Heb je je wel eens afgevraagd waarom we een appartementengebouw van een totaal ander ventilatiesysteem voorzien dan een kantoorgebouw met dezelfde omvang? Ieder appartement krijgt zijn eigen ventilatie-unit, terwijl in het kantoorgebouw een centrale ventilatie-unit wordt geplaatst. Gek toch? Tim Beuker van BBA Binnenmilieu hield er tijdens de VSK een lezing over.
In veel steden zie je dat nieuwbouwwoningen niet langer een serie rijtjeswoningen zijn, maar dat zij onderdeel uit maken van een groter wooncomplex. Volgens Funda.nl bestaan op moment van schrijven in Den Haag bijvoorbeeld 19 van de 19 beschikbare nieuwbouwprojecten uit zo’n wooncomplex. In Arnhem geldt dit voor 6 van de 7 nieuwbouwprojecten. De schaal van deze wooncomplexen doet niet onder voor die van een gemiddeld kantoorgebouw. Toch worden de woningen in de wooncomplexen van een aparte ventilatie-unit voorzien, terwijl de kantoren een centraal ventilatiesysteem hebben.
Woning- en kantoorventilatie
In dit artikel wordt er gekeken naar het verschil tussen woningventilatie en kantoorventilatie. Hieronder verstaan we het volgende:
A. Woningventilatie: in de klassieke opstelling bestaat dit systeem uit een ventilatie-unit per woning die is aangesloten op een gemeenschappelijk buitenluchtaanzuigkanaal en luchtafblaaskanaal. De luchtkanalen in de woning worden ingestort in de vloer en voorzien van ronde inblaas- of afzuigventielen.
B. Kantoorventilatie: dit systeem bestaat uit een centrale ventilatie-unit die bijvoorbeeld op het dak wordt geplaatst. Op centrale locaties gaan er verticale hoofdkanalen naar beneden vanwaar de lucht via horizontale kanalen verder wordt verdeeld over het gebouw. De luchtkanalen worden na de ruwbouw aangebracht en boven een verlaagd plafond gemonteerd. Er wordt een grote variatie aan luchttoevoerroosters toegepast.
Comfort & Gezondheid
Op het gebied van comfort & gezondheid bieden kantoorventilatiesystemen verschillende voordelen:
• Minder installatiegeluid. Doordat de ventilatie-unit niet meer in de woning is geplaatst, verdwijnt één van de grootste geluidbronnen in de woning. Hierdoor is het makkelijker om een laag installatiegeluidsniveau te bereiken.
• Minder risico op geuroverdracht tussen woningen via het ventilatiesysteem. Bij woongebouwen met individuele ventilatie-units per woning, treedt dit probleem regelmatig op. Wanneer het drukverschil tussen woningen te hoog wordt (bewoner A zet het ventilatiesysteem op stand laag, bewoner B op stand hoog), dan kan er via het luchttoevoerkanaal van woning A lucht worden aangezogen door woning B. Dit is uiteraard op te lossen door een terugslagklep te plaatsen maar op dat moment is er dus geen ventilatie in woning A. Bij een centrale ventilatie-unit kan dit probleem nooit optreden.
• Eenvoudiger onderhoud. Bij een centrale ventilatie-unit is het makkelijker om goed onderhoud te plegen. De ventilatie-unit is beter bereikbaar voor onderhoud, er hoeven maar op één locatie filters vervangen te worden en het onderhoud kan makkelijk worden uitbesteed door de Vereniging van Eigenaren.
• Kleiner risico op tocht door keuze uit goede luchtinblaasroosters. In kantoren worden kwalitatief betere luchttoevoerroosters gebruikt die beter instelbaar zijn en waarbij de worp (het uitblaaspatroon) vaak individueel geregeld kan worden. Hierdoor kan er bij een brede range aan luchttoevoerhoeveelheden toch tochtvrij worden ingeblazen. Iets waar het bij de inblaasventielen voor woningventilatie nog wel eens aan schort.
• Makkelijker om luchtkanalen schoon op te leveren. Doordat de luchtkanalen niet worden ingestort, is er minder kans dat de luchtkanalen tijdens de bouw vervuilen door bouwstof. Daarbij is het zo dat als de luchtkanalen toch vervuilen, dat luchtkanalen boven een verlaagd plafond veel makkelijker te reinigen zijn dan wanneer ze zijn ingestort.
• Kans om kwalitatief betere filters toe te passen. Voor veel woningventilatie-units is het tegenwoordig mogelijk om naast het standaard G5-filter een fijner F7-filter te verkrijgen. Een centrale luchtbehandelingskast biedt echter nog veel meer mogelijkheden: denk aan dubbele filtratie voor verkeersbelaste locaties (scheelt vervangen van het hoofdfilter) of het gebruik van zakkenfilters met actief kool om ook wat gasvormige verontreinigingen af te vangen.
Nadelen
Zijn er ook nadelen? Ja, wanneer luchtkanalen boven een verlaagd plafond lopen, dan gaat dit ten koste van de vrije hoogte in de gangen.
Kosten
Bij de afweging tussen een centraal en een decentraal ventilatiesysteem spelen kosten een belangrijke rol. Volgens een externe kostendeskundige zorgde het vervangen van de ventilatie-unit in elke woning door een centrale ventilatie-unit op het dak bij een project voor een kostenstijging van 8% (project van 20.000 m2). Hierbij was men er in eerste instantie vanuit gegaan dat er per strang woningen nog steeds een apart luchttoevoer- en luchtafvoerkanaal naar het dak ging. De enige wijziging was dus het verplaatsen van de ventilatie-unit.
Goedkopere variant
Kijken we naar kantoren, dan gebruiken we daar nooit een systeem waarbij je de distributie van verse lucht verticaal verzorgt per strang kantoren. In plaats daarvan gaat er vanaf het dak op centrale locaties een luchtkanaal verticaal naar beneden. Per verdieping wordt de lucht vervolgens horizontaal verdeeld. Dit scenario is ook doorgerekend en het pakt gunstig uit: 75% goedkoper dan een ventilatie-unit per woning. De reden? Door de horizontale distributie van lucht over de verdiepingen is minder schachtruimte nodig, wat verkoopbaar/verhuurbaar woningoppervlak oplevert. Dit compenseert de meerkosten van de centrale ventilatie-unit.
Conclusie
Hopelijk heeft dit artikel laten zien dat er veel redenen zijn om een wooncomplex te gaan ventileren zoals we dat ook doen bij kantoren. Dus niet iedere woning voorzien van een eigen ventilatie-unit, maar een centrale luchtbehandelingskast neerzetten voor alle woningen. Als je alle voordelen ziet die dit heeft, dan is het misschien raar dat we het niet al lang bij elk wooncomplex doen. Aan de andere kant: bij kantoren doen we het al jaren
