Data driven

In dit artikel gaat Ron Bosch, adviseur en HBO-hoofddocent Installatietechniek dieper in op het onderwerp ‘data driven’. Hoe komen we aan die data en wat kunnen we er mee?

Met ‘data driven’ bedoelen we in feite het registreren, analyseren en opslaan van meetgegevens van gebouwgebonden technische installaties. Dit is geheel afgestemd op de processen die binnen een gebouw plaatsvinden. De gebruiker kan zich focussen op de overige dagelijkse werkzaamheden, zonder zich druk te hoeven maken over wekelijkse handmatige metingen en benodigde instellingen in en rondom het gebouw. Je kan het zien als een manier om op een duurzame, innovatieve, hygiënische en slimme wijze gegevens te verwerken.

Besparing
Het voordeel is dat er wordt bespaard op menselijke inzet, een groot pluspunt zeker in deze tijden van schaarste op de arbeidsmarkt. Daarnaast volstaan gekalibreerde meetinstrumenten om alle slimme koppelingen met sensors en de regelaar middels algoritmes om te zetten in grafieken. Er is dus geen overlast in het gebouw, doordat er op essentiële locaties aan installaties moet worden gemeten.

Algoritmen
Algoritmen worden gebruikt door computers en informaticasystemen om data te verwerken. Een algoritme functioneert soms volledig onafhankelijk, maar vaak is er input nodig via meetsensoren. Een ontwerptechnicus moet dan bepaalde informatie of variabelen ingeven (grenswaarden) of in de loop van het proces keuzes maken.

Meten
Wat kunnen we zoal meten?
- te hoge temperaturen;
- te lage temperaturen;
- te hoge vochtigheid;
- te lage vochtigheid;
- te hoog CO2-percentage;
- te hoog VOS-percentage (vluchtige organische stoffen);
- tijdsduur van de metingen;
- tijdsduur van bijvoorbeeld sanitair- of luchtspoelingen;
- tijdswaarneming van de metingen;
- zone metingen;
- in- en uitschakelen van apparatuur, zoals verlichting;
- hoeveelheidsmetingen;
- defecten in actoren of sensoren;
- alles verwijzend naar normen, wetgeving en richtlijnen voor de juiste instellingen en meetwaardes (Bouwbesluit en overige wetgeving).

Doelen
Wat kan je bereiken met een slim gebouw?
- productiviteit bevorderen en bewaken;
- gebouwgebruikers in gezonde gebouwen faciliteren
- efficiëntie met betrekking tot duurzaamheid en CO2-footprint;
- toekomstbestendigheid en kostenoptimalisatie;
- verhoging van vastgoedwaarde.

Predictive Maintenance
Meet- en regeltechniek wordt steeds belangrijker om installaties optimaal te kunnen beheren. Steeds vaker worden hiervoor ook diensten in de cloud aangeboden door onderhoudsbedrijven. Meestal in de vorm van abonnementen. Dit geldt met name voor grote gebouwen, waar duurzame technieken zijn geïnstalleerd, zoals warmtepompen, en het nauw luistert bij de afstemming tussen de buiten- en binnentemperatuur en het energiegebruik. In de woningbouw komt deze uitgebreide datatrending nog nauwelijks voor.

Realisering
De vraag is dan hoe je dit voorspellend gebouwgebonden installatie-onderhoud realiseert in utiliteitsprojecten. Eerst voegen we in het project diverse actoren en sensoren toe die middels datalogging de gegevens van de installaties/installatieonderdelen verzamelen en controleren op hun prestaties en ingestelde en gemeten waarden. Dit is waar het belang van voorspellend onderhoud of Predictive Maintenance duidelijk wordt. Het is een middel om de technische beschikbaarheid van een asset te optimaliseren door betere onderhoudsplanning.

Normen en wetgeving
Er zijn nog meer redenen, waarom ‘data driven’ steeds belangrijker wordt in de gebouwde omgeving:
- De EPBD gaat meer eisen stellen aan het GBS, met name wat betreft monitoring- en beheerfuncties. Het gaat er hierbij om een beter inzicht te krijgen in de daadwerkelijke energieprestaties om op een afgesproken energiegebruik van x kWh/M2 per jaar uit te komen.
- Het is een tool die helpt om de arbeidsproductiviteit van medewerkers te verhogen, door betere klimaat-, verlichtings- en akoestische omstandigheden te creëren.

Visie en aanpak
Hoe dient een gebouweigenaar te werk te gaan om optimaal te profiteren van zijn slimme gebouw? Allereerst moet hij een visie formuleren en die doorvertalen naar concreet beleid, in samenhang met het MJOP. Thema’s die een belangrijke rol spelen in dit proces zijn onder andere de engineering van de installatie en de inkoop van onderhoud en monitoring.

Abonnement
Veel onderhoudsbedrijven adviseren hun klanten om het onderhoud en beheer op basis van datatrending af te rekenen. In dat geval wordt er onderhoud en beheer uitgevoerd op basis van afgesproken parameters. Bijvoorbeeld wat het maximale energiegebruik mag zijn. Gaat men over het energiegebruik heen, dan wordt er op basis van data-analyse gekeken of er sprake is van een storing, defecte actor of sensor of dat de mens zelf acties heeft uitgevoerd die de energiehuishouding hebben vestoord. Denk bijvoorbeeld aan eindgebruikers die tijdens de zomer de ramen open zetten, terwijl de airconditioning op volle toeren gaat draait.

Kostenverdeling
Is het de mens zelf, dan toont men aan de opdrachtgever dat het energiebeleid niet onder controle is en er een overschrijding heeft plaatsgevonden. De onderhoudsfirma kan hier niets aan doen en brengt dan ook de kosten in rekening. Andersom kan het zijn dat sensoren of actoren een verstoring geven en de kosten voor de andere partij zijn. Omschrijf dus nauwkeurig in het onderhoudscontract de plichten en verantwoordelijkheden van alle betrokken partijen.

Installateurs
Installateurs die werkzaam zijn in renovatie en kleinschalige nieuwbouw, zullen
minder met ‘data driven’ te maken krijgen. Het is echter wel verstandig om alvast in de planvorming rekening te houden met de eventuele aanleg van domoticasystemen, denk bijvoorbeeld aan de bekabeling. Vroeg of laat gaat domotica namelijk echt doorbreken 