Natuurlijk koudemiddel

Tijdens de Dag van de Warmtepomp verzorgde Michel van Bronkhorst een workshop over propaan. Volgens de ervaren trainer van GO° ontberen installateurs vaak nog de kennis om aan de slag te gaan met R290.

Propaan is een natuurlijk koudemiddel, dat behoort tot de koolwaterstoffen. Propaan heeft een aantal gunstige eigenschappen, waardoor het uitermate geschikt is voor warmtepompen. “Qua energetische prestaties doet propaan zeker niet onder voor de synthetische koudemiddelen. Daarnaast is het relatief goedkoop in de aanschaf en heeft het een lage GWP-waarde (3).” In de particuliere sector staat het gebruik van R290 nog in de kinderschoenen. Maar met de energietransitie in volle gang is de verwachting dat een significant deel van de warmtepompen op termijn op natuurlijke koudemiddelen zal draaien, waaronder propaan.

Tussen wal en schip

Helaas weet de gemiddelde installateur maar weinig over propaan. Van Bronkhorst legt uit waarom: “Je hebt sowieso geen F-gassendiploma nodig. En als je met propaan werkt, moet je pas boven de 5 kg beschikken over een vakbekwaamheidscertificering. Installateurs die cv-ketels vervangen voor een warmtepomp hebben maar kleine hoeveelheden nodig, waardoor ze vaak niet goed zijn ingevoerd in de finesses van het werken met propaan.”

Misverstanden

En dat brengt misverstanden met zich mee, die zelfs kunnen leiden tot gevaarlijke situaties. “Het is sowieso al opletten geblazen, want propaan is reuk-, geur- en kleurloos, verdampt snel en is zeer brandbaar. Veel installateurs denken bijvoorbeeld dat ze evenveel liter propaan nodig hebben om een installatie af te vullen als synthetische koudemiddelen, zoals R410A. Een liter propaan weegt echter minder dan een liter R410A, dus de gevolgen laten zich makkelijk raden. De warmtepomp zal niet naar behoren functioneren.”

Gevaarlijke situatie

Van Bronkhorst mikte met zijn workshop vooral op monteurs die het onderhoud van warmtepompen met propaan voor hun rekening nemen. “Stel nu dat ze een onderdeel moeten vervangen, waardoor er lucht komt in de installatie, dan ontstaat er een gevaarlijke situatie. Bij een bepaalde mengverhouding kan er namelijk een explosie optreden. Dat voorkom je door tijdens de onderhoudswerkzaamheden voortdurend met stikstof te spoelen. Veel installateurs zijn hiervan niet op de hoogte.”

Gas in de woning

Wordt de cv-ketel 1-op-1 vervangen door een warmtepomp: “verwijder dan de automatische ontluchters en controleer en verplaats het overstortventiel naar buiten”, waarschuwt Van Bronkhorst. “Wij hebben vaak onze cv-ketel op zolder hangen. Je wilt toch niet meemaken dat bij een defecte platenwisselaar, propaan in het water terecht komt, naar boven opstijgt en zich vervolgens verspreidt in de woning.”

Neutrale partij

Fabrikanten en leveranciers bieden al volop warmtepomptrainingen aan, “maar die zijn vaak te commercieel van aard en teveel gericht op eigen producten”, meent Van Bronkhorst. GO° is een opleidingscentrum voor de koude-, klimaat- en verwarmingstechniek en als zodanig niet gebonden aan een bepaald marktbelang, waardoor we een eerlijk en realistisch beeld kunnen schetsen.”

Conclusie

Het liefst zou de gedreven opleider van GO° zien dat de overheid een opleidingstraject verplicht stelt voor monteurs die werken met hoeveelheden koolwaterstof van onder de 5 kg. “Techniek Nederland en de NVKL zouden hiervoor een lobby kunnen voeren. Ik hoop van harte dat het zover komt.” 