In 85% van de woningen staat nog een cv-ketel. Ze nemen de ruimteverwarming en warm waterproductie voor hun rekening. De gasgestookte cv-ketel is niet duurzaam, maar zorgt wel voor een ongelimiteerde beschikbaarheid van warm water. Maar daar komt nu verandering in.
Het gaat de laatste tijd in installatiewereld vooral over het vervangen van cv-ketels door gasloze alternatieven. Terecht, maar je zou bijna vergeten dat er nog meer interessante aandachtsgebieden zijn. Neem nu het sanitair. Dit lijkt vooral om fraaie vormgeving en nette afwerking te draaien. Maar achter de wand en vloer staat de techniek niet stil. Zo spelen sanitairfabrikanten volop in op de trend om nog sneller te kunnen installeren. De meeste installateurs hebben momenteel volop werk en willen een douchevloer of voorwandsysteem van een toilet in de kortst mogelijke tijd kunnen plaatsen, met behoud van kwaliteit welteverstaan. Een ander voorbeeld betreft de voorkoming en bestrijding van Legionella in (drink)watersystemen. Hiervoor zijn al diverse technieken op de markt, variërend van fysische, fotochemische en elektrochemische systemen. Daaraan is onlangs een nieuwe methode toegevoegd. Trillingen zorgen ervoor dat de Legionella geen voedingsbodem meer heeft. Geen voedingsbodem, geen Legionella. Maar we komen er niet helemaal onderuit. Ook in deze uitgave aandacht voor de warmtepomp. Deze werkt immers met lage temperaturen en dat heeft gevolgen voor de warmwaterproductie. Douchen met lauw water is geen optie. Een boilervat biedt uitkomst, maar waar deze dan te plaatsen? Samen met de warmtepomp neemt dit toestel namelijk best wat ruimte in beslag. Sanitair: best gevarieerd dus maar vooral ook uitdagend.
“Vragen? ..<stilte>.. Geen vragen, dan gaan we naar het volgende onderwerp”. Ik dacht terug aan deze zin, die ik mij herinner als een mantra. Hij werd uitgesproken door een docent die ons met verwoede pogingen de elektroleer trachtte bij te brengen. Alles over spanning-, stroom-, weerstandberekeningen en wat al niet meer. Zijn er nog vragen? Natuurlijk zijn er vragen. Toen en zeker nú. Als vakman is het een must bij te blijven. In allerlei brancheprogramma’s zien we deze bijscholing – en soms zelfs omscholing – plaatsvinden. Het vak elektrotechniek wordt steeds kennisintensiever. Met de komst van ICT en IT kantelt het vak razendsnel. Door slimme integratie van technieken ontstaan er 1001 mogelijkheden met evenzoveel vragen en kansrijke ideeën. Technologische innovaties waar je als ondernemer iets mee kunt. Soms loop je bij toeval tegen een situatie aan waarbij je jezelf afvraagt: “Dit zou toch anders kunnen?” Of een situatie waarbij je in één keer zelf zo’n eurekamoment hebt. Het hebben van een vraag of een idee is een mooie start. Maar wie geeft antwoord of helpt je verder? In de praktijk worden al snel de bekende wegen bewandeld. Een belletje naar de vaste leveranciers, wat voorzichtige gedachtewisselingen met branchebroeders. En oplossingsgericht – waar ‘techneuten’ toch bekend om staan – komt er antwoord of invulling. Maar, heb je dan het beste antwoord? Is dan het hoogste resultaat behaald? Regelmatig blijven kansrijke ideeën op de bekende plank liggen. En goede verdiepingsvragen onbeantwoord. Dat is niet nodig. Er is namelijk een plek waar je
