Een leven lang leren

Onze maatschappij verandert in een rap tempo en dat heeft ook grote gevolgen voor de installatiebranche. Waar 10 jaar geleden nog in futuristische termen werd gesproken over VR, IoT en duurzame energiesystemen, zijn deze technieken nu al aardig ingeburgerd. Hoe blijf je bij als vakman?

Het antwoord is eenvoudig; door een leven lang te leren. Bekende kennisbolwerken zoals ISSO, TVVL, Otib en Techniek Nederland spelen er slim op in door een breed scala aan trainingen, workshops en cursussen aan te bieden. Maar ook particuliere kennisinstituten houden er rekening mee in hun lesprogramma’s. Denk maar aan een ROVC of een Warmtepomp Academy. En wat te denken van leveranciers of fabrikanten? Bijna iedere week valt er wel een cursus, seminar of workshop te volgen ergens in het land, waarin vakmensen vertrouwd worden gemaakt met nieuwe technieken of technologische ontwikkelingen en markttrends.

HBO+?

Daarnaast zien we dat reguliere onderwijsinstellingen hun aanbod verruimen. Wat het VMBO- en MBO te bieden heeft aan de vakman, mogen we wel als bekend veronderstellen in de branche. Dat ligt anders voor HBO+. De doorsnee installateur zal niet gelijk denken aan een universiteit, als hij zich oriënteert op een bijscholingscursus, seminar of workshop. En dat is jammer, want ook daar valt veel kennis te halen. En in tegenstelling tot wat velen denken, hoeven achtergrond en vooropleiding daarbij geen enkele belemmering te vormen.

Aanbod universiteit

Waar moet je dan aan denken? De TU Delft biedt bijvoorbeeld regelmatig vrij toegankelijke lezingen, symposia en seminars aan. Daarbij komen niet alleen wetenschappers aan het woord, maar ook bijvoorbeeld installatieadviseurs en innovatieve bouwers en installateurs. Het technische kennisbolwerk gaat zelfs een stapje verder. Zo is het ook mogelijk om een complete Summer School te volgen.

Summer School

Tijdens een Summer School duiken deelnemers gedurende een korte periode van bijvoorbeeld twee weken intensief in een onderwerp. Een interessant voorbeeld is de jaarlijkse ‘Summer School for Sustainable Housing from an European Perspective’. De thematiek is razend actueel. Vragen die aan de orde komen zijn onder andere: Op welke manieren kunnen we de bestaande woningvoorraad verduurzamen? Hoe zorgen we dat het betaalbaar blijft? Deze en andere vragen worden vanuit een Europees perspectief bekeken, bijzonder leerzaam, want laten we reëel wezen; van bijvoorbeeld Scandinavische landen en Duitsland valt nog veel te leren als het om verduurzaming gaat.

Voor iedereen toegankelijk

Queena Qian coördineert de Summer School. Zij is als docente en onderzoekster verbonden aan de Faculteit Bouwkunde van de TU Delft. “Deze Summer School is voor iedereen toegankelijk”, vertelt Qian. “Van studenten, onderzoekers en architecten tot installateurs en adviseurs.” De cursus heeft een brede opzet. Naast lezingen, zijn er ook groepsprojecten, workshops en excursies naar innovatieve projectlocaties. De docenten, zoals Laure Itard, Henk Visscher en Andy van den Dobbelsteen, zijn bekende namen in het vakgebied.

Nut Soft Skills

Maar wat kan ik als installateur nu in de praktijk aanvangen met de kennis die wordt aangereikt, zal mening lezer zich afvragen? Laten we wat dieper inzoomen op de onderwerpen om daarover duidelijkheid te verkrijgen. Tijdens de lezingen, workshops en dergelijke worden niet alleen praktijkcases onder de loep genomen, maar is bijvoorbeeld ook volop aandacht voor de ‘Soft Skills’ die nodig zijn voor de energietransitie.

