Veilig en gezond werken

Veilig en gezond werken lijkt vanzelfsprekend. En dat moet het ook zijn. Maar het is de vraag of de bedrijven en de vakmensen van de technische installatiebranche zich hier altijd bewust van zijn. Wat betekent veilig en gezond werken? Wat zijn de trends? Waar moeten we rekening mee houden? Veiligheidskundige Harm van Heukelum geeft zijn visie.

Harm van Heukelum staat midden in de praktijk van veilig en gezond werken. Als manager QHSE (dit staat voor Quality, Health, Safety & Environment) zetten hij en zijn team zich bij Dynniq Energy dagelijks in voor het bevorderen van de bewustwording en de praktische vertaling van veilig en gezond werken op de werkvloer.

Veilig en gezond werken vraagt om aandacht

”Het belang van veilig en gezond werken is eigenlijk heel logisch,” stelt Van Heukelum. “Als bedrijf wil je een mooi product op de markt zetten én winst maken. Voor beide ambities is veilig en gezond werken essentieel. Het zijn immers de vakmensen die de prestatie moeten leveren. Tegelijkertijd zijn de vakmensen gebaat bij een veilige werkplek om goed en met plezier te kunnen presteren. Het brede belang van veilig en gezond werken is dus vanzelfsprekend. De praktijk van veilig en gezond werken vraagt echter om continue aandacht.”

Toenemende kennisbehoefte

Van Heukelum ziet in de branche een groeiende kennisbehoefte op het gebied van veilig en gezond werken. Hierbij gaat het niet alleen over risico’s en wettelijke voorschriften, maar ook over de manier waarop de kennis over veilig en gezond werken op de werkvloer praktisch kan worden vormgegeven. “Veilig en gezond werken heeft betrekking op alle functies in de werkketen. Van de vakman en vakvrouw op de werkvloer tot de directeur. Kennis van veilig en gezond werken gaat dus iedereen in de branche aan!”

Meer focus op houding en gedrag

Bij het tot stand brengen van veilig en gezond werken constateert Van Heukelum een toenemende focus op de sociale aspecten. “Veel bedrijven kennen de theorie van en technieken voor veilig en gezond werken, maar stuiten op problemen bij het op de werkvloer tussen de oren krijgen van het belang van een veilige werkplek en gebruik van beschermende middelen. We staan op het gebied van gedragsverandering nog relatief aan het begin. Er zijn nog grote stappen te zetten.“

Maatwerk leveren

Het duurzaam maken van veilig en gezond werken kan volgens Van Heukelum alleen met het bieden van maatwerk. “Als bedrijf moet je je vakmensen ervan doordringen dat veilig en gezond niet een papieren voorschrift is van de wetgever, de opdrachtgever of het bedrijf. Het gaat om de vakman of vakvrouw zelf. Om dit goed te kunnen doen, moet je weten wat er op de werkvloer speelt en wat iedereen nodig heeft. Het voeren van een goede dialoog is de start van het samen werken aan veilig en gezond werken.”

De rol van bedrijven

Bedrijven kunnen volgens Van Heukelum veilig en gezond werken bevorderen door dit thema nadrukkelijk te benoemen, zowel in de directiekamer (bij het opstellen van missie-visiedocumenten) als in overleg met opdrachtgevers en collega-bedrijven. “En om de vraag ‘doen we er als bedrijf echt alles aan om risico’s op de werkvloer te voorkomen of verkleinen?’ met’ ja’ te beantwoorden, moet het bespreken van vragen en zorgen over veilig en gezond werken de normaalste zaak van de wereld zijn. Het gaat dus ook om sociale veiligheid.”

De rol van de vakmensen

Hoewel bedrijven veel kunnen doen om veilig en gezond werken op de werkvloer te bevorderen, ligt de eerste verantwoordelijkheid volgens Van Heukelum bij de individuele vakman of vakvrouw. “Het gaat om jouw lijf, jouw gezondheid, jouw welzijn. Denk hier dus over na als je op de werkvloer staat en wees eerlijk naar jezelf. Wat heb je nodig om je werk goed en veilig te kunnen doen? Wat houdt je tegen om veiligheidsvoorschriften op te volgen? Ben je wel geschikt om een bepaalde taak uit te voeren of heb je hiervoor bijscholing nodig? Stel deze en andere vragen niet alleen aan jezelf, maar ook aan je collega’s en je leidinggevenden. Niemand is blij als jij niet inzetbaar bent. Jij al helemaal niet!”

Permanente aandacht

Om ervoor te zorgen dat veilig en gezond werken in ieders DNA komt, verdient het thema permanent aandacht. “Om elke dag zelf een bijdrage aan veilig en gezond werken te leveren moet je je kennis op peil houden, je kennis met anderen delen en bij elkaar in de keuken kijken om slimme oplossingen te vinden. Maar het betekent ook dat je voortdurend in staat moet zijn om te bepalen of een werkplek wel of niet veilig is en je elkaar op veilig en gezond werken blijft aanspreken. Dit is de uitdaging voor iedereen in de branche.”

Optimistisch

Van Heukelum is hoopvol over de toekomst. “Ik zie in de branche veel initiatieven om veilig en gezond werken te stimuleren, bijvoorbeeld via de Praktijkdagen. Ook zie ik dat opdrachtgevers veilig en gezond werken als kwaliteitscriterium in hun offerte-aanvragen opnemen en dat bedrijven elkaar steeds minder beconcurreren ten koste van veilig en gezond werken op de werkplek. Maar dit is nog geen reden om achterover te leunen. Nog altijd komen in Nederland jaarlijks tientallen mensen door bedrijfsongevallen om het leven en sterven duizenden andere mensen aan de gevolgen van werken met gevaarlijke stoffen. Deze aantallen zijn nog steeds veel te hoog!”

Het goede voorbeeld

De branche kent genoeg goede voorbeelden. Zelf is Van Heukelum binnen Dynniq actief met een veiligheidscampagne over acht door de directie vastgestelde gedragsprincipes. Verder verlangt hij van zijn teamleden dat zij minimaal één dag per week op de projecten zijn om te zien wat er buiten gebeurt en om hier met de medewerkers over door te praten. Daarnaast stimuleert hij het projectmanagement om de veiligheidsrisico’s van hun projecten kritisch-oplossend te bezien en leidt hij binnen het bedrijf gedragsobservatoren op die het gedrag van de vakmensen op de werkvloer bestuderen. Van Heukelum draagt hiermee bij aan bewustwording, aanspreekgedrag en sociale veiligheid. “Mijn droom is dat iedereen binnen de organisatie – en het liefst in de gehele branche – observator wordt en dat we elke dag naar eer en geweten kunnen zeggen dat we er opnieuw alles aan hebben gedaan om de werkplek veiliger en gezonder te maken!” 