Tag: artikel editie oktober 2018

Hello warmtepomp, goodbye cv-ketel

Hello warmtepomp, goodbye cv-ketel

De installatiebranche gaat een sleutelrol spelen bij de verduurzaming van de gebouwde omgeving. Dat blijkt uit het Klimaatakkoord op hoofdlijnen dat recentelijk is gepresenteerd. Het uiteindelijke doel is om een CO2-neutrale gebouwde omgeving te realiseren in 2050. Vraag is welke gevolgen heeft het document zoals het er nu ligt voor de installateur en zijn klant? Voor de branche wordt het een stuk aantrekkelijker om duurzame integrale oplossingen te adviseren, omdat de prijzen op termijn gaan dalen. De gasgestookte cv-ketel zal niet direct van het toneel verdwijnen, maar geleidelijk aan gaan plaatsmaken voor groene oplossingen. De bioketel lijkt daar niet onder te worden geschaard, tot grote frustratie van de leveranciers. De belasting op gas en elektriciteit verandert. Dit is zomaar een greep uit de maatregelen die het Klimaatakkoord in petto heeft voor de installateur en zijn klant. Vertaalslag naar werkvloer Uneto-VNI schreef mee aan het document, maar geeft ook tegelijkertijd hele praktische adviezen aan de branche. De installateur dient zich zo grondig mogelijk voor te bereiden op de nieuwe ontwikkelingen door kennis in huis te halen over duurzame systemen en digitale werkprocessen, zoals bimmen en remote monitoring. Daarnaast doet hij er uiteraard verstandig aan om op te hoogte te blijven van alle randvoorwaarden die van invloed zijn op het financiële plaatje. Zoals kostprijsontwikkeling en de beschikbaarheid van subsidies. Energiebelasting omhoog Zoals in de inleiding al werd gezegd wordt er in het Klimaatakkoord gerept van diverse maatregelen om de overstap op duurzame alternatieven aantrekkelijk te maken. Zo gaat de energiebelasting (EB) op

Deal!

Deal!

De Installatiebranche en overheid hebben met elkaar afgesproken de komende vijf jaar 6.000 monteurs op te leiden die warmtepompen gaan plaatsen en onderhouden. Dat staat in de Green Deal Warmtepompen die minister Eric Wiebes van Economische Zaken en Klimaat en Uneto-VNI-voorzitter Doekle Terpstra begin september samen met diverse partijen hebben ondertekend. Het initiatief moet leiden tot grootschalige toepassing van duurzame warmtetechniek en een lagere CO2-uitstoot in de gebouwde omgeving. In Groningen openden Wiebes en Terpstra een praktijklokaal voor warmtepomptechniek als eerste resultaat van de deal. De 6.000 nieuwe warmtepompmonteurs gaan zich bekwamen in het adviseren over duurzame warmtetechniek én in het plaatsen en onderhouden van onder meer (hybride) warmtepompen. Ook zonneboilers en biobrandstof krijgen een plaats in het uitgebreide opleidingsprogramma, dat zoveel mogelijk aansluit op bestaande kwaliteitsregelingen. Het praktijklokaal voor warmtetechniek dat vandaag is geopend in het Groningse Alfa-college is één van de in totaal zeven die er komen. De andere lokalen worden, verspreid over het land, nog dit jaar in gebruik genomen. Het Ministerie van Economische Zaken en Klimaat heeft diverse typen warmtepompen beschikbaar gesteld voor de praktijklocaties. Sprong voorwaarts Bij het verwarmen van woningen en andere gebouwen zal duurzaam opgewekte energie de plaats innemen van aardgas. Installatiebedrijven krijgen steeds vaker vragen over duurzame verwarmingssystemen. Voorzitter Doekle Terpstra van Uneto-VNI: “Als sector kunnen en willen wij een bijdrage leveren aan de verbouwing van Nederland. Met deze Green Deal helpen wij installateurs om de sprong voorwaarts te maken. Dat is niet alleen belangrijk, maar ook noodzakelijk. Het aantal cv-installaties gaat

“Ik was meteen verkocht”

“Ik was meteen verkocht”

