Tag: artikel editie december 2023

Van idealen naar daden

Van idealen naar daden

De verkiezingen liggen achter ons. Al sinds de val van het kabinet in juli wordt er gepraat en beloofd als het gaat om de plannen voor de toekomst. Verkiezingsprogramma’s en debatten in het land. Goede voornemens, beloftes en beter beleid. Maar wat gaat er nu gebeuren? We nemen je mee in de komende maanden! De verkiezingen zijn voorbij. Er is een nieuwe Tweede Kamer. En we zijn nu op weg naar een nieuw kabinet. Het lijkt misschien wel een ver-van-je-bedshow, maar de nieuwe ministers moeten straks belangrijke beslissingen nemen over de energietransitie en over oplossingen voor de tekorten aan vakmensen in de techniek. En dat zal altijd een mengeling zijn van de verschillende standpunten. Hoe moeten we ernaar kijken? Onderhandelen Na de verkiezingen begint voor de Tweede Kamer een nieuwe periode waarin veel nieuwe mensen op de blauwe stoelen zullen zitten. Tegelijkertijd wordt verkend welke partijen met elkaar willen onderhandelen om een nieuw kabinet te vormen. Waarschijnlijk zijn hier minimaal drie partijen voor nodig. Het onderhandelen is niet gemakkelijk. De vorige keer waren er ruim 250 dagen nodig om tot een beleidsagenda te komen op bijvoorbeeld onderwerpen als klimaat, onderwijs en energie. Waarom het zo ingewikkeld is? Alle partijen hebben mooie beloftes gedaan die zij voor hun kiezers ook echt willen waarmaken. Dus elke partij moet iets terug zien van de plannen die ze presenteerden. Het is dus altijd een kwestie van geven en nemen. Om te kijken wat we kunnen verwachten, nemen je mee langs de hoofdlijnen van de

Projecten

Projecten

De installatiebranche dendert door met interessante projecten, ook in 2023. Een greep hieruit laat zien hoe veelzijdig de branche opereert. Geen project is hetzelfde. Maatwerk levert het mooiste resultaat op. Midden in Maasdijk stond basisschool ‘De Schakel’. Het oude schoolgebouw is gesloopt en op de locatie zijn 20 sociale huurappartementen gerealiseerd, 10 kleine en 10 grotere. De woningen zijn geschikt voor jongeren, alleenstaanden en ouderen. De appartementen zijn alle voorzien van een warmtepompinstallatie gebaseerd op de ATAG Energion M Compact 40. Daarmee kunnen de bewoners gasloos hun woningen verwarmen en van tapwater voorzien.Het betreft een monobloc lucht/water-warmtepomp met een geïntegreerde boiler van180 liter. Doordat de boiler in de behuizing van de binnenunit is opgenomen, hoeft deze niet meer te worden aangesloten, wat een kortere installatietijd oplevert. De buitenunit is op het platte dak geplaatst, zodat de buitenunits nauwelijks te horen en zichtbaar zijn Doorstroomtoestellen in cascade Bij Foppen Seafood in Harderwijk is een oude VR warmwaterbereider (Lochinvar) vervangen door 12 stuks Rinnai condenserende doorstroomtoestellen. Dit leverde een besparing op van 25% op het gasverbruik. De 12 toestellen staan ruggelings opgesteld om een zo klein mogelijke opstelling te creëren. De maximale volumestroom is 179 l/min bij ∆T van 55°C. De gehele fabriek wordt door deze configuratie van warm tapwater voorzien. Diverse spuitlansen kunnen gelijktijdig worden gebruikt. De opstelling heeft geen voorraadvat. De doorstroomtoestellen moduleren al naar gelang de behoefte. Productie bij Foppen Seafood kan tijdens onderhoud gewoon doorgaan. De Rinnai condenserende doorstroomtoestellen zijn er in 46 kW en 57 kW nominaal