De warmtepomp rukt gestadig op in Nederland. In zijn kielzog volgt het boilervat. Waar de installateur de afgelopen decennia routineus combiketels kon installeren in nieuwbouwhuizen en renovatieprojecten, moet nu een omslag worden gemaakt. Een omslag die nogal wat praktische gevolgen heeft. Tim Wooning zat al bomvol werk vanwege de hoogconjunctuur, maar merkt de laatste tijd dat de markt nog sterker aantrekt. En het einde is voorlopig niet in zicht. De mede-eigenaar van Wooning Airconditioning signaleert een opvallende toename van het aantal aanvragen voor de installatie van warmtepompen en boilervaten. Bewustwording “Dat heeft allereerst te maken met een stukje bewustwording”, legt Wooning uit. “Mijn eindklanten krijgen van alle kanten te horen dat het cv-ketel tijdperk zijn einde nadert. De regering voert nu een actief beleid om de overstap naar ‘gasloos’ te stimuleren. Daarnaast signaleer ik een groeiende interesse bij consumenten om te zoeken naar energiebesparingsmogelijkheden. Ze willen graag hun kosten omlaag brengen. Het uiteindelijke doel is dan om op 0 te eindigen uiteraard. Velen maken er echt een sport van. Ze beginnen bij wijze van spreken met pv-panelen op hun dak te leggen, laten dan een warmtepomp installeren, een douche-wtw en ga zo maar door.” Kennisniveau “Wij zijn een koeltechnisch bedrijf dat zowel in de nieuwbouw- als renovatiemarkt opereert. Meestal legt de installateur het eerste contact met de klant en schakelt ons dan in voor bepaalde specialistische werkzaamheden. Ik merk dat er nogal wat niveauverschillen zijn tussen installateurs. Sommigen zijn voortreffelijk op de hoogte van nieuwe duurzame systemen, zoals warmtepompen en
Met onlangs afgesloten Pact voor de Ouderenzorg heeft politiek Den Haag een uitgebreid actieplan opgesteld om ouderen langer thuis te laten wonen. Inmiddels hebben meer dan 40 partijen zich aan dit pact gecommitteerd. Zorg en patiëntperspectief domineren hierin, en dat is terecht. Maar ook de branche heeft wat te bieden. De mogelijkheden van techniek kunnen er bijvoorbeeld bij uitstek voor zorgen dat de sociale netwerken rond ouderen dichterbij komen. Overal in Nederland worden senioren getraind om met tablets en andere communicatiemiddelen hun kleinkinderen online te blijven ontmoeten. Techniek is de sleutel naar de aansluiting met de jongere generaties, maar ook met elkaar. Langer thuis wonen betekent nadenken over wat je nu en morgen nodig hebt om zorg, veilig wonen en comfort te combineren. En ook hierbij hebben installatiebedrijven de sleutel – soms letterlijk – in handen. Het vertrouwen in onze vakmensen is groot. Bevlogenheid en ondernemen komen hier dichtbij elkaar. De intenties van het pact zijn goed en de wensen zijn groot. En hoewel onze branche vanuit het ouderenzorgperspectief niet altijd direct als partner wordt gezien, ligt hier een prachtige opgave voor maatschappelijk bewogen ondernemerschap. We zíjn immers de partner van de zorg en vertrouwenspersoon van senioren. Dit is een bijzondere positie die goed bij ons past. Mijn oproep aan minister De Jonge is dan ook: betrek de branche actief bij het realiseren van het pact. De branche heeft kennis en vakmanschap in huis om het verschil te maken. Laten we er voor zorgen dat dit vakmanschap de ouderen bereikt.