Overtuigen

De laatste tijd zijn er verschillende negatief getinte artikelen in de pers verschenen over de torenhoge kosten die gepaard gaan met de energietransitie. De consument is bang dat hij uiteindelijk daarvoor moet gaan opdraaien. En er daarnaast nog de geluidsoverlast van warmtepompen bijkrijgt. Menig installateur zit nu met de handen in het haar. Ja, er is belangstelling om over te stappen op duurzame oplossingen, maar hoe overtuig je de bewoner of woningcorporatie om ook daadwerkelijk de stap te zetten?

Nut diepe renovatie

Een Summer School, zoals Qian coördineert, biedt handvatten. Naast de technische aspecten, analyseren de gastdocenten ook de kansen op de markt en methodes om de consument te overtuigen. Qian, zelf een expert op dit gebied licht een tipje van de sluier op. “Er is flinke discussie gaande in Nederland over de vraag of we wel of niet diepe energetische renovaties moeten stimuleren. Met diepe renovaties doel ik dan op een aanpak waarbij een woning een grondige make-over krijgt om hem energiezuinig te maken. Dus een totaalpakket met isolatiemaatregelen, duurzame energieopwekkers en lt-afgiftesystemen. Ik ben daar geen voorstander van.”

Tegenargumenten

“Laat ik mijn standpunt toelichten”, vervolgt Qian. “Allereerst wordt het zonder hulp van de overheid en dan doel ik met name op het beschikbaar stellen van subsidies, voor veel consumenten een onhaalbare kaart om hun woning in één keer grondig energetisch te renoveren. Daarnaast zijn veel innovatieve technieken nu nog erg duur, maar is de algemene verwachting wel dat ze in de komende jaren goedkoper worden. Is het dan wel een gunstig moment om bijvoorbeeld een warmtepomp aan te schaffen? Misschien kan je beter nog een jaar of 5 wachten totdat de prijzen verder zijn gedaald en de achterliggende techniek is doorontwikkeld. En stel ik heb als bewoner fikse investeringen gepleegd om mijn woning energiezuinig te maken, wat gebeurt er dan als ik ga verhuizen en ik heb dat geld nog niet terugverdiend?”

Stapsgewijze benadering

Qian pleit daarom voor een stapsgewijze benadering. Iedere succesvolle stap versterkt het vertrouwen en stimuleert de investerende partij om verder te gaan op de ingeslagen weg. Daarnaast is het belangrijk om op een laagdrempelige manier de voordelen van een energetische renovatie te communiceren naar de bewoners. Dus geen technisch verhaal ophangen, maar wijzen op kansen om geld te besparen, een hoger comfortniveau te realiseren in de woning en wie weet later met winst de woning te verkopen bij een eventuele verhuizing. Kortom, verplaats je in de positie van je klant en kaart je plannen aan op het juiste moment. Hij hikt tegen de investering aan, bij een grondige renovatie al snel tussen de 60.000 en 100.000 euro volgens Qian. Als hij net gaat verhuizen, het interieur toevallig wordt opgeknapt of een installatietechnische ingreep nodig is, kan hij wellicht meer geneigd zijn om ook de nodige verduurzamingsstappen te zetten.

One-stop-shopping

Qian adviseert daarnaast de partijen in de bouwkolom om zoveel mogelijk de samenwerking te zoeken. “Werk met een one-stop-shopping formule. Biedt een totaalpakket aan, waarin bij wijze van spreken de renovatiestappen, maar ook schoonmaak en tijdelijke uithuizing zijn opgenomen.”

Maatwerk

Niet iedereen over één kam scheren, maar maatwerk leveren. Het is een terugkerend thema in Qian’s betoog. Zij zou het liefst zien dat installateurs en hun bouwpartners met keuzemenu’s gaan werken. “Zeg een website, waar iedereen op basis van zijn individuele situatie (denk aan leeftijd en inkomen) kan kiezen welke maatregelen hij wil doorvoeren.” Hoe marktpartijen dat dan vorm moeten geven en wat er daarbij eventueel te leren valt van andere landen, dat is een vraag die je als lezer beantwoord kan krijgen door zelf een keer deel te nemen aan de Summer School 

Voor meer informatie: www.tudelft.nl/bk/studeren/summerschools/summerschool-sustainable-housing-from-a-european-perspective/