Bij de realisatie van een nieuwe badkamer (of de renovatie daarvan) wordt er steeds vaker gebruik gemaakt van elektrische vloerverwarming. Omdat een badkamer maar op een paar momenten per dag in gebruik is, heeft deze manier van verwarmen zo zijn voordelen. Dit verwarmingssysteem reageert immers snel, verwarmt de ruimte niet onnodig en is op afstand te bedienen. De nieuwe Magnum Remote Control slimme WiFi thermostaat is speciaal met dit doel ontworpen. Deze WiFi thermostaat is intuïtief te bedienen via het ingebouwde aanraakscherm. Daarnaast kan de gebruiker hem op afstand bedienen via een smartphone of tablet (iOS en Android). Tevens werkt hij samen met de spraakassistenten van Google en Amazon. Hiermee kan de temperatuur hoger of lager worden gezet en de huidige temperatuur van de vloer worden opgevraagd. Slimme energiebesparing De thermostaat berekent zelf de opwarmtijd: de gebruiker hoeft alleen maar in te geven in welke periodes een vloer warm moet zijn. Hij leert gaandeweg de ideale opwarmtijd van de vloer (intelligente functie) en past daar automatisch zijn programma op aan. Dus eenmaal de vloer instellen op bijvoorbeeld 23°C om zeven uur ’s ochtends, daarna doet de thermostaat de rest. Hij beschikt tevens over een ‘open raam’ functie die de thermostaat uitschakelt bij een plotselinge sterke daling van de temperatuur. Past in ieder design Standaard wordt de thermostaat geleverd met een afdekraam (RAL9010). Door het slimme ontwerp past hij op vrijwel iedere serie enkel- en meervoudig schakelmateriaal van de bekende merken. Optioneel is een volledig zwarte versie verkrijgbaar die past in
Auteur: Ruud
De EPC ging ten onder aan zijn eigen succes. Op meer hadden we niet kunnen hopen als sector. Maar nu de energierevolutie al een flink eind op weg is, wordt het ook tijd om de waterhuishouding onder de loep te nemen. Moeten we de Waterprestatienorm verplicht gaan stellen? Door klimaatverandering regent het veel meer en komen er steeds vaker hevige regenbuien voor. Dat levert overlast op. Tegelijkertijd zien we dat er zelfs in Nederland tekorten aan drinkwater kunnen ontstaan. Naast verdroging merken drinkwaterbedrijven bovendien dat een significant deel van hun bronnen onder druk staat door vervuiling. De overlast aan regenwater en de bedreiging van de drinkwatervoorziening maken verandering van onze watersystemen noodzakelijk. En die veranderingen zullen vooral in de gebouwde omgeving gaan plaatsvinden. Oftewel op het terrein van de installateur. Pionier Sinds 2017 nemen we ieder jaar de stand van zaken door met Johan Bel. Hij had al in een vroeg stadium door dat er een watertransitie aankwam en is de eigenaar van Mijn Waterfabriek. Het bedrijf levert intelligente systemen voor het gebruik van regenwater en voor het hergebruik van grijs water en zwart water. Decentrale oplossingen Volgens Bel is de watertransitie inmiddels al gaande. “We zitten nu op het punt waar we pakweg 10 jaar geleden zaten met de energietransitie. Daar verschoof de aandacht geleidelijk aan naar decentrale duurzame oplossingen, zoals PV-panelen en warmtepompen. In de watersector zien we nu een groeiende belangstelling voor regenwater- en grijswatersystemen, infiltratie-oplossingen voor het eigen perceel en waterbesparende technieken.” Voortrekkersrol Daarbij spelen grote
