Wat is een slim gebouw?

Slimme thermostaten, slimme lampen, slimme meters, slimme sensoren… we worden dagelijks bedolven onder de slimme oplossingen. Maar betekent het automatisch dat je een slim gebouw hebt als je die innovatieve technieken laat installeren? “Nee”, zegt Wouter Kok, van IoT-specialist bGrid.

Verwarrend, nietwaar? De leverancier ziet jou als een kanaal om slimme oplossingen in de markt te zetten, de woningeigenaar vraagt om Smart Technology, in de zorg heeft men het over domotica en ja de laatste jaren is er ook al een enkeling die over ‘Het Internet of Things’ begint. En daar sta je dan, W-installateur in hart en nieren. Een echte vakman als het op loodgieterswerk aankomt, dakdekken of een cv-ketel installeren. Zo zoetjes aan wil je je zelf wel eens aan een warmtepomp wagen, want we gaan van het #gaslos. En dan beginnen leveranciers, klanten en vaktijdschriften je te bestoken met voorstellen en vragen over Smart Technology. Wat nu?

Spraakverwarring

Eerst maar eens een einde maken aan alle spraakverwarring. Wouter Kok is al een oudgediende in deze relatief nieuwe tak van sport. Een snelle blik op zijn LinkedIn cv leert ons dat hij al in 2004 in een aanpalende sector actief was: datacenter technologie.
In 2015 zette hij bGrid op, een “Smart Building Platform Solution, developing buildings into a tool for its user.” Hierin zit al de kern besloten wat een slim gebouw nu eigenlijk echt inhoudt.

Imago

“In tegenstelling tot wat menig fabrikant of installateur denkt, maakt een App om de klimaatregeling of verlichting te regelen een gebouw nog niet automatisch ‘Smart’. Die systemen zijn namelijk ook prima via analoge schakelaars te bedienen. Ook het aanbrengen van allerlei sensoren, die data verschaffen over de werking van installaties verandert niet automatisch het karakter van dat zorgcomplex, villa of winkel. Hetzelfde geldt voor die fraai uitgevoerde interface in de centrale hal van een kantoorpand, zonder verdere functie. Verhuurders denken daarmee een bepaald imago uit te stralen. Vergelijk het maar met organisaties die voor de vorm ‘iets aan duurzaamheid doen’. Wat ze ook wel Greenwashing noemen.”

Toegevoegde waarde

Parallel hiermee zou je dan in het laatste geval bijna geneigd zijn om te gaan spreken van ‘Smart Washing’. Kok: “Pas als het gebouw in de perceptie van de gebruiker iets doet op een slimme manier, kunnen we spreken van een ‘Smart Building’.” Dat klinkt nogal abstract, Kok weet gelukkig met heldere voorbeelden zijn omschrijving te verduidelijken. “Bij bGrid peilen we bijvoorbeeld een sterke behoefte aan gps/tracing achtige oplossingen. Applicaties die aangeven waar stille werkplekken zijn te vinden of een vergaderruimte beschikbaar is.” Daarnaast signaleert Kok ook een vraag naar systemen die gezondheidsindicatoren registreren. Ook hier is het nut voor de gebruiker duidelijk aanwijsbaar; een beter binnenklimaat leidt tot meer arbeidsvreugde en betere prestaties. Uiteindelijk gaat het om oplossingen die het werk en de werkomgeving prettiger, efficiënter en effectiever maken. “Het gebouw functioneert dan in feite als jouw persoonlijke assistent.”

Energie en binnenklimaat

Volgens Kok gaapt er soms een grote kloof tussen wat een installateur/fabrikant of een eindgebruiker een slim gebouw vindt. “De installatiebranche in brede zin, heeft de neiging om te veel het accent te leggen op allerlei tools die energiebesparing opleveren, waardoor het klimaat pas op de tweede plaats komt. Als je vanuit de klant denkt, moet je de omgekeerde weg bewandelen. Eerst creëer je de ideale omstandigheden voor het maximaliseren van werkprestaties, pas daarna komen slimme oplossingen in beeld voor energiebesparing, de volgordelijkheid van schoonmaken et cetera.” De ‘backbone’, zeg maar de basis IT-laag, waarop al die slimme Apps kunnen draaien, moet dan wel flexibel zijn, “Open Source”, zegt Kok. “Zodat je eenvoudig applicaties kan updaten en toevoegen.”

Wongbouw versus utiliteit

Maar waar de utiliteit zo langzamerhand wel overstag gaat, lijkt de woningbouw te aarzelen. Kok begrijpt wel waarom. Hij schetst eerst de achtergronden en duikt dan dieper in de oorzaken. “Allereerst ziet de markt er totaal anders uit. Er is geen sprake van werkgever-werknemer relaties. Daarnaast willen gebruikers meer invloed hebben op de systemen zelf. Bovendien zijn er andere spelers aanwezig, zoals de Googles en Apples die allerlei gratis apps aanbieden in ruil voor data.” Door de Facebook-affaire zijn gebruikers huiverig geworden om via deze route nieuwe Smart Technology aan te schaffen, meent Kok. Ze vrezen voor een inbreuk op hun privacy, vragen zich af wat die internetgiganten doen met al hun gegevens. Bovendien zien potentiële klanten veel minder snel de toegevoegde waarde van zogenaamde ‘slimme oplossingen’, denkt de CEO van bGrid. “Kijk, een slimme thermostaat waarmee je alvast je huis kan voorverwarmen, als je aan komt rijden of een tijdschakelaar voor verlichting hebben wel zin. Maar wat moet je met een appje om het licht aan en uit te zetten als je thuis bent? Het merendeel van de mensen gebruikt liever een gewone schakelaar.”

Levensloopbestendige woningen

“Eigenlijk zie ik maar één deelsegment in de woningbouw waar slimme oplossingen direct nuttig zijn; als je woningen levensloopbestendig gaat maken,” vervolgt Kok. “CCTV, persoonssignalering en slimme lichtschakelaars en klimatiseringsoplossingen hebben dan duidelijk een toegevoegde waarde. Zeker als ze in een geïntegreerd geheel worden aangeboden.”

IT-revolutie

De komende jaren verwacht Kok een IT-revolutie in de gebouwde omgeving. “Het aantal applicaties met mogelijkheden om processen in gebouwen te vereenvoudigen, zal sterk toenemen. Dat geldt ook voor hun zelflerende vermogen. Uiteindelijk krijg je kantoren die bijvoorbeeld na analyse van eerdere data al automatisch de temperatuurinstellingen gaan regelen van een vergaderruimte. Of nog beter, kunnen voorspellen welke vergaderruimte de hoogste productiviteit oplevert. Zelflerende gebouwen dus. Daarnaast voorzie ik een groei van het aantal applicaties dat gebruikers en beheerders gaat informeren over calamiteiten in gebouwen en eventueel zelf oplossingen aandraagt.”

Slimme installateur

Hoewel Apple en Google al verwoed proberen hun aandeel op deze markt voor slimme oplossingen te vergroten, verwacht Kok niet dat ze de gebouwde omgeving totaal gaan domineren. “Er komen wel andere spelers, die tussen de traditionele partijen en de gebruikers in gaan zitten. Vergelijk het met een Booking.com in de reiswereld. Een soortgelijk concept zou je als installateur kunnen ontwikkelen, door jezelf in de markt te zetten als ‘expert op het gebied van slimme oplossingen’ en zo een schakel te worden tussen W-installateurs en eindgebruikers.” 