De 20-jarige Julian van den Ham is ondanks zijn leeftijd al een ervaren ondernemer. Met zijn bedrijf VCB-installatietechniek neemt hij de meest uiteenlopende klussen aan. Onlangs voorzag hij een woning in Zandvoort van een inventieve duurzame oplossing. Een knap staaltje vakwerk, waarbij de klant ook nog eens geld uitspaarde. “Nee, ik kom niet uit een installateursfamilie, maar toen ik op school kennis maakte met het vakgebied was ik meteen verkocht.” Jullian van den Ham volgde een leertraject en overwoog lange tijd om in vaste dienst te treden. “Gaandeweg merkte ik dat het zelfstandig ondernemerschap toch beter bij mij past. Ik houd van de vrijheid, bovendien voel je je niet geremd door collega’s die nog erg ‘klassiek’ denken.” Sparen Van den Ham nam een tijdelijke baan, spaarde en kocht toen zijn eigen apparatuur en busje. Sindsdien moet hij vol aan de bak. De zaken gaan zo goed dat hij zelfs al iemand kan aannemen. “Maar ik wacht liever nog even. Het is een fikse stap en ik ben nog jong en thuiswonend.” Verrassend veelzijdig Installatietechniek is verrassend veelzijdig, vindt Van den Ham. “Er zijn allerlei technieken waarin je je kunt verdiepen en de ene keer zit je binnen, dan weer buiten of onder de grond. Zelf heb ik me vol op de duurzame technieken gestort, die hebben de toekomst. Het is jammer dat menig installateur nog het idee heeft ‘dat het zijn tijd wel zal uitdienen’ en hij er zich niet in hoeft te verdiepen. Een gemiste kans. Bovendien ook een

Vervangen of verduurzamen?

Vervangen of verduurzamen?

Moeten we collectieve cv-systemen vervangen door duurzame alternatieven of ze in bedrijf houden? Het antwoord lijkt simpel, maar de praktijk blijkt weerbarstiger te zijn. Jan Mondria, directeur Breman Schoorsteentechniek: “Vooralsnog is voor veel opdrachtgevers het hergebruik van een CLV-systeem of vervanging door een nieuw exemplaar de meest economische oplossing.” Een tiental jaren geleden was hergebruik van standaard CLV-systemen heel goed mogelijk. In de praktijk hebben we dat ook vele malen kunnen doen. Leidend voor de beslissing was altijd de kwaliteit van de toegepaste materialen van de systemen en de algemene staat van onderhoud. Met een aantal aanpassingen aan onder andere de onderzijde konden CLV-systemen hergebruikt worden. De toen toegepaste cv-toestellen waren nog niet diep modulerend. Storingen Ondanks de aanpassingen van de CLV-systemen werden we in de praktijk geconfronteerd met terugstroming die plaatsvond van rookgasafvoer naar luchttoevoer. Het was niet direct duidelijk waar de oorzaak lag, alles leek te kloppen. Uiteindelijk kon alleen terugstroming van rookgassen naar luchttoevoer de oorzaak zijn van de (te vaak voorkomende) storingen. Koude kolom De diep modulerende cv-toestellen transporteren hun (koude) rookgassen niet altijd direct naar het dak, vooral in de nachtsituatie. Hierdoor ontstaat er een soort koude rookgasafvoer ‘kolom’ in het afvoerkanaal. De rookgassen kunnen vervolgens door hele kleine spleten naar het luchttoevoerkanaal doorsijpelen. Als dat het geval is, zijn er verschillende oorzaken mogelijk. Verbindingstechnieken Zo kunnen afdichtingsrubbers bijvoorbeeld niet meer ‘dicht’ zijn door veroudering. Verbindingstechnieken die in eerste aanleg geen zorgen gaven, kunnen nu ineens (door diepe modulatie en koude rookgassen) wel problemen opleveren.

Van aardgas af

Van aardgas af

Steeds meer consumenten zijn zich bewust van de noodzaak om van het aardgas af te gaan. Gasloos bouwen en energieneutraal zijn de sleutelwoorden in de bouw. Bij een verbouwing of vervanging van een ketel wordt dit vaak direct ter hand genomen. Veel mensen kiezen voor de investering in een warmtepomp. Op zo’n moment is een goede samenwerking tussen de verschillende disciplines van groot belang. De installateur, de adviseur, de aannemer en de bewoner moeten begrijpen wat er gaat gebeuren en hoe verschillende systemen op elkaar ingrijpen. Het gaat immers om meer dan alleen een ketel vervangen. Hans en Christine zijn de eigenaar van een gemeentelijk monument in Hilversum. Een typische jaren twintig woning. Ze wonen daar sinds 1979 met veel plezier. De behaaglijkheid én energieprestatie van de woning zijn echter niet meer van deze tijd. Dit heeft hen doen besluiten om de woning zo ver mogelijk te verduurzamen. Tom Smeulders van het bedrijf Balanshuis adviseert bewoners over de mogelijkheden van het energieneutraal maken van hun woning. Veel bedrijven hebben specialistische kennis over het eigen product. Voor een energie-neutrale woning is juist een blik op het geheel nodig: de verschillende specifieke producten moeten op elkaar aansluiten. Balanshuis kijkt naar dit totale plaatje, adviseert bewoners, brengt partijen bij elkaar en coördineert de werkzaamheden. Voor de aanpak van de woning van Hans en Christine zijn de volgende zaken aangepakt: kierdichting, isolatie, ventilatie, zonnepanelen en het verwarmingssysteem. Kierdichting en isolatie De eerste stap richting energieneutraal is de kierdichting en isolatie. Op diverse plaatsen in

