Watertransitie volgt energietransitie

De energietransitie houdt installateurs dagelijks bezig, we zitten er al middenin. Nieuw is de watertransitie. Daarvan staan we aan het prille begin, maar de impact kan weleens minstens zo groot zijn. Zowel maatschappelijk als voor de installateur. Johan Bel, eigenaar van De Waterfabriek en geestelijk vader van de Trias Aqua legt uit waarom.

Water betekent leven, het is onze eerste levensbehoefte. We doen alsof we er meer dan genoeg van hebben, maar de waarheid is anders. We gebruiken te veel, we vervuilen te veel en we veroorzaken klimaatverandering. De gevolgen zijn niet misselijk: Wereldwijd hebben meer dan 2 miljard mensen een structureel tekort aan schoon drinkwater en dat aantal neemt schrikbarend snel toe. Bovendien zorgt extreem weer voor enorme schade, mislukte oogsten, verdroging, overstromingen, ziektes en kost het mensenlevens. Daarnaast raken drinkwaterbronnen vervuild en/of uitgeput.

Nederland

In Nederland worden we van twee kanten bedreigd, we hebben zowel te veel als te weinig water. Door klimaatverandering regent het veel meer en komen er steeds vaker hevige regenbuien voor. Dat levert overlast op. Tegelijkertijd zien we dat er zelfs in Nederland tekorten aan drinkwater kunnen ontstaan, dat werd afgelopen zomer wel duidelijk. Naast verdroging zien drinkwaterbedrijven bovendien dat al 50% van hun bronnen onder druk staat door vervuiling. Niet voor niets hebben zij recent politieke aandacht hiervoor gevraagd. De overlast aan regenwater en de bedreiging van de drinkwatervoorziening maken verandering van onze watersystemen noodzakelijk. En die veranderingen zullen vooral in de gebouwde omgeving gaan plaatsvinden. Oftewel op het terrein van de installateur.

Klimaatadaptatie en hemelwater

Klimaatadaptatie wordt komende jaren een leidend begrip. Onze stadsbestuurders zijn daar al erg druk mee, na de verplichte klimaatstresstest volgt er in rap tempo nieuwe wet- en regelgeving. In de eerste plaats betreft dat de omgang met hemelwater. Via hemelwaterverordeningen gaan gemeenten massaal afdwingen dat het hemelwater op eigen terrein verwerkt gaat worden. Dat zal leiden tot een geweldige toename van systemen voor het gebruik van regenwater binnen gebouwen. Natuurlijk voor toiletspoeling en de groenvoorziening, maar ook bijvoorbeeld voor douchen. En dat mes snijdt direct aan twee kanten:
- Al het regenwater dat gebruikt wordt, hoeft niet te worden afgevoerd, waardoor de kans op overlast sterk vermindert.
- Het gebruik van regenwater levert direct een besparing van drinkwater op, die kan oplopen tot maar liefst 90% per gebouw.
Werk aan de winkel dus voor de installateur.

Waterbesparing

In Nederland gebruiken we jaarlijks ongeveer 1,2 biljoen liter drinkwater. Dat is ongelofelijk veel, maar niemand maakte zich daar druk over. Ogenschijnlijk hebben we er genoeg van en drinkwater kost toch niets in Nederland. Maar de schijn bedriegt, zo is inmiddels wel duidelijk. Besparen op watergebruik wordt daarmee belangrijk en ook daar komt de installateur in beeld. Want er is allerlei sanitair beschikbaar waarmee je het watergebruik zomaar met 50% kunt reduceren. Denk maar aan waterbesparende kranen, douches met waterrecycling, vacuüm toiletten en waterloze urinoirs.