Warmtepompen

Warmtepompen

Na een tijd van stormachtige groei, is de warmtepompmarkt in rustiger vaarwater terecht gekomen. Maar de technische ontwikkeling gaat onverwijld verder. Tijdens de European Heat Pump Summit werd de vakpers bijgepraat. In deze editie een korte terugblik met enkele highlights en interessante Nederlandse projecten. Vorig jaar werden er maar liefst 39 % meer warmtepompen verkocht in Europa dan het jaar ervoor. Ook in Nederland draaiden fabrikanten en installateurs overuren, zie bijvoorbeeld elders in IZ in het artikel over de ComfortHub. Bijpraten Koudemiddelen, mechanische innovatie, digitalisering, zo maar een greep uit de onderwerpen die afgelopen oktober werden behandeld tijdens de European Heat Pump Summit in Neurenberg. Tijdens deze tweejaarlijkse conferentie worden de branche en vakpers bijgepraat over de meest actuele ontwikkelingen in de warmtepompmarkt. Obstakels Tijdens verschillende presentaties werd ingegaan op technische innovaties, aansprekende projecten en relevante producten. Ook was er aandacht voor de obstakels waar de branche mee te maken heeft. Een groot obstakel blijft de prijs. Vooral de wijze waarop de gasprijs zich verhoudt tot de elektriciteitsprijs blijkt een dealbreaker or –maker te zijn. Daarnaast speelt het chronisch gebrek aan personeel Europa parten. En dan gaat het niet alleen om installateurs, maar ook om bijvoorbeeld fabrieksarbeiders. Een andere factor die werd genoemd was marketing. We weten nog steeds niet goed hoe we warmtepompen aan de man kunnen brengen. Koudemiddelen Op het gebied van koudemiddelen lijkt de strijd nu wel beslecht hier in Europa. Natuurlijke koudemiddelen en dan met name R290 oftewel propaan winnen rap aan terrein en dat gaat

Living Lab 040

Living Lab 040

In Eindhoven verrijzen de komen­de jaren 119 experimentele wo­ningen. Ze zijn onderdeel van Living Lab 040, een broedplaats voor technische en sociale innovatie. IZ sprak met professor Jos Lichtenberg, die nauw betrokken is bij het initiatief. Er was al een gigantisch woningtekort, maar door de aanhoudende migratie wordt het probleem nog nijpender. Waar moeten al die mensen wonen? Met name de grote steden zien zich ge­- steld voor een moeilijke opgave. Een van de opties die veel weerklank vindt, is om steden te ‘verdichten’, dat betekent in de praktijk efficiënter gebruik maken van de urbane ruimte die voorhanden is. Oorsprong In dat kader had de stad Eindhoven wel oren naar een locatie waar volop ge-experimenteerd kon worden met nieuwe woningen en de sociale context. Des te meer omdat het om een langdurig project gaat. “In de bouw zien we vaak dat leereffecten nauwelijks blijven hangen, omdat er bij iedere opgave nieuwe bouwteams worden samengesteld en door budgettaire overwegingen regelmatig onderdelen van het ontwerp sneuvelen. Met een initiatief als Living Lab 040 waarbij tijdsdruk achterwege is, geen winstoogmerk speelt en waar je fouten mag maken en daardoor sneller leert, voorkomen we dit probleem,” vertelt Lichtenberg. 119 woningen Living Lab 040 huurt de grond voor een periode van 15 jaar van de gemeente Eindhoven. De komende jaren verschijnen er 119 experimentele woningen. Het gaat om verschillende woningtypen. Er worden zowel bouwkundige als installatietechnische innovaties getest, van biobased materialen tot geïntegreerde installatieconcepten. Leidingen In één project (Ferlem) worden woningen opgetrokken met panelen waarin

Hoe computers helpen bij duurzame energie

Hoe computers helpen bij duurzame energie

De robot in de installatietechniek? Je hebt gelijk beelden in je hoofd. Star Wars in de meterkast maar dan anders. Beelden genoeg en misschien ook wel wensen. Maar de realiteit is dat de opkomst van kunstmatige intelligentie (AI) in de energiesector daar geen uitzondering op is. Een van de meest veelbelovende toepassingen van AI in de energiesector is robotische energieopslag. Hierbij worden slimme computers ingezet die leren van wat er gebeurt op energiegebruik en wat anders kan. Een groot voordeel van deze slimme aanpak is dat het ons helpt om beter om te gaan met wanneer we energie nodig hebben en wanneer die beschikbaar is. Een ander voordeel is dat AI kan helpen om batterijen langer te laten meegaan. De slimme computer kan in de gaten houden hoe goed de batterijen werken en op tijd problemen ontdekken. Ook bij zonne- en windenergie, die afhankelijk zijn van het weer, kan AI van pas komen. De slimme computers gebruiken bijvoorbeeld weersvoorspellingen om te bedenken hoeveel energie we kunnen verwachten en sturen dan apparaten en installaties aan om deze energie op dat moment te gebruiken of juist energie op te slaan. Zo kunnen we beter gebruikmaken van de energie die we opwekken uit zon en wind en hoeven we minder gebruik te maken van fossiele brandstoffen. Hoewel dit allemaal veelbelovend klinkt, zijn er wel uitdagingen, zoals de veiligheid en privacy van data, en de integratie van AI in bestaande infrastructuur. Er moeten kaders en beleid komen om dat te kunnen borgen. Maar één

