucht en het product hard wordt. Ze worden gebruikt bij het maken van flexibele en harde schuimen, vezels, verven en vernissen.

Verplichte training
Vanaf 24 augustus wordt het verplicht om een training te volgen als je werkt met materialen waar veel di-isocyanaten bij vrij komen. Dit besluit is niet uit de lucht komen vallen volgens Arco Engelen: “Dit Europese besluit is al in 2020 genomen en vanaf begin 2022 is het al verplicht voor producenten om deze nieuwe maatregel te vermelden op hun producten. De Europese Commissie hoopte eigenlijk dat producenten hun producten di-isocyanaatvrij gingen maken waardoor een training ook niet nodig zou zijn. Zij gingen zich daarentegen massaal richten op het aanbieden van opleidingen voor het gebruik van hun bestaande producten.” Hierdoor moeten gebruikers van het product nu een training volgen als zij werken met producten die di-isocyanaten bevatten.

Welke producten?
De wet bepaalt dat alle producten waar meer dan 0,1% zogenaamde vrije di-isocyanaten in zitten, alleen nog gebruikt mogen worden nadat de gebruiker een training heeft gevolgd waarin hij uitleg krijgt over o.a. de risico’s en de juiste beschermingsmaatregelen. Di-isocyanaten zitten in veel verschillende producten die in de bouw en techniek gebruikt worden. In sommige producten zitten heel lage concentraties, zoals in PUR-schuimbusjes, maar in andere producten kunnen hoge concentraties voorkomen, zoals bijvoorbeeld tweecomponenten PUR lijmen. Voor de trainingsplicht maakt het niet uit of het product een klein beetje meer dan 0.1% bevat of dat het puur di-isocyanaat is. Harde isolatieplaten bevatten net als uitgehard PUR-schuim geen vrije di-isocyanaten en vallen daarom niet onder de trainingsplicht.

Niet te missen
Vanaf 24 augustus 2023 geldt tevens de verplichting dat op de verpakking van di-isocyanaten wordt vermeld dat een specifieke opleiding vereist is voor alle industriële en professionele verwerkers van de stof. Dit geldt ook voor producten die al in het schap liggen. De volgende vermelding moet worden geplaatst op een manier die zichtbaar verschilt van de rest van de etiketinformatie: ‘Per 24 augustus 2023 moet voor industrieel of beroepsmatig gebruik een passende opleiding zijn voltooid.’

Ervaringen uit de praktijk
Engelen ziet wel dat het bewustzijn rond di-isocyanaten langzaam maar zeker op gang komt. “Het spul wordt massaal gebruikt, soms in enorme hoeveelheden. Het gaat hier dus niet om een niche-product. Ik gaf eerder presentaties tijdens de Praktijkdagen, en hoewel je daar niet veel mensen tegenkomt die het gebruiken, leidde dat wel tot meer bewustwording. Nu de nieuwe wetgeving er is, raken mensen in de techniek steeds geïnteresseerder. Wat ik merk is verbazing over de grote mate waarin di-isocyanaten voorkomen.” Zijn er nog veel vragen rond het onderwerp? Van Engelen: “Ja, dat wel. Mensen vragen zich af hoe het zit met de opleidingen, voor welke producten het wel en niet geldt, waar meer informatie te vinden is, dat soort dingen.” Bewustwording gaat samen met informatie. En juist daar is behoefte aan.

Training voor de techniek
Omdat deze maatregel ruim van tevoren is aangekondigd, is er al een groot aantal trainingen op de markt. Ook ArboTechniek geeft gratis trainingen om veilig te kunnen werken met di-isocyanaten. En daar is zeer veel belangstelling voor. Theo-Jan Heesen, programmaleider ArboTechniek: “We zagen direct bij de start dat er veel animo was. Bij elke online training die we geven zien we meer dan 100 mensen. Dat zegt iets over de mate waarin dit onderwerp leeft in de branche. Daarom blijven we deze training herhalen. Zo ook op 21 november 