Circulaire watersystemen

Ons watersysteem is lineair ingericht en is niet houdbaar. Net als alle andere uitputbare grondstoffen zullen we ook ons watersysteem circulair moeten maken. Dat kan op grote schaal, maar ook op kleine schaal, zelfs op gebouwniveau. De laatste stap die een installateur daarvoor moet maken is decentraal gaan zuiveren en afvalwater hergebruiken. Dat klinkt misschien als iets in de verre toekomst, maar dat is het zeker niet. De eerste rioolloze wijken zijn in Nederland al een feit. Het afvalwater wordt per woning of cluster van woningen gewoon biologisch gezuiverd. Zelfs warmte en nutriënten worden teruggewonnen en er wordt energie opgewekt uit de biomassa. En dat is een fantastische ontwikkeling. Nog meer uitdaging dus voor de innovatieve installateur, die z’n weg kent op zowel W- als E-gebied.

Waterneutrale gebouwen

Technisch is het mogelijk om gebouwen energieneutraal te maken. Nul-op-de-meter heet dat dan. Maar dat moet ook gaan gelden voor de watermeter, want gebouwen kunnen net zo goed waterneutraal worden gemaakt. De Trias Aqua geeft aan hoe je als installateur daarin de juiste stappen kunt zetten:

- Ten eerste ga je aan de slag met de toepassing van waterbesparend sanitair.
- Vervolgens maak je dankbaar gebruik van schoon, zacht en gratis hemelwater
- Blijft er dan nog een watervraag over, dan kun je ook het afvalwater gaan hergebruiken.

Ieder gebouw kan waterneutraal of zelfs een bron van water worden. Technisch zijn er geen beperkingen. De zuiveringstechniek is al aanwezig, kleinschalig toepasbaar én inmiddels ook betaalbaar. En dat levert een grote bijdrage aan de circulariteit van gebouwen, die waardevaster worden en een hogere verkoop- en verhuurwaarde krijgen.

Subsidies en wet- en regelgeving

De energietransitie is op gang gebracht met subsidies en veranderende wet- en regelgeving. Dat zal ook zo zijn met de watertransitie, hoewel nog niet duidelijk is hoe dat ingevuld zal worden. Er zijn al circa 40 gemeenten en waterschappen die het afkoppelen van hemelwater subsidiëren. Bovendien stellen gemeenten eisen in bestemmingplannen ten aanzien van watersystemen en worden hemelwaterverordeningen in rap tempo aangepast. Waterschappen en gemeenten beraden zich daarnaast over het aanpassen van de zuiveringsheffingen en rioolheffingen om het watergebruik bij gebouwen te verduurzamen.

Waterprestatienorm

Logischerwijs zou er in navolging van de EPC ook een WPC of Waterprestatienorm moeten worden ingesteld en zouden gebouwen naast een energielabel ook een waterlabel dienen te krijgen. Ten slotte zou het raadzaam zijn als de opvang en het gebruik van regenwater verplicht wordt gesteld in het Bouwbesluit. Bij onze zuiderburen is dat al jaren het geval.

Veranderende marktvraag

De verduurzaming van gebouwen is al fors op stoom, toch zal een groot deel van de particulieren en zakelijke klanten zich primair laten leiden door financiële motieven om te investeren in duurzame watersystemen. En wat dat betreft is er nog wel een weg te gaan, omdat de waterketen in Nederland relatief goedkoop is. Toch zijn er voldoende financiële argumenten waarmee je als installateur je klanten kunt motiveren. Want met duurzame watersystemen gaan de exploitatiekosten omlaag, worden gebouwen en woningen waardevoller en hebben ze een betere verkoop- of verhuurwaarde. Bedrijven kunnen daarnaast credits verwerven voor BREEAM en gebruik maken van de MIA en Vamil-regeling.

Technische innovaties

De watertransitie begint nog maar net, maar technisch gezien zijn er niet veel beperkingen. Wel zullen er nog veel slimme innovaties op de markt komen, vooral op het gebied van kleinschalige betaalbare waterzuiveringsproducten en op het gebied van sensoren om online de waterkwaliteit te meten. Het is de verwachting dat over 5 tot 10 jaar volledig zelfvoorzienende gebouwen heel normaal zullen worden. De watertransitie zal dan echt op stoom zijn 