Warmtepomp installeren

Ze worden aangeprezen als wondermiddel: het beste alternatief voor de gasgestookte cv-ketel. We gaan immers ‘van het aardgas af’, dat is goed voor het milieu en zeker ook beter voor onze landgenoten in Groningen. De populariteit van warmtepompen vaart er wel bij, nog verder aangewakkerd door soms erg positieve (commerciële) berichtgeving hierover: ‘Je wordt slapend rijk door te besparen op je energierekening.’ “Was het maar zo eenvoudig”, zegt Roelof Robbertsen, warmtepompexpert van Aeres Tech en het Opleidingscentrum GOº.

“Warmtepompen geven ons veel mogelijkheden, maar zonder deskundig advies, ontwerp, montage en nazorg gaan deze technische hoogstandjes voor heel wat onnodige teleurstellingen zorgen. Dat mogen we als technische sector niet laten gebeuren.”

Complex verhaal

Het plaatsen van een warmtepomp is complexer dan van een gasgestookte cv-ketel. Het succes van de nieuwe techniek staat of valt met een goed ontwerp, perfecte installatie en vervolgens een goede nazorg. “Het goed inregelen van een warmtepomp is bepalend voor het rendement”, zegt Robbertsen. De meeste cv-installateurs zijn (nog) niet bekwaam en evenmin bevoegd om met warmtepompen te werken. “Er zijn wettelijke eisen voor installateurs die werken met koudemiddelen. Ze hebben minimaal het certificaat nodig dat ze in staat stelt legaal met F-gassen te werken.”

Niet even ‘gauwgauw’

Opleidingscentrum GOº voor de koudetechniek heeft een uitgebreid opleidingsprogramma voor installatietechnici die hun ‘repertoire’ willen uitbreiden met de warmtepomp, om voorbereid te zijn op de veranderende toekomst. Het gaat immers hard, nu al zijn warmtepompen heel populair. Maar als Nederland daadwerkelijk in 2050 geheel van het aardgas af wil zijn, dan moet in de komende decennia een enorme slag gemaakt worden. De installatiebranche is daarom druk bezig om monteurs bij te scholen en te certificeren. “Met onze opleidingen willen we niet even ‘gauwgauw’ mensen hun certificaat bezorgen, maar werkelijk vakmensen in het veld zetten. Dat is onze missie”, zegt Robbertsen.

Vakmanschap belangrijk

Dat vakmanschap is belangrijk, omdat er veel mis kan gaan. Tegelijkertijd met de komst van de warmtepomp speelt in de woning vaak het onderwerp van isolatie en het plaatsen van zonnepanelen. De kunst voor de installateur is hierover goede adviezen te geven. Er speelt veel mee: de mate van isolatie, het aantal kubieke meters, de inval van zonlicht. Het is vaak moeilijk en duur om oudere huizen echt goed te isoleren. Soms zal dan een hybride warmtepomp het meest geschikt zijn; hierin is een gasgestookte cv-ketel aanwezig om koudere perioden het hoofd te bieden.

Optimaal inregelen

“Na het plaatsen van een warmtepomp duurt het altijd een eventjes voordat die optimaal is ingeregeld”, vertelt Robbertsen. “Dat vereist kennis en nazorg van het installatiebedrijf. Het slecht functioneren van warmtepompen wordt trouwens vaak gecamoufleerd door aan een gloednieuwe installatie meteen een serie zonnepanelen te koppelen. Zo valt de elektriciteitsrekening altijd lager uit en kraait er geen haan naar. Dat zou onze eer te na moeten zijn”, zegt Robbertsen.

Precies op elkaar afstemmen

Om de werking van warmtepompen te begrijpen is enige basiskennis natuurkunde noodzakelijk. Het vaste kenmerk is dat een koudemiddel, dat in staat is om warmte te onttrekken aan relatief koude buitenomgeving en die te transporteren naar de plek waar warmte nodig is. Daarbij wordt ook gebruik gemaakt van de principes van compressie en verdamping van dit koudemiddel, wat extra warmte oplevert. “Het is een circulair proces dat met een elektrisch aangedreven compressor en pomp op gang gehouden wordt. Dat is niet gratis. Vandaar dat het aantrekkelijk is om zonnepanelen aan de installatie te koppelen. De kunst is echter om alles precies op elkaar af te stemmen, zodat de woning ook nog behaaglijk is, als het buiten tien graden vriest.”
Creativiteit en vakkennis
Een goed ontwerp stelt dus alle eisen aan de vakman, vinden ze bij het Opleidingscentrum GOº voor de koudetechniek. Want hoe verhouden de piekbelastingen van de warmtepomp zich tot het opwekken van de energie uit de zonnepanelen? “Op het moment dat je de meest warmte nodig hebt, schijnt de zon meestal niet”, zegt Robbertsen. “Je bent er dus niet door de stekker in het stopcontact te steken. Je hebt creativiteit nodig en heel veel vakkennis op verscheidene terreinen. Uiteindelijk draait het om tevreden klanten, met wie je in contact moet blijven om de installatie zo energiezuinig mogelijk te laten functioneren.”

Erkend installateur

Robbertsen ziet op het internet advertenties waar complete warmtepompinstallaties kant en klaar worden aangeboden. “Dat is vragen om ongelukken. Zo’n installatie moet door een erkend installateur worden geplaatst. Het werken met F-gassen is aan wettelijke eisen gesteld omdat deze stoffen bij vrijkomen in de atmosfeer schadelijk zijn als broeikasgas. En dat is nou net waarom we van het stoken van aardgas af willen. Doe-het-zelven brengt bovendien je subsidies in gevaar. Dat moet je allemaal niet willen.” 