Tag: artikel editie februari 2023

Steeds meer hybride

Over drie jaar, vanaf 2026, zijn huiseigenaren bij vervanging van hun cv-ketel verplicht om een duurzamere optie te kiezen. Dat kan een hybride of een volledig elektrische warmtepomp zijn. De consument lijkt echter niet te wachten op die verplichting: in 2022 werden er ruim 100.000 geplaatst, een toename van 37 procent in vergelijking met 2021. Waar gaan deze ontwikkelingen naartoe? In gesprek met Peter van Gameren, bestuurslid van de Vereniging Warmtepompen en directeur bij Itho Daalderop. De wereld is het afgelopen jaar flink veranderd en dat voelen de mensen. Van Gameren is er helder over: “De consument heeft het afgelopen jaar helaas moeten ervaren wat de gevolgen zijn van een oorlog. Met de crisis in de Oekraïne hebben we de energieprijzen dramatisch zien stijgen. En dat heeft de consument aan het denken gezet en de keuze laten maken voor duurzamere oplossingen, zoals de warmtepomp.” Het is een versnelling, want vanuit de overheid worden al verschillende instrumenten ingezet om de consument een duurzame keuze te laten maken. Samen Al eerder werd coalitie HR-Hybride opgericht. De coalitie bestaat uit Techniek Nederland, Vereniging Warmtepompen, Natuur en Milieu en Netbeheer Nederland. HR-Hybride pleit voor de plaatsing van minimaal 1 miljoen hybride warmtepompen tot 2030. Dit moet een besparing opleveren van 1,3 tot 2,6 megaton CO2. Zo’n besparing is een substantiële bijdrage aan de doelstellingen van het Klimaatakkoord en de aangescherpte CO2-eisen van 55% van de Europese Unie. Verschuiving Peter van Gameren is ambassadeur van deze coalitie. “Het was voor mij duidelijk dat de hybride

Richtingaanwijzers

Beurzen zijn richtingaanwijzers. Ze geven een goede indruk van het innovatieniveau, de trends en de marktpositie van de sector. De meest belangrijke beurs voor de koeltechniek is ongetwijfeld de Chillventa. Tijdens de afgelopen editie was het duidelijk dat de sector voor belangrijke keuzes staat. Hoe nu verder? IZ sprak met de beursorganisatie, Lisa Egberts van exposant Fieldpiece Instruments en de gelouterde HVAC-expert Andrew Gaved uit Groot-Brittannië. Chillventa Afgelopen najaar vond wederom de Chillventa plaats in Neurenberg. Deze beurs richt zich vooral op de koude-, klimaattechniek en warmtepompen geeft altijd goed beeld van de trends en innovaties in het vakgebied. De beursorganisatie blikte tevreden terug op de laatste editie, blijkt uit de persberichten en kort interview met de beursorganisatie. Cijfers De tweejaarlijkse Chillventa kon voor het eerst in 4 jaar weer plaatsvinden. De 2022 editie Chillventa trok ruim 30.000 bezoekers die het aanbod van 844 exposanten bekeken en onderzochten. In 2018 lagen deze cijfers weliswaar iets hoger (35.490 bezoekers en 1.019 exposanten), maar externe factoren zoals de coronacrisis en de oorlog in Oekraïne kunnen natuurlijk niet buiten beschouwing worden gelaten, aldus de beursorganisatie. Sentiment Dat laat niet onverlet dat het algemene sentiment positief was. Volgens de organisatie was de branche na de jarenlange pandemie opgetogen weer face-to-face contact te hebben op een beursvloer. Bovendien bleek uit een onderzoek van de beursorganisatie dat zowel de exposanten als bezoekers erg enthousiast waren over de beurs. Meer dan 90% van de exposanten noemde de beurs een succes. 95 procent was in staat om nieuwe

Goed nieuws!

In het vmbo kiezen steeds meer leerlingen voor een technische opleiding. Net als een jaar eerder groeide het aantal vmbo’ers met het profiel Produceren, Installeren, Energie (PIE). Dat is goed nieuws voor onze sector waarin we jong talent goed kunnen gebruiken. En nog beter nieuws is dat meiden steeds vaker de keuze maken voor een technische vmbo-richting. Op havo en vwo zien we nog steeds dat de belangstelling voor technische profielen afneemt. We kunnen doemdenken en vooral de negatieve kant zien. En de reden hiervoor is er ook wel: de technieksector heeft op dit moment 20.000 openstaande vacatures. Maar laten we eerlijk zijn: de toenemende instroom in het vmbo is goed nieuws. We hebben als sector blijkbaar kunnen laten zien dat we een aantrekkelijk branche zijn die het verschil kan maken. Maar dat vraagt ook iets van de bedrijven. Een goede landingsplek in de organisatie, het voortdurende gesprek, oog hebben voor wensen van medewerkers, oog voor diversiteit. En dat kunnen we! Als we maar onze maatschappelijke rol combineren met goed werkgeverschap; zo kunnen we ervoor zorgen dat meer mensen en ook vooral meiden de weg naar de techniek vinden. Kiezen voor de techniek is kiezen voor de toekomst van Nederland en kiezen voor een goede baan waar de vakmens sleutelpersoon is. Met of zonder diploma, dat kunnen we hebben. Krapte maakt creatief. We zien dat bedrijven de opleiding betalen van studenten. We zien dat de aanvullende arbeidsvoorwaarden worden aangepast op basis van persoonlijke wensen, zoals parttime werken en de inzet

