Zelf installeren

Tijdens de VSK was er een vacaturemuur te zien met openstaande functies in de installatiebranche. Gezien het schreeuwende gebrek aan vakmensen was het er logischerwijze niet erg druk. Dat tekort aan monteurs leidt soms tot originele oplossingen. Zoals een leverancier die een “Doe-het-zelf installatie” aanbiedt, maar is dat werkbaar?

In de vorige editie van IZ namen we onder andere de Compress Hybrid 5800i AW warmtepomp onder de loep, een warmtepomp die Bosch onder de aandacht bracht tijdens de VSK. Toen we op zoek gingen naar aanvullende informatie over dit systeem, stuitten we toevallig hierop: https://www.aircozonderstek.nl/product/nefit-bosch-compress-5800i-aw-7-or-s-buitenunit/.

Zelf installeren
Deze leverancier biedt een “Doe-het-zelf installatie met in bedrijf name door ons (op afstand via videoverbinding of op locatie)”. We waren erg benieuwd hoe Bosch zelf, de branchevereniging, installateurs en andere fabrikanten aankeken tegen deze oplossing. Hieronder de reacties.

Erkend vakman
Allereerst uiteraard de reactie van Bosch zelf, bij monde van Jan Bosch, Marketingmanager. “Ik kende deze partij niet, dus ik heb navraag gedaan bij mijn salescollega’s. Zij waren ook niet bekend met dit fenomeen. We zullen dit verder onderzoeken. Ik zie dat ze deze ‘self service’ voor meerdere merken aanbieden. Hoe dat specifiek in deze case in zijn werk gaat, is (nog) niet bekend, maar in het algemeen is het zo dat we altijd uitgaan van installatie van de warmtepomp door een erkend installateur. Al is het alleen maar met het oog op de garantievoorwaarden en aftersales services.”

Leken
“Ondanks het feit dat het installeren en instellen van de nieuwe generatie warmtepompen eenvoudiger is geworden, zeker bij deze hybride variant, moet je dit niet aan leken willen overlaten. Onze indruk is dat hier te licht wordt gedacht over de implicaties. Uit ervaring weten we dat veruit de meeste problemen met warmtepompinstallaties - denk aan te veel geluid, te hoog gebruik en comfortklachten - voortkomen uit ofwel een verkeerde dimensionering, ofwel het verkeerd plaatsen van de buitenunit, dan wel het niet of onjuist instellen/inregelen van de installatie. Als producent zijn wij aansprakelijk voor ons product, maar de prestaties van een warmtepomp zijn sterk afhankelijk van de wijze waarop hij wordt toegepast en afgestemd op de (bestaande) cv-installatie. Ik denk dat geen enkele producent voorstander is van een ontwikkeling waarbij dit wordt overgelaten aan niet-deskundige personen (…). Persoonlijk denk ik dat je enerzijds overregulering in de branche moet proberen te voorkomen, maar dat het anderzijds geen overbodige luxe is om installatie door een erkend installatiebedrijf ook voor warmtepompen verplicht te stellen. In die zin lijkt het mij goed dat hier meer aandacht voor komt.”

Geen Jazzmuziek
We vroegen ook concullega Alklima om een reactie. Erwin Tuijtel, Adjunct-directeur zei er het volgende over. “Dit klinkt ons niet als goede Jazzmuziek in de oren. Natuurlijk zien wij ook dat er nog niet voldoende vakmensen in markt zijn om de volledige vraag aan te kunnen en moedigen wij innovatie aan op het gebied van snel en vakkundig installeren. Echter onderstaande oplossing is niet de weg die we moeten bewandelen. Dit gaat op termijn de verduurzaming van Nederland niet ten goede komen. Wij zijn ervan overtuigd dat een vakman/-vrouw een betere, efficiëntere en betrouwbare installatie oplevert, om nog maar te zwijgen over de veiligheid.”

