Doe-het-zelf

De Motown Movement bedenkt en implementeert goedkope oplossingen om duurzame woningen te realiseren. Het initiatief komt uit de koker van Delftse studenten die een Living Lab hebben in Chicago.

Zo’n vijf jaar geleden vroegen drie Bouwkundestudenten zich af waarom duurzame woningbouw alleen binnen
het handbereik lag van een klein, wel­gesteld deel van de bevolking. Immers,
de doe-het-zelf producten en het ad­vies waren niet verkrijgbaar voor de massa. Om dit te veranderen startten Bob Hendrikx, Ronen Dan en Dominik Lukkes ‘The Motown Movement’, met als missie: “Making sustainable housing accessible for everyone!”.

Living lab

Ze besloten een vervallen huis te kopen in Detroit voor $1000 en het compleet te renoveren. Het huis zal een dubbele functie hebben. Op de tweede verdieping komt een gezin te wonen, dat hun huis heeft verloren door een tax foreclosure. Tax foreclosures kwamen vooral na de crisis veel voor in Detroit. Dit houdt in, dat de overheid onverwachts belasting int van vele jaren terug. Deze belastingbedragen staan vaak niet in verhouding tot de huidige waarde van het huis, waardoor mensen dit niet kunnen betalen en op straat worden gezet. De eerste verdieping en de kelder van de woning zijn in gebruik voor educatieve doeleinden. Hier worden workshops gegeven over verduurzaming, maar ook over andere onderwerpen die bijdragen aan de verbetering van de levenskwaliteit van de lokale gemeenschap. Daarnaast zullen alle functies van het huis zichtbaar uitgelegd worden aan alle bezoekers. Een belangrijk onderdeel van het duurzame huis is het grijswatersysteem, dat in feite bestaat uit drie onafhankelijke systemen.

Hergebruik

Het eerste systeem dat toegepast wordt, hergebruikt het water binnen het huis. De douche en de kranen bij de toiletten zijn aangesloten op schoon water uit het leidingnetwerk. De afvoer hiervan gaat echter niet naar het riool, maar naar een opvangreservoir in de kelder. Voordat het gebruikte water in het opvangreservoir komt, wordt het via een aantal stappen gereinigd. Eerst worden met behulp van beluchting gassen uit het water gehaald. Vervolgens stroomt het water door een filter met verschillende membranen om alle troep uit het water te halen. Daarna stroomt het langs een UV-c lichtbuis om te zorgen dat alle bacteriën worden gedood. Nu het water schoon genoeg is, wordt het in een reservoir opgevangen. Door het constant in beweging te houden, kan het niet gaan broeien. Om het water te gebruiken voor het doorspoelen van de toiletten, een sprinklerinstallatie voor het groene dak en een grote gootsteen die uitsluitend wordt gebruikt om spullen na het klussen of verven uit te spoelen, moet het eerst onder druk gezet worden door een drukpomp. Deze pomp zorgt ervoor dat de druk naar de leidingen toe altijd voldoende is.

Installatiemateriaal

Het hergebruiken van water binnen je eigen huis is niet bij iedereen zomaar mogelijk. In de kelder van het huis is redelijk wat ruimte nodig voor alle installaties. Daarnaast gebruiken sommige onderdelen van het systeem ook elektriciteit, zoals de pomp en de UV-c lamp. In landen waar waterschaarste heerst, maar de zon wel veel schijnt, is dit echter een uitstekende oplossing, als het systeem gaat draaien op PV-panelen. Bovendien zijn de verschillende onderdelen eenvoudig te verkrijgen en gemakkelijk aan te sluiten. Laat het grote leidingwerk echter over aan de loodgieter.

Helofytenfilter

Het tweede systeem verbindt het huis met de tuin. De afvoer van de wasma­chine, vaatwasser en de keukengootsteen gaat naar een aparte ton in de kelder. Er hangt een grote zeef in deze ton, die al het materiaal filtert. Vervolgens wordt het water eens in de 4 uur naar een helofytenfilter gepompt. Een helofytenfilter is een plantenbak met bepaalde rietstengels, die je ook vaak vindt rond een vijver of een meer. Bij de wortels van deze planten leven bacteriën die het water op een natuurlijke manier filteren. Het schijnt zelfs zo goed te werken dat er toiletten op
aangesloten kunnen worden. Dit hebben wij echter niet gedaan, vanwege de regelgeving in Amerika. Het water kan vervolgens in de grond infiltreren of naar een vijver stromen.

Zelfregulerend systeem

Het filter is zo ontworpen dat er steeds een bepaalde hoeveelheid (max 80 liter) kan worden geloosd. Daarna moeten de planten weer even ‘op adem komen’. Om dit te realiseren hebben we de pomp in de ton aangesloten op een timer en een vlotterschakelaar. Beide sensoren moeten een signaal geven om de pomp te activeren. Zo is er dus op eenvoudige wijze een zelfregulerend systeem ‘geprogrammeerd’ dat iedereen begrijpt en daarnaast ook heel betaalbaar is.

Idee

Dit systeem leent zich een stuk beter voor huizen (met een tuin) in Nederland en wordt al veelvuldig ingezet. Het idee is dan ook meegenomen vanuit Nederland naar Detroit. Al was het wel lastig om hier een vergunning voor te krijgen, omdat de gemeente bang is voor een ‘bio hazard’ zoals ze zelf vertelden. Met COD- en BOD-metingen hopen we aan te kunnen tonen dat het water schoon genoeg is om ook daadwerkelijk te kunnen lozen op het oppervlaktewater.

Struvietreactor

Het laatste systeem staat los van alle andere systemen in het huis en wordt een struvietreactor genoemd. Zo’n reactor zet urine om in kunstmest door middel van een scheikundige reactie. Door gebruik te maken van een urinoir dat niet doorgespoeld wordt met water, stroomt alleen pure urine naar een ton in de kelder. Wanneer de ton vol is, wordt er magnesium aan toegevoegd en ontstaat er een neerslag. Die neerslag wordt gefilterd en wat je overhoudt zijn nitraten en fosfaten, die gebonden zijn aan het magnesium. Dit is een perfecte kunstmest, die je kunt gebruiken voor planten. Daarnaast is dit een prachtige oplossing voor het stikstofprobleem dat nu in Nederland speelt. De stikstof in je urine draagt namelijk ook bij aan dit probleem.

Toepassing in de toekomst

Het doorontwikkelen van deze producten zou ervoor kunnen zorgen dat ze gemakkelijker te implementeren zijn in bestaande huishoudens en daarnaast een rol kunnen spelen bij de ontwikkeling van nieuwbouwprojecten. Een van de doelen van The Motown Movement is daarom ook een doe-het-zelf pakket te maken van het systeem, waarin alle onderdelen zijn opgenomen. Door zo’n pakket is het systeem makkelijker te begrijpen en wordt de drempel om het aan te schaffen lager. De pakketten kunnen ontwikkeld worden in samenwerking met installateurs. Het aanleggen van de benodigde elektra en leidingwerk is namelijk nog een stapje te ver voor een doorsnee huishouden. In samenwerking met lokale bedrijven, zou zo kunnen worden gezorgd voor een snellere toepassing van duurzame oplossingen 

Auteur: Sjoerd van Hoof, The Motown Movement