Gezondheid en sanitaire oplossingen zijn onlosmakelijk met elkaar verbonden. Door de corona-epidemie is dat besef nu sterker dan ooit, merken drie deskundigen van Grohe, Wavin en Geberit. Welke trends signaleren zij? Tot 1870 lag de gemiddelde levensverwachting rond de 40 jaar. Daarna zien we een stijgende lijn die erin heeft geresulteerd dat we tegenwoordig gemiddeld 81,56 jaar oud worden. Vaak wordt er daarbij gewezen op medische ontwikkelingen. Die zouden verantwoordelijk zijn voor de verbetering van de volksgezondheid. Hoewel antibiotica en vaccinaties om maar twee voorbeelden te noemen zeker een rol hebben gespeeld, is het voor een groot deel aan de verbeterde sanitatie te danken dat het vroegere 40 nu 81 is geworden. Op het netvlies Je zou zeggen dat we als installatiebranche doordrongen zouden moeten zijn van deze geweldige prestatie. Dat valt tegen. Hoewel sanitaire technieken en gezondheid onlosmakelijk met elkaar zijn verbonden, merken experts dat de installateurs het maar “ergens op hun netvlies hebben staan”, zoals René Offringa het treffend verwoordt. Veiligheid en gezondheid De zestiger is al ruim 40 jaar werkzaam bij Wavin, onder andere als technisch adviseur en productontwikkelaar. “Installateurs zijn toch vooral met de techniek van de systemen bezig, veiligheid en gezondheid zijn geen hoofdthema’s voor hen.” Praktijk Offringa onderbouwt zijn verhaal met enkele praktijkvoorbeelden. “Hoe vaak zien we niet dat keurig verpakte Tigris of Hep2O fittingen uit de verpakking los in open kratten of boxen worden overgegooid en dan meteen vuil worden? Ook hotspots blijven een item, hoewel je daarvoor niet altijd naar de installateur
Om legionellagroei te voorkomen is een minimum warmwatertemperatuur vereist van 60oC in collectieve installaties en van 55oC in woningen. Om het energiegebruik te beperken wil men deze temperatuur verlagen. Oscar Nuijten (Edu4Install) beantwoordt de vraag: “Tot hoever kunnen we daarmee gaan zonder risico’s op legionella?” Zo’n 95% van de sterfgevallen door legionellose wordt veroorzaakt door de soort legionella pneumophila. Pneumophila groeit vooral bij temperaturen die langdurig boven 30oC liggen. Boven 50oC kan legionella niet vermeerderen en boven 60oC wordt de bacterie gedood. Lukt het om de temperatuur overal in de installatie continu boven 60oC te houden, dan is er geen kans op legionella in warmwater. Dit is geen eenvoudige opgave, vooral in complexe systemen met lange circulatieleidingen. De afkoeling is meestal groter dan berekend en de inregeling voldoet vaak niet. Beperken energiegebruik Een nadeel van hoge warmwatertemperaturen is het lagere rendement van de warmteopwekking. Dit speelt vooral bij stadsverwarming en warmtepompen. Bovendien hebben veel van de geïnstalleerde warmtepompen moeite om 60oC te halen, volgens adviesbureau Hydroscope. Een ander nadeel is het grotere warmteverlies naar de omgeving toe. Dit is vooral aan de orde bij installaties met een uitgebreid circulatiesysteem. Vandaar dat ontwerpers zoeken naar oplossingen waarbij de temperatuur op een verantwoorde wijze kan worden verlaagd. NEN 1006 In de Algemene Voorschriften voor Leidingwaterinstallaties staat kort samengevat: • In collectieve installaties moet de warmwatertemperatuur op de tappunten en op de retour van een circulatiesysteem minimaal 60oC zijn. • In woningen geldt een functionele eis van 55oC op het tappunt. • Warmwatervoorraadtoestellen waarin niet continu
De bevolking groeit, het klimaat verandert en we zien lange periodes van droogte. De waarde van water neemt hierdoor toe. Minder energiegbruik en circulariteit worden steeds belangrijker, ook voor kraanwater. Met het oog op de toekomst maakt drinkwaterbedrijf Dunea de drinkwaterlevering toekomstbestendig met een multi-bronnenstrategie en zoekt zij samen met partners naar innovatieve manieren om water te besparen – ook in huis. Er zijn drie manieren om kraanwater te besparen: minder gebruik, hergebruik en inzet van alternatieve bronnen, zoals regenwater. Drinkwater is van zeer hoge kwaliteit, in de eerste plaats om bij te dragen aan volksgezondheid en hygië-ne. Die kwaliteit is niet