Bodemenergie

Veelzijdig inzetbaar, duurzaam, en comfort biedend: energie uit de bodem heeft het allemaal. Maar tegelijkertijd is bodemenergie onzichtbaar, letterlijk. En onbekend maakt vaak onbemind. Dat is volledig onterecht in de ogen van Frank Agterberg en Maarten Woudstra van de nieuwe koepel Bodemenergie Nederland. “Op bodemenergie kun je bouwen, letterlijk. Het is niet alleen een techniek die als fundament van het binnenklimaatsysteem onder een gebouw kan worden aangelegd. Het is ook het fundament onder de energietransitie.”

In het Klimaatakkoord is afgesproken dat in 2030 in Nederland 1,5 miljoen wooneenheden van het aardgas zijn afgehaald. Hoe dat precies wordt gedaan, is per regio verschillend. Gemeenten en provincies zetten op dit moment regionale energiestrategieën op, waarin duidelijk wordt hoe zij onder andere de gebouwen in hun gebieden aardgasloos maken.

Meest duurzame energie
“Bodemenergie is daarin een onmisbare schakel,”, stelt Frank Agterberg, sinds 2015 voorzitter van Branchevereniging Bodemenergie. “Het is de meest duurzame energietechniek, omdat er op een hele passieve manier warmte én koeling uit de aarde wordt gehaald. Er is niet veel energie nodig om dat in woningen en kantoren te brengen. En na gebruik is de ‘thermische’ energie, de warmte én de koude dus, weer op te slaan in de bodem. Daardoor is het een hele rendabele manier voor het verwarmen en koelen van gebouwen. En dat levert heel veel comfort op voor de gebruikers. Dat maakt bodemenergie onmisbaar, want het is overal bij te betrekken, ook bij warmtenetten bijvoorbeeld.”

Levensduur
Bodemenergie is niet nieuw, maar wel relatief onbekend en daarmee onbemind. “Dat komt onder andere omdat veel mensen tegen de hoge investeringskosten aanhikken,” weet Agterberg. “Maar over de gehele levensduur ziet het plaatje er veel beter uit. En als je weet dat aardgas de komende jaren alleen maar duurder wordt, is inzetten op bodemenergie een logische stap. Zeker ook omdat bodemenergie tevens voor koeling in huizen en gebouwen kan zorgen. Met de steeds hetere zomers levert dat aan woningeigenaren en kantoorgebruikers veel comfort.”

Fundament
Daarmee is bodemenergie letterlijk het fundament onder de energietransitie. Maarten Woudstra, voorzitter werkgroep Markt & Promotie van Branchevereniging Bodemenergie, legt uit: “Het begint bij de energie uit de bodem, die voor warmte en koeling en dus vooral voor comfort zorgt. Warmtepompen zorgen ervoor dat de warmte via vloerverwarming wordt afgegeven: een prettige warmte met veel minder luchtstromen en zonder radiatoren. En dat voelt veel lekkerder aan voor gebruikers.” Veel bestaande woningen in Nederland kunnen op deze manier overschakelen op duurzame warmte. “De switch is al redelijk makkelijk te maken voor woningen die eind vorige eeuw en later gebouwd zijn omdat deze goed zijn geïsoleerd.”

Energieopslag in de bodem
Overigens is het gebruik van energie uit de bodem en het opslaan van energie ook van belang bij warmtenetten. Veel gemeenten met oude binnensteden overwegen warmtenetten te gaan opzetten om aardgasvrij te worden. Bodemenergie kan zorgen voor een duurzame voeding van deze warmtenetten. Agterberg: “Tegelijkertijd is de bodem ook belangrijk voor het opslaan van energie bij andere voedingen voor een warmtenet, zoals warmte en koeling uit oppervlaktewater, de zogeheten aquathermie.”

Eén platform
De bodemenergie-branche timmert al jaren aan de weg om op veel plekken meer te vertellen over de mogelijkheden van bodemenergie. Maarten Woudstra: “Gebruikers kunnen ervaringen en tips met elkaar wisselen op ons Gebruikersplatform. Op het Kennisplatform delen we kennis en onderzoeken van kennisinstituten rondom bodemenergie. En we hebben een wiki gemaakt met veel gestelde vragen over bodemenergie. Tezamen met de Branchevereniging gaan we dit nu samenbrengen onder één noemer: Bodemenergie Nederland.”

Kennisprogramma
In dat kader past het ook dat het Kennisplatform breed gedragen wordt. “Daarom is het mooi te zien dat de overheid, via onder andere Topkennisinstituut Urban Energy en Watertechnologie, aangesloten is bij dit Kennisplatform. Dat is mede dankzij een groot onderzoeksprogramma naar verschillende facetten van bodemenergie, dat we al hebben lopen. Dat programma heeft momenteel een projectwaarde van €3 miljoen. Via dit programma creëren we deze broodnodige kennis, die we delen via het Kennisplatform.”
Opmerkelijk aan de branchevereniging is dat de leden de gehele keten van bodemenergie vertegenwoordigen, legt Agterberg uit. “Van adviseurs tot boorbedrijven en van installateurs tot warmte-exploitanten. Dat is best bijzonder, omdat in veel brancheverenigingen vaak bedrijven zitten die concurrenten van elkaar zijn. Daarom is Bodemenergie Nederland bij uitstek de partij om de verduurzaming van Nederland fundamentele vorm te geven.” 

Auteur: Harmen Weijer