Het gaat goed in de bouw. Het werk stapelt zich op en dat is wel zo prettig. Maar er is ook een keerzijde. Om aan alle klanten tegemoet te kunnen komen, is snel kunnen installeren steeds belangrijker geworden. Snelheid kan echter ten koste gaan van kwaliteit. In dit artikel passeren onlangs gelanceerde sanitairproducten de revue, die de installateur helpen snel te werken met behoud van kwaliteit. Installateur Edwin van de Nouweland testte er twee in de praktijk en deelt zijn bevindingen (kader). Instelbaar frame Om te beginnen is er de douchevloer Setaplano van Geberit. Deze heeft een instelbaar stalen frame uit één stuk dat, inclusief afdichtingsfolie, in de fabriek is voorgemonteerd. Afhankelijk van de grootte van de douchevloer zijn er vier of zes steunpoten nodig voor de montage. Deze steunpoten worden op het installatieframe op hun plaats geklikt en daarna aan de vloer bevestigd. Hierna kan het frame met behulp van standaard gereedschap, van bovenaf, op de gewenste vloerhoogte afgesteld worden, waarna de steunpoten met fixeergrendels op hun plaats worden geborgd. De douchevloer is voorzien van een reinigbaar waterslot, dat in twee modellen wordt geleverd: een waterslothoogte van 30 mm met een afvoercapaciteit van meer dan 0,5 liter per seconde, en een waterslothoogte van 50 mm met een afvoercapaciteit van meer dan 0,65 liter per seconde. Beide modellen kunnen 360 graden gedraaid worden nadat ze in het frame geplaatst zijn. Het frame wordt verder geleverd met een voorgemonteerde beugel, waarin het waterslot en de O-ring op hun plek kunnen worden
Ruim 6 jaar geleden ging hij om. Tijdens een netwerkmeeting voor installateurs brak opeens het licht door bij Frans Sparnaaij. Sindsdien is hij een fervent voorvechter van het gebruik van Social Media in de branche. “Je klantenkring wordt groter, je bouwt een autoriteitspositie op en je krijgt meer vrijheid bij de keuze van klussen.” Bij het betreden van het bedrijfspand slaat de mascotte direct aan. De trouwe waakhond drentelt lustig op en neer door het gebouw in Aalsmeer. Net zoals zijn baasje, Frans Sparnaaij lijkt hij geen liefhebber te zijn van stilzitten. In het kantoor op de eerste verdieping neemt de directeur van P. Hoekwater B.V. plaats achter een bureau bezaaid met paperassen. Pionier Het bedrijf telt 10 medewerkers. Directeur Sparnaaij was al een oudgediende in de installatiewereld toen hij enkele jaren geleden besloot om radicaal het roer om te gooien. De 60-jarige wordt sindsdien gezien als een pionier op het gebied van Social Media in de branche. “Ik begon met het aanmaken van een Twitter-account, daarna volgden Facebook, Google+ en Youtube. P. Hoekwater B.V. en Sparnaaij zelf zijn bovendien ook op LinkedIn te vinden. Knippen en plakken “Het kostte me circa anderhalf jaar om het me allemaal eigen te maken. Ik was er niet continu mee bezig hoor, meer tussen de bedrijven door. De tijdsinvestering zelf viel best mee eigenlijk. Ik heb verschillende trainingen gevolgd en kreeg er al snel lol in. In de praktijk komt het vaak neer op knippen en plakken.” Sparnaaij komt via verschillende bronnen aan
Ze worden aangeprezen als wondermiddel: het beste alternatief voor de gasgestookte cv-ketel. We gaan immers ‘van het aardgas af’, dat is goed voor het milieu en zeker ook beter voor onze landgenoten in Groningen. De populariteit van warmtepompen vaart er wel bij, nog verder aangewakkerd door soms erg positieve (commerciële) berichtgeving hierover: ‘Je wordt slapend rijk door te besparen op je energierekening.’ “Was het maar zo eenvoudig”, zegt Roelof Robbertsen, warmtepompexpert van Aeres Tech en het Opleidingscentrum GOº. “Warmtepompen geven ons veel mogelijkheden, maar zonder deskundig advies, ontwerp, montage en nazorg gaan deze technische hoogstandjes voor heel wat onnodige teleurstellingen zorgen. Dat mogen we als technische sector niet laten gebeuren.” Complex verhaal Het plaatsen van een warmtepomp is complexer dan van een gasgestookte cv-ketel. Het succes van de nieuwe techniek staat of valt met een goed ontwerp, perfecte installatie en vervolgens een goede nazorg. “Het goed inregelen van een warmtepomp is bepalend voor het rendement”, zegt Robbertsen. De meeste cv-installateurs zijn (nog) niet bekwaam en evenmin bevoegd om met warmtepompen te werken. “Er zijn wettelijke eisen voor installateurs die werken met koudemiddelen. Ze hebben minimaal het certificaat nodig dat ze in staat stelt legaal met F-gassen te werken.” Niet even ‘gauwgauw’ Opleidingscentrum GOº voor de koudetechniek heeft een uitgebreid opleidingsprogramma voor installatietechnici die hun ‘repertoire’ willen uitbreiden met de warmtepomp, om voorbereid te zijn op de veranderende toekomst. Het gaat immers hard, nu al zijn warmtepompen heel populair. Maar als Nederland daadwerkelijk in 2050 geheel van het aardgas af wil