Ter plekke zijn
“Bij het lezen van dit stuk moet ik denken aan de vakmensen achter onze servicetelefoon. Kanjers op hun vakgebied maar ze zijn (helaas) even goed als de informatie die ze van de monteur ter plaatse krijgen. Natuurlijk snappen onze mannen welke informatie nodig is om tot een juiste storingsanalyse te komen en zullen ze grondig doorvragen. Maar tussen de vraag stellen en het juiste volledige antwoord krijgen, daar zit nog een groot verschil. Doorgaans is dit nog een situatie waar een installateur ter plaatse is. Succesvol een warmtepomp plaatsen en gebruiken vraagt een integrale aanpak. Denk aan vragen als welk afgiftesysteem is er aanwezig, welke naregeling wordt er toegepast en welke warmtepomp selecteer ik voor de gegeven verwarmingsvraag? Om nog maar te zwijgen over plaatsingsvraagstukken met betrekking tot het binnen- en buitendeel en advies voor optimaal gebruik. Een particulier in combinatie met een goed telefoongesprek kan geen antwoord geven op dit integrale vraagstuk.”

Geduld hebben
“Ons advies als er op dit moment geen installateur beschikbaar is? Wacht dan tot hij wel beschikbaar is. Voor een vakkundig installateur is dit integrale vraagstuk natuurlijk niet moeilijk. Een tevreden eindgebruiker en een geslaagde energie transitie hebben baat bij deze vakmannen en -vrouwen. Het tekort gaan we uiteindelijk wel oplossen met elkaar. In de gehele markt zijn er veel initiateven om het aantal vakmensen te vergroten.”

Techniek Nederland
Ook Techniek Nederland staat niet te juichen over deze werkwijze, laat voorlichter Dick Reijman weten. “Het installeren van warmtepompen is technisch vakwerk. Kwaliteit en veiligheid zijn daarbij het uitgangspunt. Installeren van warmtepompen moet daarom gebeuren door een erkende installateur, niet door iemand zonder vaktechnische opleiding en ervaring. Ook wanneer iemand zonder vaktechnische achtergrond bij het plaatsen van een systeem ‘op afstand’ wordt begeleid, raadt Techniek Nederland dit ten zeerste af.”

Bijscholen
“Het is begrijpelijk dat er mogelijkheden worden gezocht in verband met het tekort aan technische vakmensen, maar dit is niet de oplossing. Techniek Nederland werkt aan andere oplossingen. Op dit moment worden grote aantallen monteurs bijgeschoold om ook warmtepompen te plaatsen en daar gaan we de komende tijd volop mee door. Tegelijkertijd zetten we in op het halveren van de installatietijd van warmtepompen. Daarnaast stimuleren we innovaties bij fabrikanten om systemen nog meer plug-and-play te maken.”

Adviseur
We vroegen ook onze vaste gastauteur, adviseur en Hogeschool-docent Ron Bosch om zijn mening. “Ik ben benieuwd naar het standpunt van de NVKL hierover. Daarnaast vraag ik me af hoe verzekeringen omgaan met situaties die onder de gaserkenningsregeling (zorgplicht) vallen, vooral met betrekking tot brandgevaar in en rondom woningen als leken dergelijke installaties aanbrengen. Ik maak me in het bijzonder zorgen over mogelijke brandoverslag en lekkages met explosieve gevolgen, vooral bij buitenunits die op afstand van de woning zijn geplaatst en bij een indak oplossing. Het is van groot belang dat installateurs op de hoogte zijn van geldende regelgeving en veiligheidsnormen, zoals NEN 12817, NEN 12819 en de NPR 2578 KVI-plicht, inclusief de daaruit voortvloeiende zorgplicht. Maar ook dat de leveranciers dit naleven en de gevolgen hiervan inzien bij de vrije verkoop aan particulieren van hun producten.”

En de installateur
Ook die is niet te spreken over deze praktijk, zo blijkt uit de reactie van Erik ter Harmsel, directeur van Ter Harmsel Sanitair & Installatietechniek. “Dit is een vervelende kwestie, als installateur sta ik hier niet achter. Ik ben bang, dat als er klachten komen, de lokale installateur dit kan gaan oplossen. Maar ik vrees dat zo lang er online warmtepompen en cv-ketels gekocht kunnen worden, dit probleem blijft bestaan. De leveranciers zouden dit eigenlijk alleen aan gecertificeerde bedrijven mogen kunnen aanbieden.” 