Warmtepompen

De warmtepompmarkt is afgekoeld, blijft uit recente cijfers. Sterker nog, de eerste maand van 2024 liet zelfs een stijging zien van het aantal cv-ketels dat werd verkocht. Toch zal de opmars van de warmtepomp doorzetten. All-electric als het kan, hybride als het moet óf gunstiger financieel uitpakt.

Tijdens de afgelopen VSK stond de warmtepomp wederom in het middelpunt van de belangstelling. IZ sprak met GREE en ATAG, twee exposanten die noviteiten lieten zien. Wat zijn volgens hen de trends in warmtepompland?

Succesvolle beurs
Maar eerst nog even terug naar de beurs. Hoewel we in het volgende nummer een uitgebreide terugblik geven, kunnen we alvast wat eerste indrukken optekenen. Wat hadden GREE en ATAG zoal te vertellen? Voor beide partijen was het een geslaagde beurs. Opvallend genoeg vanwege exact dezelfde reden: de juiste bezoekers kwamen langs.

Grotendeels installateurs
“Het was een drukbezochte beurs. Dit jaar stonden we als GREE op de VSK om ons aanbod meer onder de aandacht te brengen van de Nederlandse installateur. Wereldwijd is GREE een grote speler, met 90.000 man in dienst, maar we merken dat we toch nog wat extra naamsbekendheid kunnen gebruiken hier”, vertelde Enrico Lenaerts, Business Development Manager ons. En in die missie is GREE geslaagd tijdens de VSK. “Ik denk dat zeker 80 % van onze bezoekers installateur was. Ik draai zelf al een tijd mee in de HVAC-wereld en heb wel VSK-edities meegemaakt waar dat heel anders was.”

Vakbeurs
“Ik vond het veel meer een vakbeurs dan de vorige edities”, vertelde Jan Henk van der Wijk, de Marketing en Communicatiemanager van ATAG Verwarming ons. “De afgelopen edities leken er juist steeds meer consumenten naar de beurs te komen, nu hadden wij vooral installateurs op onze stand.”

‘Spot on’
En dat kwam goed uit voor beide partijen. Want zowel GREE als ATAG wilden hun nieuwe warmtepompen onder de aandacht brengen. In het geval van GREE ging het om de Versati range, bij ATAG met name om de ATAG Interion. Maar daarover straks meer.

Exit waterstofketel?
Eerst maar eens naar de andere trends, die deels ook zichtbaar waren tijdens deze VSK-editie. Een verrassende constatering was het aperte gebrek aan aandacht voor de waterstofketel. Waar tijdens de vorige VSK nog de nodige prototypes met veel bombarie werden getoond, leek deze in potentie kansrijke concurrent voor de warmtepomp nu vrijwel geheel van het toneel te zijn verdwenen.

Warmtepomp omarmd
Een belangrijke reden is waarschijnlijk dat veel installateurs nu de warmtepomp wel hebben omarmd. “Maar ze zijn nog zoekende in de renovatiesector”, vertelde Lenaerts. “Wordt het een all-electric vervanging, een hybride variant, met natuurlijke koudemiddelen of toch nog R32…”.

Samenwerking
Een andere factor die een duit in het zakje doet, is dat ook de samenwerking met fabrikanten en leveranciers meer gestroomlijnd begint te raken. Fabrikanten zijn ervan doordrongen dat het gebrek aan vakmensen een gigantische behoefte creëert aan plug & play oplossingen, meedenkende Product Managers en een goede (aftersales) service. Lenaerts: “We zien dan ook branchebreed dat fabrikanten en leveranciers de banden aan het aanhalen zijn, vaak in de vorm van partnerships, soms ook door zelf installateurs over te nemen.” Van der Wijk voegt daaraan toe dat service ook vanwege een andere reden belangrijker wordt. “Steeds meer warmtepompen, zeker in het A-segment, hebben min of meer dezelfde kwaliteit. Dan is service één van de aspecten waarmee je je als fabrikant en/of leverancier duidelijk kan onderscheiden van de concurrentie.”

Elektrotechniek
Tegelijkertijd maakt de warmtepomp ook een stormachtige ontwikkeling door, waarbij er steeds meer elektrotechniek in het apparaat komt, merkt Van der Wijk (zie ook elders in dit nummer). “De W-installateur lijkt dit E-deel naar zich toe te trekken.” Daarnaast wordt er volop gezocht naar oplossingen voor het ruimtebeslag, waar menig installateur tegenaan loopt. De warmtepomp wordt compacter. ATAG brengt bijvoorbeeld een variant zonder buitenunit op de markt. Ook dit maakt het installatiewerk makkelijker.

Koudemiddelen
De opmars van natuurlijke koudemiddelen zet onverminderd door, maar merkte Lenaerts terecht op, was niet echt een aandachtspunt op de VSK. We lijken in een soort tussenfase te zitten, waarin R32 nog volop wordt toegepast bij nieuwe warmtepompen en propaan of R290 nog niet de norm is geworden.