Ventileren in de renovatie

Bij het renoveren van een woning wordt vaak ook gelijk de woningisolatie verbeterd, zeker nu de prijzen zo gestegen zijn. Hiermee wordt meestal ook gezorgd dat de woning een stuk luchtdichter is en daarmee wordt het ook noodzakelijk om goed te ventileren. Nu is het de vraag hoe deze ventilatie het beste in te vullen is. Meestal komt de keuze uit op ofwel mechanische afvoer d.m.v. een MV-unit ofwel op mechanische toe- en afvoer d.m.v. een warmteterugwinningsunit. Voor het algehele energieverlies heeft WTW-ventilatie hier meestal het voordeel. Echter, bij WTW-ventilatie komen vaak ook toevoerkanalen kijken, die doorgaans nog niet aanwezig zijn in een woning. Afvoerkanalen zullen in beide situaties nodig zijn, echter zijn deze vaker al aanwezig. Nu zijn er oplossingen om decentrale WTW toe te passen, maar dit geeft vaak extra investeringen die niet altijd uit kunnen. Waar wel naar gekeken kan worden is het inblazen in een centrale ruimte, zoals bijvoorbeeld een trappenhuis van een woning. Aanwezige afvoer naar diverse ruimtes zoals de keuken, badkamer en wc’s zal al zorgen voor overstroming. Hiermee moet dan alleen nog gezorgd worden voor toevoer in de ruimtes waar geen afzuigpunten zijn of achterliggen. Dit kan ofwel door uitbreiding van het afvoerkanaal (wanneer mogelijk) of door een extra ventilator die luchtstroom naar deze ruimtes creëert. Hiermee kan een huis zonder toevoerkanalen toch WTW-ventilatie krijgen. Echter, wanneer dit toch teveel wordt en er wordt gekozen voor alleen mechanische afvoer, zorg dan in ieder geval dat er vraaggestuurd geventileerd wordt. Hiermee kan alsnog zoveel

Update

Norbert Vroege bedacht een nieuw ventilatieconcept dat gebaseerd is op verticale verdringingsventilatie. In 2021 bracht hij het op de markt. GoFlow richt zich vooral op scholen. Wat zijn de eerste bevindingen? IZ sprak Vroege anderhalf jaar geleden al over het GoFlow-concept. Daarbij krijgt ieder klaslokaal een systeemvloer van houten delen of keramiek tegels. Deze vloerdelen hebben geperforeerde gaten. De vloer heeft een opbouwhoogte van maximaal 20 centimeter. Ieder lokaal krijgt ook een systeemplafond (10-20 cm). Ook alle plafonddelen zijn voorzien van geperforeerde gaten. Modulaire opbouw Achter in de lokalen komt een modulair opgebouwde luchtbehandelingskast te staan. De luchtbehandelingskast kan met een laag toerental een hoog debiet behalen (maximaal 2500 m3/h). “Door gebruik te maken van vier warmtewisselaars kunnen we met lage luchtsnelheden zeer efficiënt energie overdragen.” Het GoFlow-systeem produceert zo rond de 34-36 dB(A) aan geluid, dus ruim binnen de normen. Werking De luchtbehandelingskast is voorzien van G4 en F9 fijnstoffilters. De verse lucht wordt onder de vloer ingeblazen. Door permanente overdruk realiseert het systeem een verticale en laminaire luchtstroom. |Luchtvochtigheid In de airsocks onder de vloer zitten druppelaars, die de luchtvochtigheid van de toevoerlucht op peil houden (rond de 40%). Als de gebruikte lucht is opgestegen, voert het systeemplafond alles af. Uiteindelijk wordt de binnenlucht, met een stroomsnelheid van 1 cm per seconde, vijftien keer per uur ververst. Monitoring In elke GoFlow-geventileerde ruimte hangt een gebruiksvriendelijke interface, waarmee je de temperatuur, hoeveelheid ventilatie en tijdschema’s in kan stellen. Elke ruimte is bovendien voorzien van sensoren die de temperatuur, luchtvochtigheid