Marktgerichtheid loont

Marktgerichtheid loont

Om zakelijk succesvol te zijn, is het noodzakelijk om ontwikkelingen in de markt goed in de gaten te houden. En dat is meer dan een beetje volgen van technologische ontwikkelingen en wet- en regelgeving. Ook geopolitieke ontwikkelingen of een pandemie zoals corona kunnen invloed hebben op jouw bedrijf. Kijk maar eens naar de ontwikkeling van de gasprijs na de inval van Rusland in Oekraïne, waardoor de vraag naar warmtepompen is gestegen. Deze oorlog heeft bovendien invloed op de prijs van grondstoffen, de levering daarvan en leverproblemen van materialen. Het conflict drijft prijzen op en zet marges onder druk. En nu de economie weer wat trager gaat, merken heel wat bedrijven dat afnemers eerst hun opgebouwde voorraden opmaken, voordat ze opnieuw gaan bestellen. En dat doen ze dan ook nog in lagere hoeveelheden. Want de voorraad mag niet meer zo snel oplopen. En zelfs ontwikkelingen in de bevolkingsgroei en -samenstelling hebben invloed op jouw bedrijf. Kijk maar eens naar de krapte op de arbeidsmarkt en de moeite die veel bedrijven hebben om aan gekwalificeerde medewerkers te komen. Deze en andere ontwikkelingen hebben dus ook invloed op jouw bedrijf. Je kunt er je kop voor in het zand steken of er juist iets mee gaan doen. En dat laatste is verstandiger dan wegkijken. Want als je de ontwikkelingen op de markt goed kent, kun je daar met jouw bedrijf beter op inspelen. De mate van marktgerichtheid is daarom naast vakkennis en kunde een belangrijke factor voor het succes van jouw bedrijf. Dat

Duurzaam tapwater

Duurzaam tapwater

Zeker 40 tot 70 % van de energie die nodig is voor het opwarmen van tapwater, is eenvoudig terug te winnen. Dat zegt Luuk Dijkhuis van de Vereniging Duurzaam Tapwater Nederland. Volgens de kersverse voorzitter moeten we nu stappen zetten, want “het doucheputje is het grootste energielek in de woning.” De Vereniging Duurzaam Tapwater Nederland bestaat nog maar kort. Volgens voorzitter Dijkhuis was de oprichting broodnodig. “De afgelopen decennia heeft de focus gelegen op energie-efficiënte verwarming, isolatie en het beperken van transmissieverliezen van woningen. Op die terreinen zijn aansprekende resultaten geboekt. Maar de aandacht voor tapwater is daarmee wel achtergebleven.” NTA 8800 Ter illustratie wijst Dijkhuis onder andere op de NTA 8800 waarin slechts een COP van 1 wordt gevraagd voor het toestel dat warm tapwater maakt en er weinig aandacht is voor de wijze waarop de productie van warm tapwater plaatsvindt. En dat terwijl in de nieuwbouw inmiddels 50 % van het energiegebruik gaat naar de productie van warm tapwater, “want we douchen vaker en langer”. Omslag Er is een omslag nodig. Het zou al flink helpen als de installateur vaker de klant attendeert op mogelijkheden om energie te besparen bij de productie van warm tapwater. Helaas gebeurt dat nog maar zelden, merkt Dijkhuis. “Ik zie desondanks wel een groei van het aantal douche-wtw’s en warmtepompboilers dat wordt afgezet.” Leden De Vereniging Duurzaam Tapwater Nederland telt op het moment 6 actieve leden: AB Sales & Trade, ACO, Itho Daalderop, Technea, QBlue en Luxor. “Daarnaast hebben zich onlangs 3 potentiële

