Duurzaamheidstransitie

24 mei 2022

Met VSK 2022 vers in het geheugen zijn we er nóg meer van doordrongen dat de installatiebranche midden in een duurzaamheidstransitie staat. Je vakkennis up-to-date houden is belangrijker dan ooit, bijvoorbeeld over het installeren van zonne-energiesystemen en energieopslag.

Er zijn zeer veel zaken die je je kunt afvragen voor en tijdens de installatie van een zonne-energiesysteem. Want in welke situatie installeer je wel een aardlekschakelaar en wanneer niet? Welke materialen zijn nodig voor de integratie, wat is de kwaliteit van connectoren, welke eisen stellen verzekeraars of certificeringsregelingen? En wanneer is het beter om de invoeding van een PV-systeem aan de andere kant van de hoofdschakelaar te plaatsen? En dan hebben we het nog niet eens over zonnewarmtesystemen, waar weer heel andere inpassingsproblemen spelen.

Handboek Zonne-energie
De ontwikkelingen in het vakgebied gaan erg snel. Deze zomer komt ISSO daarom met een nieuwe editie van het Handboek Zonne-energie, de vierde uitgave. De inhoud van deze vierde editie is voor meer dan 20% aangepast, mede onder invloed van de nieuwe NEN1010 en de NEN7250 en diverse technische ontwikkelingen. Deze normen hebben redelijk veel invloed op de kennis die je nodig hebt om zonne-energiesystemen veilig en vakbekwaam te kunnen installeren. De editie die deze zomer verschijnt is op veel plaatsen aangepast, ook waar het gaat om de bouwkundige integratie van pv-systemen.

Brandveiligheid
“Door de komst van de vernieuwde NEN7250 hebben die bouwkundige aspecten een belangrijke basis in de normen gekregen”, vertelt André Derksen, projectcoördinator voor het Handboek Zonne-energie bij ISSO. “Dat wilden we dan ook goed weergeven in het handboek. Brandveiligheid is bijvoorbeeld een onderwerp dat in deze uitgave flink meer aandacht kreeg. Het is ook een onderwerp dat in de markt - bijvoorbeeld bij verzekeraars - veel attentiewaarde heeft. We zijn daarom blij dat iemand namens het Verbond van Verzekeraars als lid van de Kontaktgroep input leverde en heeft meegelezen.”

Aangepast op NEN1010
Ook de NEN1010:2021, die wel is vernieuwd maar nog niet officieel is aangewezen, is waar mogelijk al in het Handboek Zonne-energie verwerkt. Derksen: “We hebben de teksten zoveel mogelijk met de normen en regels in lijn gebracht. Zeker op gebieden als gelijkstroom en decentrale opwekking bevat de vernieuwde NEN1010 belangrijke informatie die we graag in het handboek wilden opnemen.” Ook bevat het boek basisinformatie over smart grids. Bovendien verschijnt tegelijk met het handboek de Handreiking Energieopslag, die als bijlage wordt meegeleverd (zie kader).

Aandacht voor zonnewarmte
Wat ook meer aandacht kreeg in het vernieuwde handboek Zonne-energie zijn de systemen voor zonnewarmte. Veel van die informatie dateerde nog uit de eerste editie, die in 2012 verscheen. “Ook in dit deel van ons vak zijn de ontwikkelingen snel gegaan”, zegt André Derksen. “Opslag van warmte staat in een groeiende belangstelling door de verduurzaming van ons vastgoed. Zeker met de huidige gasprijzen, de beschikbare ISDE-subsidie en de aandacht voor aardgasvrije wijken. En dat is te merken in de markt. Met ons handboek bieden we die markt de helpende hand. Holland Solar ontwikkelt bijvoorbeeld een nieuwe cursus voor zonnewarmte-installateurs en wil daarbij ons handboek als basis gebruiken.”

Voorbeelden ter inspiratie
Volgens Derksen vervult het handboek ook een belangrijke rol als inspiratiebron. “Wij laten in de bijlage voorbeelden zien van zogeheten ‘building integrated pv’ en systemen waarbij panelen (PVT) zowel voor elektriciteit als warmte worden gebruikt. Hiermee hopen we de lezers aan het denken te zetten en hen te inspireren. Zo tonen we bijvoorbeeld de toepassing van semi-transparante pv-panelen als afdekking van een veld met fruitstruiken of een parkeerplaats die met pv-panelen is overdekt. Dit zijn nu nog maatwerkoplossingen. We hopen en verwachten echter dat dergelijke oplossingen steeds vaker en ook steeds meer als standaardoplossing zullen worden aangeboden. Die rol kan het nieuwe Handboek Zonne-energie dus ook vervullen.” 

Het Handboek Zonne-energie is naar verwachting in augustus 2022 verkrijgbaar via open.isso.nl.

Het is nog geen volwaardige publicatie met alle noodzakelijke kennis, maar de nieuwe, gratis verkrijgbare Handreiking Energieopslag geeft wel de nodige praktische tips. “We hebben hem in opdracht van de Rijksdienst voor Ondernemend Nederland (RVO) samengesteld”, vertelt Henry Lootens, specialist elektrotechniek bij ISSO. “Het is feitelijk een bijlage bij het vernieuwde Handboek Zonne-energie, maar de Handreiking zal ook apart via ISSO Open beschikbaar zijn.”

Vorm van opslag
“Bij energieopslag in combinatie met zonnepanelen denken veel mensen vaak direct aan het installeren van batterijen, maar eigenlijk moet je eerst aan andere maatregelen denken, voordat je een vorm van opslag overweegt”, vindt Lootens. “Vandaar dat we in de Handreiking ook tips geven en aandacht besteden aan zaken als oost/west-opstelling van zonnepanelen, het installeren van meer panelen op een omvormer dan het piekvermogen dat die omvormer kan verwerken. Dat zijn allemaal manieren om ons energiesysteem efficiënter in te richten. Uiteindelijk is dat ook de reden waarom je een batterij zou willen installeren. Als we datzelfde effect met andere, slimme methoden kunnen realiseren, is dat vaak efficiënter voor de maatschappij.”

Diverse opslagvormen
Toch denkt Henry Lootens dat de wens en ook de vraag naar energieopslag de komende jaren groeit. “Batterijen zijn een voor de hand liggende vorm van opslag, maar in de Handreiking hebben we ook aandacht voor andere conversievormen, zoals energieopslag in warm water en, voor de toekomst, ook in gassen zoals waterstof. Ook behandelen we in dit document, tot op zekere hoogte, de opbouw en werking van de elektriciteitsmarkt. Dat is voor een installateur namelijk belangrijke informatie. Het helpt hem in zijn gesprek met opdrachtgevers, om uit te leggen waarom vormen van energieopslag nu, maar zeker in de toekomst, belangrijk zijn en worden.”

Financieel niet interessant
De aanschaf en installatie van batterijen zijn op dit moment - financieel gezien - nog niet erg interessant, beaamt ook Lootens. Wil je zorgen voor minder onbalans kun je beter investeren in een oost/west-opstelling of de omvormer iets te klein kiezen en je eigen energieverbruik zoveel mogelijk afstemmen op je eigen opwekking. “Als je dan toch een batterij overweegt, onderzoek dan eerst waar je hem voor wil gebruiken. Er is geen ‘one size fits all’ oplossing.”

Raadpleeg de Handreiking Energieopslag via open.isso.nl