Schijnveiligheid is het nieuwe gevaar

Schijnveiligheid is het nieuwe gevaar

Brandveiligheid is meer dan alleen een rookmelder plaatsen in een woning. Er kan een vals gevoel van veiligheid ontstaan. Want ook die kwaliteitsrookmelder werkt niet als hij te dicht bij een warmtebron hangt, blijft piepen en na 4x vals alarm verwijderd wordt door een geïrriteerde bewoner… Er zijn veel verschillende types rookmelders: 230V net gevoede of 9V batterij gevoede rookmelders bijvoorbeeld. Of koppelbare en niet-koppelbare melders: als één melder in alarmstand staat, gaan ook de andere gekoppelde melders af. Zo is er meer tijd om te vluchten. Een ander belangrijk verschil heeft te maken met de batterijen: is de melder voorzien van lithium back-up batterijen die 10 jaar lang meegaan of alkaline batterijen die elk jaar vervangen moeten worden? Dat maakt nogal uit voor de veiligheid van bewoners. Want de batterij elk jaar vervangen, wordt nog wel eens vergeten. Juiste plaatsing rookmelder Voor een goede werking van de rookmelder is bovendien een juiste plaatsing van de melder essentieel. Het is niet aan te raden om een rookmelder in de keuken of badkamer, garage, bij een ventilator of ventilatieopening, boven de verwarming en bij tochtige plekken te plaatsen. Hier kunnen namelijk gassen en rook voorkomen die voor een vals alarm zorgen. Vandaar ook dat bewoners in dergelijke gevallen de batterij vaak uit de melder halen. Op het moment dat er echt iets aan de hand is, kan de melder dan niet zijn werk doen en vallen er onnodig slachtoffers. Om echte brandveiligheid te kunnen garanderen is het dus van belang dat

“Liever geen balanssystemen”

“Liever geen balanssystemen”

Rond de 2,5% van alle woningen heeft last van schimmels. In een groot aantal gevallen is slechte ventilatie de boosdoener. Martin Eggens, toxicoloog bij GGD Groningen dook in de problematiek. Aan IZ legt hij uit hoe het probleem ontstaat en geeft hij tips aan de installateur wat hij eraan kan doen. Op het eerste gezicht lijkt het een onbeduidend probleem. Een beetje aanslag op de muren, so what? “Vergis je niet”, corrigeert Eggens direct. “Schimmels in woningen kunnen luchtwegklachten veroorzaken, zoals benauwdheid, een piepende ademhaling en leiden tot een verergering van astma en COPD.” Bewoners krijgen voornamelijk last als er sporen vrijkomen. Daarnaast kunnen schimmels bouwkundige problemen met zich meebrengen, zoals aantasting van houten delen. Tot slot voelen zilvervisjes en andere boosdoeners zich ook uitermate behaaglijk in dezelfde omstandigheden waarin schimmels goed gedijen.” Vochtig en slecht geventileerd Schimmels nestelen zich met name op vochtige plekken in het huis waar de temperatuur rond de condensatiewaarden schommelt en de ventilatie te kort schiet. “Badkamers, kelders, in de bekleding aan de achterkant van banken. Ze zijn dol op poreus materiaal, zoals kit. Tegelijkertijd komen we ook ophopingen van schimmels tegen in koelinstallaties, waar zich vochtconcentraties bevinden, zoals aircosystemen.” Meersporenbeleid Om de schimmelproblematiek aan te pakken is een meersporenbeleid nodig, legt Eggens uit. Kijkend naar het binnenklimaat wijst hij allereerst op het belang van voldoende verwarming en een goede ventilatie. “Het luistert sowieso al nauw, omdat het Bouwbesluit slechts de ondergrens van het toelaatbare eist. Bij het minste of geringste heeft het binnenklimaat er