voor alle toepassingen even noodzakelijk. Daarom richt Dunea zich naast uitbreiding van de productiecapaciteit – nodig vanwege bevolkingsgroei – en verdere optimalisatie van eigen processen, ook op manieren om lager gebruik te bevorderen. Het liefst zonder dat klanten daarbij hoeven na te denken. Je moet kunnen blijven genieten, maar zonder te verspillen. Hergebruik Hergebruik en besparen in en rond het huis zijn hier onderdeel van. Immers, drinkwater dat niet wordt gevraagd, hoeft niet te worden gemaakt. Omdat de komende jaren veel woningen bijgebouwd dienen te worden, richt Dunea zich voor hergebruik samen met partners met name op de nieuwbouwsector. Want als er niet direct een waterbesparende maatregel wordt meegenomen in nieuwbouwplannen, dan loop je zo een halve eeuw achter de feiten aan. En dat is een gemiste kans voor duurzaamheid. Nieuwbouw water-bespaar-klaar In de gemeente Katwijk wordt de komende jaren Valkenhorst ontwikkeld, een nieuwe wijk van 5.600 woningen,
Badkamers worden luxer en zijn steeds vaker een ruimte voor ontspanning, met een grotere vraag naar warm tapwater als gevolg. Om aan een grotere warmtapwatervraag te voldoen, moet er bij voorraadsystemen voldoende warmwater beschikbaar zijn. Dit geldt voor zowel de bestaande bouw als in de nieuwbouw. In de nieuwbouw is de warmwaterproductie zelfs verantwoordelijk voor 20 tot 40% van de energievraag van woningen. Toch kan energiezuinigheid en een hoog tapwatercomfort eenvoudig samengaan. Hoe? Door het toepassen van een douche-wtw. Zo is veel minder energie van de opwekker nodig. Een warmtepomp hoeft hierdoor veel minder energie te leveren voor een hoger comfort. In de nieuwbouw is een kleine warmtepomp al snel toereikend voor de warmtevraag. Een douche-wtw is een welkome aanvulling om het tapcomfort te garanderen én te verhogen. Bovendien kan met een douche-wtw volstaan worden met een kleiner voorraadvat. In de bestaande bouw kunnen woningen stapsgewijs verbeterd worden. Met een hybride verwarmingssysteem smeer je de kosten over een periode uit. De eerste stap in ‘energiebesparing’ is isolatie, LTV en een douche-wtw. Daarna breidt je de cv uit met een warmtepomp. Zo ontstaat een hybride verwarmingssysteem. Als de warmtepomp ook wordt ingezet voor warmtapwaterbereiding, zijn een voorraadvat en een douche-wtw altijd interessant. De warmtepomp krijgt hierdoor een beter rendement (COP). Er zijn diverse soorten douchewisselaars. Voor appartementen en gelijkvloerse woningen zijn douchegoot-wtw’s beschikbaar. Nieuw voor deze markt zijn verticale douche-wtw’s, verkrijgbaar met opvoerpomp en vaak een geïntegreerde kleine boiler of naverwarmer. Voor conventionele woningen met de badkamer op de verdieping zijn
Meddens & Van Ree is een bekend installatiebedrijf in Nijkerk en de directe omgeving. De vakspecialisten kunnen een breed scala aan werkzaamheden uitvoeren. Onlangs nog toverde de W-installateur en dakdekker een sluiswachterswoning om in een restaurant. Ryan van Ree kende Jos Meddens nog van Defensie. “Toen hij de burgermaatschappij instapte, werd hij installateur. Hij overtuigde me om dezelfde stap te maken”, vertelt de inmiddels 45-jarige. “Dankzij mijn ervaringen bij de Genie, had ik al de nodige technische know how, dus het ging me vrij makkelijk af. Ik kwam bij een leuk bedrijf terecht. Het werk was divers, er waren allerlei interessante technische ontwikkelingen, maar op een gegeven moment wilde ik en ook Jos toch onze eigen agenda gaan bepalen en klussen uitzoeken. In 2001 werden we helemaal zelfstandig met Meddens & van Ree.” Projecten Het werd een succes. Inmiddels telt het bedrijf 23 man. “Rond de 80% van de projecten is in de utiliteit en nieuwbouw, in 20% van de gevallen gaat het om