Verantwoord besparen op drinkwater
Drinkwater: we hebben het gewoon nodig, elke dag. Niet alleen om onszelf te reinigen, maar ook om afvalstromen te realiseren. Het transport van fecaliën en zeepresten bijvoorbeeld, die in de afvalcentrale weer gezuiverd worden. In Nederland gebruiken we grondwater of oppervlaktewater volgens een gesloten cyclus: eerst winnen we water, vervolgens gebruiken we het (voor consumptie en reiniging), daarna wordt het via de waterzuivering weer teruggegeven wordt aan grond- of oppervlaktewater of direct ingezet om opnieuw te gebruiken. Juist omdat we niet zonder kunnen, moeten we water op een zo duurzaam mogelijke manier gebruiken en er spaarzaam mee om gaan. Wat zijn de mogelijkheden?
Begin 1900 waren waterclosets nog een zeldzaamheid. Destijds werden fecaliën nog met de Boldoodkar (strontkar) opgehaald, of in buiten stedelijke gebieden in een rivier geloosd. Dit was eigenlijk de eerste variant van een afvalwaterstroom.
Tegenwoordig beschikken we over een zeer geavanceerd rioolwaterstelsel, dat uitkomt op de nieuwste waterzuiveringinstallaties die bijvoorbeeld gebruik maken van de Nerada-technologie. Hierbij wordt zeer energiezuinig water gezuiverd, grondstof teruggewonnen (zoals bio-plastic) en zelfs energie opgewekt, zodat het proces volledig neutraal kan worden gerealiseerd.
Huishoudelijk watergebruik
In de afgelopen 40 jaar is het waterverbruik per persoon per dag flink verminderd. Gebruikten we in 1969 nog gemiddeld 190 liter water per persoon per dag, tegenwoordig is dit gemiddeld nog maar 119 liter (bron: Vitens). De voornaamste besparingen zitten in de waterbesparende doorontwikkeling van apparaten, zoals wasmachine, vaatwassers, douchekoppen en waterclosets met spoelreservoir.
Bij de ontwikkeling van waterbesparende voorzieningen moeten we er wel voor zorgen dat de milieubelasting van deze voorziening in – productie en gebruik – niet groter is dan het voordeel van de waterbesparing. Denk bijvoorbeeld aan een regenwaterterugwinsysteem. Op zich is het een voor de hand liggende oplossing om drinkwater te vervangen door regenwater, bijvoorbeeld om het toilet te spoelen of de was te draaien in een wasmachine. De aanleg, het gebruik en het onderhoud van een dergelijke installatie is echter dusdanig milieubelastend dat de toepassing ervan niet opweegt tegen het gebruik van drinkwater. Een regenwaterterugwinsysteem bestaat namelijk al minimaal uit de volgende onderdelen: opvangtank, pomp, drukschakelsysteem, filters en 2e aanvoerleidingsysteem.
Ook economisch is de balans zoek. Een rekensom – waarbij het verschil in energiegebruik tussen het aanleveren van gewoon drinkwater en het gebruik van een regenwaterterugwinsysteem vergeleken wordt – maakt duidelijk dat bij een afschrijving over 20 jaar, de investering niet meer dan €352 mag bedragen. (e.e.a. afhankelijk van locatie, type pomp, e.d.).
Verantwoord waterbesparen
Er zijn ook waterbesparende oplossingen die zonder enige twijfel de milieubelasting ten goede komen en dus zeker zinvol zijn om in te zetten. Hierna volgt een kort overzicht:
Thermostaatkraan
Een thermostaatkraan bereikt de mengtemperatuur veel sneller – en dus met minder waterverspilling – dan bijvoorbeeld een eenhendel- of tweeknops-mengkraan.
