Opleiden voor de WW?

28 januari 2019

Het rapport werd opgesteld door de Intelligence Group en Arbeidsmarktkansen.nl. Ze namen alle 455 middelbare beroepsopleidingen en de kansen op de arbeidsmarkt onder de loep. De vraag is hoe zit het met de installatiesector? De banen liggen nu wel voor het oprapen, maar hoe ontwikkelt de arbeidsmarkt zich op de langere termijn? Installatienet sprak met Doekle Terpstra, voorman van Uneto-VNI en Ralph Vroegop van Stabiplan, software-expert en leverancier van robots voor installateurs. Beide heren hebben een uitgesproken mening over het thema robotisering en werkgelegenheid.

Gevarenzone

Opleidingen en beroepen die in de gevarenzone verkeren, volgens het rapport, zijn bijvoorbeeld human resource management, bedrijfsadministratie, acteur en zelfs ict-beheerder en gamedeveloper. Wat die laatste twee beroepen betreft is er vooral vraag naar hbo+ specialisten, aldus beide onderzoeksbureaus.

Banen verdwijnen

Door de jaren heen hebben we verschillende geluiden gehoord over de werkgelegenheid in de branche. Sommige deskundigen zien een tijdelijke hausse aan werk, maar op de lange termijn het aantal banen slinken. Zo liet ABN-Amro al 2 jaar geleden bij de toelichting op haar trendrapportage voor de bouw en installatiebranche op Building Holland weten dat er naar haar inschatting binnen 5 tot 10 jaar banen gaan verdwijnen door digitalisering.

Gigantische opgave

Volgens Doekle Terpstra “wijst niets in die richting. Dit is de sector van de toekomst. We staan voor een gigantische maatschappelijke opgave om de gebouwvoorraad te verduurzamen. Jongeren die nu voor een technische dienstverlening kiezen, hebben per definitie een baangarantie.”
Binnen- en buitenkant gebouw
Ja, geeft Terpstra toe, in de nieuwbouw zou het plaatje er weleens minder gunstig uit kunnen zien over een aantal jaar. Althans voor de bouwkundige disciplines en in mindere mate voor de installatietechniek. “Prefabricage en robotisering zullen hun impact hebben, maar dat leidt niet tot verlies aan werkgelegenheid. Er komt namelijk alleen maar werk bij. Het aandeel installaties in gebouwen neemt toe, al die systemen moeten worden beheerd en onderhouden en daarvoor zijn vakmensen nodig. Ook komen er nieuwe werkzaamheden en disciplines bij, denk aan de installatie en het onderhoud van laadpalen voor elektrische auto’s, energiemanagement en -monitoring en data-analyse. De rol van de installateur wordt alleen maar belangrijker; al vanaf de ontwerpfase.”

“Robotisering een zegen”

De installatiesector blijft dus buiten schot, meent de voorman van Uneto-VNI. Nu en op de lange termijn. “Het is niet zoals in de financiële sector dat banen worden weg geautomatiseerd. Sterker nog, met ons enorme gebrek aan vakmensen denk ik juist dat robotisering een zegen kan zijn. Het betekent dat we meer ruimte krijgen voor hoogwaardige dienstverlening, bijvoorbeeld als regisseur van de energietransitie. Dankzij digitalisering kunnen we waarde toevoegen, bijvoorbeeld door data-analyse en diensten te leveren die betrekking hebben op energiemanagement. Het zal een uitdaging zijn om in te spelen op de veranderende verhoudingen die daaruit voortkomen. Het werk zal verschuiven, er ontstaan nieuwe functies, zoals die van BIM-modelleur.”

Af van “diploma-maatschappij”

Uneto-VNI hamert daarom op het belang van opleiden. “De wereld verandert, om het tempo te kunnen bijbenen, moeten we allemaal een leven lang blijven leren. We hebben een diploma-maatschappij en dat doet geen recht aan alle kennis die op andere manieren wordt opgedaan. Bijvoorbeeld op werkplekken of via informele contacten. Naar mijn idee zouden vakmensen zich via deelcertificaten verder moeten kunnen ontwikkelen. In overleg met het onderwijsveld, en met name het mbo geven we dit de komende tijd verder vorm.” 

Een vijfde van de half miljoen mbo-scholieren kan meteen een werkloosheidsuitkering aanvragen na de diploma-uitreiking. Een nog grotere groep wordt waarschijnlijk na tien tot 15 jaar werken vervangen door een robot, aldus een rapport van twee onderzoeksbureaus. Hoe zit het met de duurzame werkgelegenheid in de installatiebranche?

Stabiplan is binnen de vakwereld vooral bekend als softwareproducent en -leverancier. Sinds de overname door Trimble begin 2018 echter, levert het bedrijf ook robots voor installateurs. Deze robots maken het mogelijk om installatietechnische onderdelen snel en nauwkeurig in te meten. Een groene laserstraal zet met hoge precisie punten direct vanuit de ontwerpsoftware uit, zodat het handmatig inmeten van bijvoorbeeld beugels en hangers niet nodig is. Dit versnelt en vereenvoudigt het werk van monteurs aanzienlijk, en zorgt ervoor dat meetfouten voorkomen worden, legt Sales Engineer Ralph Vroegop uit. De belangstelling is groot, blijkt tijdens kennissessies. Vroegop schat dat circa 10 klanten nu gebruik maken van de robots, “en in 2019 mogelijk tientallen”. Het zijn met name de middelgrote en grote installatiebedrijven die robots integreren met BIM-modellen. Logisch, volgens Vroegop. “Er komen behoorlijke investeringen bij kijken, voor de aanschaf van een robot en opleiding van het bedienend personeel. Bovendien is het noodzakelijk om je werkprocessen anders te gaan inrichten.” De komende jaren zullen robots meer taken gaan vervullen, verwacht Vroegop. “En dan maakt het niet uit of het om de renovatie- of nieuwbouwsector gaat. Of om de woningbouw of utiliteit. In alle gevallen kan je robots alles laten inmeten en aan de hand van een BIM op termijn andere robots gaan inzetten voor de prefabricage van installaties onder geconditioneerde omstandigheden en montage op de bouwplaats zelf.” Op die manier wordt er een enorme efficiency-slag gemaakt en worden de faalkosten teruggebracht. Vroegop ziet robots dus “zeg binnen een jaar of tien” een groot deel van het takenpakket overnemen van installateurs. “Maar ze zullen geen bedreiging vormen voor de werkgelegenheid, omdat ze vooral het nijpend tekort aan arbeidskrachten gaan opvangen. Ook zie ik niet direct op de korte en middellange termijn kwalijke gevolgen voor de kleine installateur. Die zit nu al bomvol werk en kan voorlopig zeker nog wel uit de voeten.”