The Green Village

In The Green Village wordt de techniek van morgen getest. Het openlucht-laboratorium op de TU Delft Campus bestaat sinds 2017 en is een doorslaand succes. In de loop der jaren zijn er ruim honderd innovaties getest, waaronder een significant aantal op het gebied van installatietechniek. IZ ging op bezoek en sprak met Pieter van Schaik, Projectmanager duurzaam bouwen & renoveren. Op het terrein van The Green Village staan verschillende panden, waarin nieuwe technieken worden uitgetest. Dat gebeurt op initiatief van uiteenlopende partijen. Van bij wijze van spreken fabrikanten, tot kennisinstellingen en start-ups die voortgekomen zijn uit de TU Delft. Circulariteit Op dit moment is onder andere circulariteit een belangrijk thema. Maar waar in bouwkundige concepten al forse stappen worden gezet, blijft de installatietechniek wat achter. Daar zijn verschillende oorzaken voor aan te wijzen. Betrokken partijen worstelen soms met de materialisatie, zeker als ze ook nog biobased varianten willen gebruiken. Daarnaast kunnen demontabiliteit, ruimtebeslag en firmware of software updates een belemmering vormen, licht Van Schaik toe. Elektrische cv-ketel Een ander thema is verduurzaming van bestaande gebouwen. Daarbij is natuurlijk volop aandacht voor all-electric concepten. Zo test Heatleap op dit moment de iCV in een proefwoning in The Green Village. Met deze elektrische cv-ketel kunnen bestaande woningen eenvoudig de overstap maken van stoken op aardgas naar 100% elektrisch verwarmen. De iCV levert ook warm water. Het systeem bestaat uit verschillende onderdelen, waaronder een elektrische infrarood cv-ketel, PV-panelen en een zonneboiler die tot 50% hernieuwbare elektriciteit en warmte leveren. De overige helft kan

Upgrade

Hoe maak je een school future proof? Basisschool De Biezen uit Amersfoort koos voor een slimme combinatie van bouwkundige en installatietechnische ingrepen. Het resultaat mag er wezen. IZ sprak erover met Thera Verdam, Hoofd Huisvesting van het Katholiek Primair Onderwijs Amersfoort, waar De Biezen onder valt. Het oorspronkelijke gebouw stamde uit 1975 en was volgens het MOP toe aan een ingrijpende opknapbeurt. Zowel het dak als de gevel moesten onder handen worden genomen. Met het oog op de toekomst werd ook direct besloten om de installatietechniek te gaan verduurzamen. Trias Energetica De Biezen telt onder andere 11 lokalen, een speelzaal, ruimte voor een peutergroep en een kantoor. Geheel volgens de principes van de Trias Energetica is bij de verduurzaming eerst de schil aangepakt. Verdam: “We wilden nieuwe gevels met een RC-waarde van 4,5 en een dak met een RC-waarde van 6.” De oude puien werden vervangen door nieuwe exemplaren met dubbel glas en een andere raamverdeling. “Aan de bovenzijde zitten nu raampjes die open kunnen om extra te ventileren,” licht Verdam toe. De oude kozijnen hebben plaatsgemaakt voor een variant van onderhoudsarm kunststof en de boeiborden zijn voorzien van isolatiemateriaal. Ook heeft het gebouw, vanuit onderwijskundige overwegingen, onder andere een extra buitendeur gekregen. Dak Besloten werd om het bestaande dak intact te laten, maar bovenop de bestaande afwerklaag extra isolatie (PIR) aan te brengen en een nieuwe afwerklaag. “Daardoor werd het dak opgehoogd en moesten we ook de boeiboorden ophogen en de HWA-aansluiting aanpassen”, vertelt Verdam. PV-panelen Van meet af