Doorstroombegrenzers
Er zijn zelfs al dynamische doorstroombegrenzers verkrijgbaar voor kranen en douchekoppen, waarbij de doorstroomhoeveelheid gelijk blijft, onafhankelijk van de waterdruk. Alleen zien we bij douchekoppen een tegenstrijdigheid met de gebruikerswens van deze tijd: men gaat graag voor de luxe van een stortdouche. Ter vergelijking: de gemiddelde standaard douchekop verbruikt 10 l/min, de spaardouche 8 l/min en de stortdouche 20 l/min.
Urinoirsturingen
Urinoirs kunnen – door het ontwerp van het keramiek en de sifon – al enkele jaren af met slechts 1 liter spoeling i.p.v. 3,5 liter.
Infraroodkranen in openbare ruimtes
Deze spoelen uitsluitend wanneer we onze handen eronder bewegen en zijn in vergelijking tot bijvoorbeeld tijd gestuurde kranen veel effectiever.
Toiletspoelingen
Huidige wc’s spoelen met minimaal 6 liter – grote spoeling – en 3 liter – kleine spoeling, volgens het huidige Bouwbesluit. Deze uitgangspunten zijn vastgelegd om te waarborgen dat niet alleen het keramiek schoon wordt, maar ook de riolering blijft functioneren. Er zijn ontwikkelingen waarbij het keramiek met minder water af zou kunnen, bijvoorbeeld 4 l voor wc en 0,5 l voor urinoir. Ons huidige afvoersysteem is daar niet op voorbereid. Bij de aanleg van nieuwe installaties kan op dit moment alleen uitgegaan worden van een conceptueel uitgangspunt volgens de ST38 van TVVL. Hierin worden aanpassingen gedaan aan de leidingdiameter en met name aan het afschot en de transportafstanden.
Waterloos?
Kleinere spoelhoeveelheden verdienen nog altijd de voorkeur boven waterloze oplossingen, omdat het keramiek-oppervlak na elk gebruik gereinigd moet worden om een verantwoord en fris gebruik te waarborgen. Meest optimaal in openbare ruimtes is om dit elektronisch aan te sturen, zodat de spoeling nooit vergeten kan worden.
Voor schoonmaak en onderhoud is waterloos absoluut niet wenselijk. Volgens CleanTotaal – multiplatform voor de schoonmaak- en facilitaire branche – is het waterloze urinoir ‘geen doorbraak’: ‘Veel voordelen, maar toch lijkt er geen echte doorbraak te zijn. Het blijkt namelijk dat zich in de afvoerleiding urinesteen vormt en dat die leiding daarom dus wel dagelijks gespoeld moet worden. Ook de milieuvriendelijkheid is niet onomstreden. Afhankelijk van het type moet de sifon regelmatig vervangen of gevuld worden met een desinfecterende vloeistof wat een negatieve invloed heeft op de duurzaamheid.’
Urinoir met geïntegreerde sturing
Geberit heeft op de VSK een nieuw urinoir met geïntegreerde sturing geïntroduceerd die kan spoelen met 0,5l per spoeling, wat voldoende is om het keramiek te reinigen. Afhankelijk van het leidingsysteem is voor het reinigen en goed functioneren van het rioolstelsel is een periodieke spoeling van 3 liter in te stellen. |
Conclusie
Het toepassen van waterbesparende apparaten is de meest effectieve en snelle stap om tot minder waterverbruik te komen. Daarnaast kunnen we natuurlijk zelf ook nog ons gedrag aanpassen om een extra besparing te realiseren, denk aan korter douchen, of douchen i.p.v. het nemen van een bad. Maar dit is vaak tegenstrijdig met onze comfortwensen. Verder is het een stuk lastiger om gewoontes te veranderen en kan je installaties lastig ‘berekenen’ op willekeurig gedrag.
Verdere waterbesparende maatregelen zijn op dit moment nauwelijks mogelijk, tenzij ons afvalwatertransport op een andere wijze gerealiseerd kan worden. Deze alternatieven moeten natuurlijk geen hogere milieubelasting hebben dan het huidige systeem.
Auteur: Jeroen Bosman, Productmanager Sanitairsystemen Geberit