bestaande woningen.” De werkzaamheden variëren; van sanitair plaatsen, tot ventilatiesystemen installeren en warmtepompen neerzetten. “Ooit monteerden we zelf ook nog PV-panelen, maar de concurrentie in die markt is moordend. We hebben er snel een punt achter gezet en leveren nu alleen in samenwerking met een PV-specialist. Het past ook niet bij ons profiel; we zijn een echte W-installateur.” Zinkwerk Een absolutie specialiteit is het zinkwerk. Je hoort het enthousiasme in Van Ree’s stem als hij erover begint. De liefde voor het ambachtelijke karakter, de karakteristieke kenmerken
Alles moet duurzaam en dat geldt ook voor ons watergebruik. Johan Bel, eigenaar van Mijn Waterfabriek, laat verderop in deze uitgave weten dat de watertransitie inmiddels al gaande is. “In de watersector zien we nu een groeiende belangstelling voor regenwater- en grijswatersystemen, infiltratieoplossingen voor het eigen perceel en waterbesparende technieken.” Er valt zeker nog een behoorlijke inhaalslag te maken, maar de gang zit er in. Dat uit zich in steeds meer waterbesparende, sanitaire producten, variërend van regenwatersystemen tot en met bijvoorbeeld een slimme mengkraan voor de badkamer, voorzien van spraakbesturing. De dag kan voortaan beginnen met het commando: “Hey Google, zet mijn douche aan”. Maar het zal nog wel enige tijd duren voordat dit soort intelligente toepassingen gemeengoed gaan worden. Zoals altijd bij innovaties zijn eerst de voorlopers aan de beurt: consumenten die het milieu hoog in hun vaandel dragen en hiervoor geld (kunnen) vrijmaken, en de gadgetfreaks, die graag het allernieuwste ‘speeltje’ omarmen. Voor de meesten van ons zullen, zoals gebruikelijk, vooral regelgeving en subsidie het werk moeten doen.
Al jaren is er veel te doen over het binnenklimaat in Nederland. Gebouwen worden steeds beter geïsoleerd en inmiddels bijna energie neutraal gebouwd. Maar er ontstaan ook steeds meer allergieklachten en we zijn vatbaarder voor virussen en andere ziektes. Hoe weten we nu of een gebouw wel of niet gezond is? Lucht, licht, klimaat en geluid hebben invloed op het binnenklimaat en daarmee de gezondheid van mensen. Daarom is Binnenklimaat Nederland jaren geleden begonnen met het opstellen van richtlijnen met als resultaat het Programma van Eisen Gezonde Kantoren. Hiermee wordt duidelijk welke impact een maatregel heeft op de productiviteit en het ziekteverzuim van de gebruikers van een gebouw. Maar ook op uw gezondheid. Dit is echter allemaal aan de voorkant. Hoe kunnen we meten of en hoe gezond een gebouw nu daadwerkelijk is? Hiervoor heeft Binnenklimaat Nederland na jaren voorbereiding in februari 2021 het Binnenklimaat Label voor gezonde gebouwen geïntroduceerd. Of een kantoor voldoet aan de normen van het Binnenklimaat Label, wordt getoetst aan de hand van vier onderdelen uit het Programma van Eisen Gezonde Kantoren: lucht, licht, klimaat en geluid. Het PvE Gezonde Kantoren is een handreiking voor het (her)ontwikkelen van kantoren die niet alleen energiezuinig moeten worden, maar ook gezond en comfortabel moeten zijn. Voor de vier onderdelen zijn drie ambitieniveaus geformuleerd. Klasse C geeft een ‘voldoende’ aan, klasse B betekent ‘goed’ en de beste beoordeling is klasse A, met een ‘zeer goed’. Hiermee kan een opdrachtgever bij wijze van spreken zeggen: ‘Ik wil een kantoor in klasse
Ervaar een nieuwe manier van interactie met GROHE X. GROHE presenteert een revolutionair digitaal platform met informatieve en inspirerende content op basis van jouw interesses. GROHE X geeft on demand een kijkje in onze expertise en passie. Wordt binnenkort gelanceerd. Dit is jouw kans om kennis te maken, interactie te hebben en een voorsprong te nemen in de wedstrijd.