Hamvraag
De hamvraag van veel installateurs blijft toch of ze een hybride of all-electric warmtepomp moeten adviseren. Lenaerts: “In de nieuwbouw is het een uitgemaakte zaak. Daar worden standaard all-electric warmtepompen neergezet. In de bestaande bouw ligt het anders. Hybride wordt daar in de markt gezet als een tussenstap, maar hoelang die fase zal duren, is onduidelijk. Ikzelf denk dat we zeker nog wel een jaar of 10 hybride warmtepompen zullen installeren in de bestaande bouw.” Het zou Van der Wijk niet eens verbazen als dat zomaar 20 jaar wordt. “We zien nu veel hybride warmtepompen op de markt komen, die all-electric ready zijn. Daarmee kan de klant stapsgewijs verduurzamen. Als hij dan de randvoorwaarden op orde heeft, zoals bijvoorbeeld de isolatie van zijn woning, gaat hij definitief van het gas af.” Uiteindelijk draait het vooral om de centen, zegt Van der Wijk. “De Nederlander is erg geobsedeerd door terugverdientijden. Welke ingreep loont en wanneer precies?”

Buitendeel
“Voor zeker 3,6 miljoen bestaande woningen wordt het problematisch om over te stappen op een warmtepomp”, vertelt Van der Wijk. “Er is geen goede plek voor de buitenunit, leidingen trekken zorgt voor hoofdbrekens en aan de geluidsnormen voldoen ook waarschijnlijk. Hoe ga je daarmee om?” ATAG wil speciaal voor dit marktsegment de ATAG Interion op de markt brengen. Op de VSK was al een prototype van de lucht/water warmtepomp te zien. De Interion wordt nu getest in pilotprojecten en moet in 2025 beschikbaar zijn voor de klant. Het bijzondere aan deze warmtepomp is dat hij geen buitenunit heeft.

Zolder
De warmtepomp kan bijvoorbeeld op de zolder worden opgehangen. Voor leidingen zal een dakdoorvoer worden gemaakt. De ATAG Interion is eenvoudig op elke CV-ketel aan te sluiten. Daarnaast is de hybride Interion ook All-electric ready. Zo kan stapsgewijs de woning worden verduurzaamd. Ook zal er een Interion in All-electric uitvoering beschikbaar komen, vertelt Van der Wijk. Het vermogen van de Interion zal maximaal 4 kW bedragen. De aanvoertemperatuur kan met propaan met gemak R32 evenaren, hoger is niet altijd zinvol en sowieso sterk afhankelijk van de behoefte van de hybride opstelling. Over geluidsoverlast hoeft de bewoner zich geen zorgen te maken. ATAG blijft binnen de toegestane grenzen. Het onderhoud zal niet verschillen van reguliere varianten. Op het moment dat de cv-ketel zijn tweejaarlijkse onderhoudsbeurt krijgt, kan de installateur ook direct de warmtepomp meenemen.

Range warmtepompen
GREE liet tijdens de VSK haar Versati range zien. Warmtepompen die zowel in monoblock-, split als all-in-one uitvoering beschikbaar zijn. Uit de eerste bevindingen blijkt dat vooral de monoblockuitvoering erg in trek is. Dat zou te maken kunnen hebben met het feit dat er geen F-gassencertificering nodig is om het apparaat te installeren, denkt Lenaerts. De range is beschikbaar in vermogens van 6 tot 16 kW. “De Versati heeft een tweetrapscompressor en invertercirculatiepomp en is zowel te gebruiken in combinatie met waterboilers en convectoren als radiatoren. Wij adviseren om de warmtepompen één keer per jaar een onderhoudsbeurt te geven. De Versati heeft R32 als koudemiddel, dat is nu wel de standaard.”

Circulariteit
Op het gebied van circulariteit zijn nog grote stappen te zetten in de installatiebranche. Volgens Lenaerts zal de regelgeving steeds meer aansturen op hoogwaardig hergebruik van componenten en de toepassing van circulaire materialen. Branchebreed is er al aandacht voor de uitwisselbaarheid van onderdelen, maar het inzamelen en scheiden van de verschillende mate­riaalstromen waarbij er verder wordt gekeken dan alleen recycling staat nog in de kinderschoenen, erkent de Business Development Manager van GREE. Van der Wijk vermoedt dat de mogelijkheden beperkt zijn. Recycling ja, gerefurbishte onderdelen ziet hij ook wel op de markt verschijnen, maar verder dan dat zal het waarschijnlijk niet gaan, zegt de Marketing- en Communicatiemanager van ATAG.

Toekomst
Wat leert een blik in de toekomst ons? Lenaerts: “Ik denk dat het aantal aanbieders van warmtepompen zal afnemen. Er zijn nu zoveel partijen op de markt en de concurrentie is groot.” Daarnaast verwachten hij en Van der Wijk dat er nog compactere en meer plug & play warmtepompen op de markt zullen verschijnen, omdat er vraag naar is. Dat de COP ook zal stijgen zijn beide heren met elkaar eens. Alleen vermoedt Lenaerts niet direct op de korte termijn. Valt het geluidsniveau nog verder omlaag te brengen? Beide experts denken van wel, maar via verschillende soorten oplossingen. Van mechanische ingrepen tot betere isolatie. Hoe dan ook de warmtepomp gaat zich de komende tijd doorontwikkelen. “Er zijn nog volop mogelijkheden want anders dan bij de cv-ketel die al vrijwel is uitontwikkeld, zitten we nog in de beginfase.” 