Ventilatie

Na jaren van corona, waarin de noodzaak om goed te ventileren in de woon-, werk- en leeromgeving duidelijk is geworden, zijn we nu in een tijd beland waarin de nadruk op energie-efficiënt ventileren is komen te liggen. We leven in een turbulentie wereld. Eens te meer is maar weer eens gebleken dat wereldwijde problemen ook ons land in hun greep kunnen krijgen. In ons vakgebied wordt al jarenlang het belang van goed ventileren en voldoende doorspoelen van ruimtes uitgedragen. In het Bouwbesluit zijn hiervoor de nodige richtlijnen opgenomen. Helaas is dit wel waaraan minimaal moet worden voldaan en in de praktijk laat dit nogal eens te wensen over. In de coronaperiode is dat duidelijk naar voren gekomen. Hoewel het in de eerste 1,5 jaar stevig werd ontkend, kwam daar dan uiteindelijk toch dat tekentje om het raam open te gaan zetten, want ventileren helpt. Richtlijnen Als ventilatiesector zijn we blij dat ook de aerogene transmissieroute erkend wordt, alleen blijft de overheid achter. Eigenlijk zouden de richtlijnen moeten worden aangepast. Helaas kan dit tot wel vijf jaar gaan duren. Dan moet het ook nog worden opgenomen in het Bouwbesluit. Pas als dat is gebeurd, wordt het meegenomen in de bestekken. Dus komt het er voor nu op neer om je gezonde verstand te gebruiken. Energieprijzen Eind 2021 zijn de energieprijzen gaan stijgen. Eerst omdat de economie aantrok en er dus meer vraag was, maar sinds begin 2022 ook door de oorlog in Oekraïne, waardoor we te maken kregen met een boycot

Verduurzaming industriële verwarmingsinstallaties

In principe geldt voor bestaande industriële gebouwen hetzelfde startpunt als bij woningen: begin met isoleren. Echter, juist dát is financieel en praktisch vaak een grote opgave bij dit type gebouwen. Eenvoudiger is al het plaatsen van zonnepanelen en kijken hoe men deze stroom optimaal kan benutten. Een warmtepomp is de logische eerste gedachte. Echter, een grote warmtepompinstallatie is niet alleen kostbaar, maar zonder optimale isolatie ook niet aan te raden. Een beter alternatief is dan het plaatsen van luchtverwarmers en/of stralers. Groot voordeel van beide systemen is dat ze een snelle reactietijd hebben: warmte waar en wanneer gewenst wordt. Efficiënt en snel! Luchtverwarmers kunnen een hele hal snel op de gewenste temperatuur brengen waarbij met een gradientregeling ook de opgestegen warmte onder het plafond opnieuw kan worden benut. Stralers zijn juist heel geschikt om lokaal te verwarmen door gebruik te maken van het zgn. aanwarm-effect waardoor de gemiddelde haltemperatuur lager kan blijven. Of een combinatie van beide: de luchtverwarmer zorgt voor een basistemperatuur in de hal en stralers zorgen voor het aanwarmen van de werkplekken. De investering in deze verwarmingstoestellen zal vele malen lager zijn dan die van een warmtepompinstallatie. En door de zonnepanelen is de stroom groen! Een volgende stap is het combineren van het hoge rendement van een warmtepomp en de efficiëntie van decentrale verwarming waarbij de warmtepomptechniek wordt gecombineerd met luchtverwarming binnen één systeem. Binnenkort zal deze techniek beschikbaar zijn en dan kunnen er echt grote stappen worden gezet in de verduurzaming van de (bestaande) industriële omgeving.

Goed werkende installaties voor binnenluchtkwaliteit

In de winterperiode worden in veel gebouwen en woningen de ramen en deuren zoveel mogelijk dicht gehouden. Zo wordt geprobeerd om energie te besparen en de daarmee gepaard gaande hoge kosten, waar bijna iedereen in ons land inmiddels mee is geconfronteerd, laag te houden. Veel mensen zijn zich echter niet bewust van de gevolgen die het onvoldoende ventileren van een gebouw of huis hebben op de binnenluchtkwaliteit. Zo wordt in recente berichtgeving in de landelijke media gesproken over schimmelvorming en vochtproblemen in slecht geventileerde, koude en vochtige ruimtes. Naast dat schimmel de staat van een gebouw of woning aantast, is het bovenal slecht voor de gezondheid. Het goed installeren, instellen, inregelen, onderhouden en monitoren van airconditionings- en luchtbehandelingssystemen zorgt voor de juiste binnenluchtkwaliteit bij een laag energiegebruik. Veel onderzoeken hebben uitgewezen dat hierin nog een wereld te winnen is in Nederland. Door het volgen van de onderhoudsrichtlijnen, die NVKL samen met het Rijksvastgoedbedrijf en Binnenklimaat Nederland heeft opgesteld, wordt al veel gewonnen op dit vlak. Daarnaast zijn er ook de ISSO-publicaties Duurzaam Beheer en Onderhoud 100 – 107 die de juiste handvatten bieden om airconditionings- en luchtbehandelingssystemen gedurende de levenscyclus goed te laten presteren. Voor het goed installeren en onderhouden van airconditionings- en luchtbehandelingssystemen kun je terecht bij NVKL, de vereniging van koeltechnische bedrijven, waar NVKL-erkende installateurs graag met je meedenken en je voorzien van gepast advies. De erkende installateurs zijn in het bezit van de NVKL-erkenning en voldoen daarmee aan alle verplichte wet- en regelgeving, opleidingen en vakkennis waarop