Energietransitie van luchtverwarming

Energietransitie van luchtverwarming

In de bestaande woningbouw komt nog regelmatig luchtverwarming voor. In verband met de energietransitie kan dit voor uitdagingen zorgen. Er kan een lucht/water-warmtepomp geplaatst worden, maar vaak zijn de warmtewisselaars in de bestaande luchtverwarming niet geschikt voor lagetemperatuurverwarming. De gok kan genomen worden om te kijken of de warmtepomp het nog warm krijgt, ook door wellicht aanvullende isolatiemaatregelen. Wanneer dit echter niet werkt, zal er niet alleen een nieuwe warmtepomp geplaatst moeten worden, maar zal ook de luchtverwarmer vervangen moeten worden voor een nieuw product dat wel geschikt is voor lage temperaturen. Dit zorgt wel voor een extra investering naast de warmtepomp. Of is het wellicht beter om toch van luchtverwarming afstappen? Ook dit zorgt voor een stevige extra investering. Er is namelijk nog geen distributiesysteem met water in de woning aanwezig. Deze zal dus geheel nieuw aangelegd dienen te worden. Een andere oplossing is om de luchtverwarming te vervangen door een lucht/lucht-ventilatorconvectorwarmtepomp (fancoil-unit). Hiermee kan de luchtverwarmer één op één uitgewisseld worden voor een elektrische oplossing; er zal wel voor het tapwater nog een aanvullende installatie benodigd zijn. Deze lucht/lucht-warmtepomp heeft als voordeel dat de investering relatief gezien meestal lager is. Nadeel is dat er geen subsidie op verleend wordt. Bovendien hebben deze ventilatorconvectoren een hoger luchtdebiet dan de gemiddelde luchtverwarmer om hetzelfde verwarmingsvermogen te kunnen leveren, wat geluidsklachten in kanalen of bij roosters op kan leveren. Er zijn dus diverse mogelijkheden voor dit soort woningen qua verduurzamen. Uiteindelijk zal de oplossing altijd afhangen van de woning en de

Samen de energietransitie versnellen

Samen de energietransitie versnellen

De energietransitie brengt voor installateurs, die overschakelen van cv-ketels naar elektrische en hybride warmtepompen uitdagingen met zich mee die vooral te maken hebben met kennis en tijd. Door tijdgebrek komt men in een spagaat terecht, omdat er te weinig aandacht besteed kan worden aan het opdoen van kennis van vaak gecompliceerde warmtepompinstallaties. Terwijl men zich maar al te goed realiseert dat de vraag naar duurzame verwarmingsoplossingen steeds groter wordt. Hoe kun je dit nu tegengaan en de installateur helpen de energietransitie een impuls te geven? Een belangrijke rol hierbij is weggelegd voor fabrikanten van warmtepompen om het kennisniveau te verhogen en de installatietijd te verkorten en zo de transitie aan te moedigen en te versnellen. De ondersteuning richt zich met name op het optimaal installeren, inregelen en monitoren van de warmtepomp. Diverse vooraanstaande fabrikanten openen opleidingscentra, waardoor aanbod en leercapaciteit fors worden verhoogd. Daarnaast zijn er initiatieven ontwikkeld gericht op monitoring en beheer op afstand van verwarmingsoplossingen. Met digitale platformen kan er op afstand worden meegekeken naar de werking en worden mogelijke storingen op afstand geconstateerd en opgelost, vaak nog voordat de installatie dit zelf aangeeft. Hierdoor kan er actief actie worden genomen en kan men, indien nodig, nog vóór klantbezoek nieuwe onderdelen bestellen zodat het toestel snel weer functioneert en een rit wordt bespaard. Zo ontstaat er ook meer tijd voor het installeren van nieuwe toestellen. Vanwege de energietransitie liggen er enorme kansen die tegelijkertijd voor installateurs een bedreiging kunnen vormen als ze hierin niet meegaan. Aan de fabrikant

Explosief

Explosief

De woningmarkt stagneert, zo horen we al geruime tijd. Desondanks worden er nog steeds fraaie projecten gerealiseerd waaraan de installatiebranche haar steentje bijdraagt. Dat blijkt ook weer in deze eindejaar-special ‘Projecten’. De installatietechniek draait in ons land op volle toeren, ondanks dat er minder woningen worden gebouwd dan eigenlijk nodig zijn. Dit betekent dat de druk op de branche alleen nog maar zal toenemen als de woningbouw straks wel de door de politiek beloofde inhaalslag zal maken. Want nu al explodeert de afzet van warmtepompen in ons land. In het derde kwartaal van dit jaar werden er ruim 38 duizend warmtepompen verkocht in het woningsegment. Dit betreft zowel de nieuwbouw als de bestaande bouw. Dat is ruim 15 duizend meer dan in het derde kwartaal van vorig jaar. Vereniging Warmtepompen handhaaft de prognose van in totaal 170 duizend warmtepompen in de woningbouw voor heel 2023, waarvan 120 duizend in de bestaande bouw en 50 duizend in de nieuwbouw. De energietransitie dendert door. Als nu ook nog voldoende vakkundig personeel instroomt, zit de installatiebranche voorlopig gebeiteld. Voorspoedig 2024!