De spoelexperts

De spoelexperts

Magnetiet, wie kent het niet? Zwarte aangekoekte ijzerdrab, die je in klonten uit de verwarming haalt. Kan je er iets aan doen als installateur? Jazeker, Wilfred de Regt en Riccardo Ruggiero riepen er zelfs een speciale Academy voor in het leven. Zo’n 15 jaar geleden hadden installateurs nog geen idee hoe ze roest en bacteriële aanslag moesten verwijderen uit radiatoren en vloerverwarming, vertelt De Regt. “Ze sloten een slang aan op het systeem en spoelden het vervolgens door met gewoon kraanwater, maar dat hielp voor geen meter.” Luchtdoorlatend “Alle warmte-afgiftesystemen zijn ten minste voor 10% luchtdoorlatend. Oude verwarmingsslangen laten sowieso meer lucht door dan hedendaagse varianten. Daarnaast zijn er nog steeds slangen in omloop die bij hogere temperaturen poreus worden. Bovendien kan er op verschillende manieren teveel zuurstof in de installatie komen. Denk maar aan lekkages of te frequent bijvullen. Als er ijzerdeeltjes losraken en in het water gaan rondzweven, leidt die zuurstof tot roestvorming. De deeltjes zakken naar het laagste punt en raken vastgekoekt aan de binnenkant van het systeem.” Zwart en roodbruin water “Magnetietvorming, te herkennen aan zwart water, is gewoon in een warmteafgiftesysteem. Uiteraard moet je wel ingrijpen, maar het probleem is relatief makkelijk te verhelpen. Het wordt pas zorgelijk als het water roodbruin gaat kleuren. Dat duidt op een hoge concentratie roest.” Bacteriële slib Naast roestvorming kan er een ander probleem optreden: slib. “Bij een hoge temperatuurinstallatie sterven de bacteriën. In een LT-systeem, zoals vloerverwarming kunnen ze daarentegen wel overleven. Geleidelijk aan ontstaat er bioslib, wat

“Er bestaat geen schone verbranding”

“Er bestaat geen schone verbranding”

Claudia Reiner klinkt heel stellig aan de telefoon. De vicevoorzitter van Uneto-VNI was nauw betrokken bij de onderhandelingen over het klimaatakkoord. Zo lovend als ze praat over warmtepompen, zo sceptisch klinkt ze als het gaat over bioketels. “Bioketels zijn geen duurzame oplossing voor de lange termijn.” Maar is haar opmerking wel terecht? Woningeigenaren kunnen nog steeds een beroep doen op subsidiepotjes voor duurzame energie als ze een pelletketel of -kachel willen aanschaffen. Maar waar in de jaren ’70 houtstook nog volop gepresenteerd werd als een duurzame verwarmingsoplossing, lijkt het klimaat langzaam maar zeker om te slaan. De uitspraak van Reiner staat dus niet op zichzelf. CO2 neutraal Hoe komt dat? Zowel in de landelijke dagbladen, als het NRC en Trouw, als in het weekblad De Groene Amsterdammer zijn de afgelopen jaren artikelen verschenen waarin een breed gezelschap aan geleerden en milieuorganisaties ageerde tegen houtstook. Ook de GGD is stellig in haar mening. Zo valt op de site van de GGD Amsterdam te lezen dat: “Houtrook ongezond is. Daarom vindt GGD Amsterdam dat het stoken van hout geheel vermeden moet worden. Zeker in een dichtbevolkt gebied als Amsterdam levert houtrook veel overlast en gezondheidsklachten op bij omwonenden. Hout stoken is niet CO2 neutraal en daarom niet duurzaam. Een houtvuur verspreidt veel meer vervuiling dan andere soorten verwarming. In huis en buiten komen door het stoken schadelijke stoffen in de lucht, ook als je geen rook ziet. Vooral bij windstil en mistig weer kan rook lang blijven hangen, tot ongeveer 400 meter

Verhitte ketelmarkt

Verhitte ketelmarkt

De afgelopen zomer beleefden we een recordlange hittegolf. De temperaturen kwamen op een gegeven moment nog nauwelijks onder de 25 graden Celsius. Lekker, om de vakantie bijvoorbeeld een keer in eigen land door te brengen. Lekker ook voor menig installatiebedrijf gespecialiseerd in airconditioning. Maar iets minder lekker voor degenen die in deze overhitte periode overuren moesten draaien om, misschien zelfs, een cv-ketel te vervangen in voorbereiding op de komende winterperiode. Want nu de herfst zijn intrede doet zal verwarming toch echt weer nodig zijn. Maar wie denkt (of hoopt) dat daarvoor geen nieuwe cv-ketels meer worden geïnstalleerd nu de ‘molen van de energietransitie’ volop draait, komt bedrogen uit. Weliswaar is er steeds meer aandacht voor duurzamere – lees aardgasloze – alternatieven, maar blijkt ondertussen dat vorig jaar 3% meer hr-ketels zijn verkocht dan in 2016. Dit terwijl de verkoop van warmtepompen juist afvlakt, nadat er de afgelopen jaren steeds meer van zijn verkocht. De hr-ketel domineert dus nog steeds de markt: er zijn in 2017 vijf keer zoveel hr-ketels verkocht als warmtepompen. De ketel is kennelijk nog niet op zijn retour. Vooral teleurstellend is dat het aantal plaatsingen in nieuwbouwwoningen de afgelopen jaren bleef stijgen. Juist deze woningen zijn bouwtechnisch vaak uitermate geschikt voor een warmtepomp.