Overal waar mensen samenkomen, bestaat risico op besmetting met gram-negatieve bacteriën. Vlint uit Lelystad is gespecialiseerd in het waarborgen van een zuiver binnenklimaat en bestrijdt de microben met bacteriedodende coatings. Het brengt de coatings aan op wanden en vloeren, maar ook in luchtbehandelingskasten en in luchtkanalen. Volgens technisch directeur van Vlint, Godfried Van der Voort, biedt het antibacterieel behandelen van ventilatiesystemen veel voordeel. “De systemen werken als de longen van een gebouw.” Het gevaar van bacteriën Antibacteriële coatings worden steeds meer toegepast aangezien hun kwaliteit de afgelopen decennia aanzienlijk is verbeterd en ze structureel bijdragen aan de gezondheidsveiligheid van mensen. Onder meer bacteriën die geassocieerd worden met vervuilde gebouwen, zoals de Acinetobacter (infectie van wonden en longen), Bacillus (Anthrax veroorzaker), Nocardia (longontsteking veroorzaker) en de Streptomyces zijn met de coatings uit te schakelen. Dat kan in kantoren, scholen en sportruimten, maar zeker ook in zorgomgevingen. Godfried van der Voort vertelt dat het voor zorgpersoneel vrijwel onmogelijk is om reinigings- en handenwasprotocollen strikt na te leven. “Wil ziekenhuispersoneel precies aan de veiligheidsvoorschriften voldoen, dan moet het 2 uur per werkdag handenwassen. Voor zorgorganisaties vormen de coatings daarom een belangrijke aanvullende veiligheidsmaatregel.” Werking van antibacteriële coatings De nieuwste antibacteriële coatings die Vlint toepast, zorgen voor een ‘slow release’ van biociden. “Dit is dodelijk voor tenminste 99,8% van de bacteriën, waaronder de hardnekkigste en gevaarlijkste microbe zoals MRSA, E.coli en Listeria,” aldus Van der Voort. Vlint gebruikt hiernaast, als een harde coatingslaag wenselijk is, ook bacteriedodende coatings met zilverionen. Deze ionen binden zich
Het thema gasloos bouwen is ‘hot’, toch is vrijwel elke woning in Nederland nog aangesloten op gas. Jaarlijks overlijden er helaas nog mensen als gevolg van koolmonoxidevergiftiging. Daarnaast belandt er ook nog een aanzienlijk aantal mensen in een ziekenhuisbed. Bij het losraken van een rookgasafvoersysteem kan er koolmonoxide vrijkomen. Dat ruik je niet, dat proef je niet en dat zie je niet. Daarom adviseren we als Rogafa (branchevereniging voor fabrikanten van rookgasafvoersystemen) om, ter bevordering van de veiligheid, te kiezen voor veilige rookgasafvoersystemen voor nieuwbouw én bij renovatie. Een veilig systeem is belangrijk, maar een ondeugdelijke installatie kan ook leiden tot koolmonoxidevergiftiging. Daarom heeft Rogafa montagebasisvoorschriften voor het veilig beugelen van rookgasafvoer samengesteld en deze gezamenlijke richtlijn als ‘Het nieuwe beugelen’ gepubliceerd. Met behulp van deze checklist kan de installateur controleren of hij heeft voldaan aan deze basisvoorschriften. Daarnaast zijn er ook andere aandachtspunten opgenomen, zoals het benodigde afschot naar de ketel en het maken van gasdichte verbindingen. De checklists van de meest voorkomende systemen zijn te downloaden via www.hetnieuwebeugelen.nl. De beugelvoorschriften zijn helder en eenduidig voor verschillende situaties en worden door steeds meer installateurs gebruikt als richtlijn bij installatie en als onderdeel van opleiding voor nieuwe monteurs. U ook? Omdat de installateur van rookgasafvoer een grote verantwoordelijkheid draagt, neemt Rogafa initiatieven tot het ontwikkelen van adviezen, zodat we als branche goed functionerende en veilige rookgasafvoer kunnen garanderen! Peter Laros, algemeen directeur Ubbink BV Namens de Vereniging van Nederlandse Fabrieken van Gasafvoerleidingsystemen, Rogafa