Draaiboek voor leidingwaterinstallaties

Er is de afgelopen vijftien jaar veel gebeurd op het gebied van leidingwaterinstallaties. Koper is vervangen door kunststof, energieprestaties zijn aangescherpt, warmtepompen en douche-wtw’s hebben de praktijk sterk veranderd. Dat leidde onder meer tot nieuwe voorschriften. Al deze veranderingen zijn verwerkt in de nieuwe ISSO-Publicatie 30 voor het ontwerpen, aanleggen, onderhouden en beheren van leidingwaterinstallaties in woningen. Een handzaam en compleet naslagwerk dat alle betrokkenen aan de hand van de nieuwste inzichten door het traject leidt.

Hoe pas ik de juiste terugstroombeveiliging toe? Waar moet ik op letten bij het afpersen van de installatie? Hoe richt ik de meterkast in als een woning op stadsverwarming is aangesloten? Hoe zorg ik voor voldoende vermogen en watervoorraad om het gewenste comfort te bereiken? Het zijn allemaal vragen waarop de ISSO-Publicatie 30 antwoorden geeft.

Update was hard nodig

Een update van ISSO-Publicatie 30 was hard nodig. De laatste stamde nog uit 2003. Sindsdien is er veel veranderd. Materialen en werkwijzen, voorschriften en regels. Veelal onder invloed van de aangescherpte eisen aan energieprestaties. De beperkingen aan het energiegebruik van woningen en de eisen ten aanzien van het aandeel duurzame energie hebben belangrijke gevolgen voor de inzet van warmtapwater. Duurzame technieken als warmtepompen deden hun intrede in de woning en de beschikbaarheid van warmtapwater is daarmee niet meer zo vanzelfsprekend als bij de cv-ketel. De grootte van het buffervat bepaalt in belangrijke mate het comfort en de energiezuinigheid. Bij een te klein vat zal elektrisch bijverwarmen vaker nodig zijn of komt men vaker onder een koude douche te staan.
“Een goede afstemming van enerzijds de gezinssamenstelling, de warmtapwaterbehoefte en het douchegedrag en anderzijds de dimensionering van de installatie en het voorraadvat, wordt steeds belangrijker”, zegt Irene van Veelen, projectcoördinator bij ISSO en samensteller van de publicatie. “Daarvoor geeft de nieuwe ISSO-Publicatie 30 volop handvatten. We hebben ons hierbij gebaseerd op gebruikscijfers uit het driejaarlijkse onderzoek van VEWIN ‘Watergebruik Thuis 2016’. De herziene publicatie houdt verder rekening met de meest recente eisen aan energieprestatie en het vervallen van de verplichte gasaansluiting in nieuwbouw, waardoor de warmtepomp definitief een plek inneemt.”

Prominente informatie

Uiteraard is ook de nieuwe NEN 1006 voor veilig drinkwater, inclusief de bijbehorende Waterwerkbladen en het aanvullingsblad A1:2018, verwerkt in de nieuwe publicatie. Dit zijn belangrijke informatiebronnen als het gaat om leidingwaterinstallaties in woningen. In de ISSO-publicatie is een aantal zaken aangepast op basis van de richtlijnen in de nieuwe NEN 1006. Ook kreeg het voorkomen van legionellabesmetting een prominentere rol. Nieuwe inzichten op dat gebied zijn verwerkt in de update van de publicatie, waarbij bijvoorbeeld het voorkomen van hotspots extra aandacht krijgt. Een groot voordeel van de nieuwe ISSO-Publicatie 30 is dat er, naast alle NEN-normen, de ISSO Checklist hotspots en Waterwerkbladen, ook andere relevante ISSO-publicaties in zijn verwerkt. Zo zijn ISSO-Publicaties 30.4 voor warmteterugwinning uit douchewater en 30.5 met de titel Legionella-Code woninginstallaties hierin opgenomen. Daarnaast komt ook de systematiek van ISSO/SBR 811 Integraal ontwerpen van legionellaveilige woningen en delen van het Kleintje Water erin terug.

Compleet draaiboek

Het resultaat is een compleet en handzaam draaiboek voor het gehele proces van ontwerp tot beheer. Installateurs, adviseurs, ontwerpers, projectleiders en werkvoorbereiders kunnen nu dus met één handboek uit de voeten. Hierbij gaat het specifiek om dat gedeelte van de installatie dat zich achter de watermeter of – bij aansluiting op een collectieve installatie – achter het leveringspunt bevindt. Voor het collectieve gedeelte van de installatie in woongebouwen is ISSO-Publicatie 55 van toepassing.

Integrale aanpak

Wat niet zozeer veranderd is in de afgelopen vijftien jaar, is dat de leidingwaterinstallateur nog altijd laat in het proces wordt betrokken. Veel keuzes zijn dan al gemaakt. De nieuwe publicatie sluit beter aan bij deze realiteit. Vooral bij de nieuwbouw heeft de installateur weinig invloed op het ontwerpproces, terwijl dat ontwerp bepalend is voor een succesvolle installatie die voldoet aan alle voorschriften en richtlijnen.
In de praktijk zijn het vaak de opdrachtgever, adviseur en architect die de fasen Programma en Ontwerp doorlopen. In de publicatie staat duidelijk omschreven wat de verantwoordelijkheden zijn van de betrokkenen in de verschillende fases. Maar ook hoe ze er samen voor kunnen zorgen dat het eindresultaat aan alle wensen en regels voldoet. Van Veelen: “De beschreven integrale aanpak maakt goed inzichtelijk welke consequenties beslissingen hebben, onder meer voor de leidingwaterinstallateur. Een voorbeeld: de waterleidinginstallatie mag niet kruisen met de cv-installatie om legionellabesmetting te voorkomen. Dus als de architect een waterleiding op een bepaalde wijze intekent, ziet hij in deze publicatie direct wat daarvan de gevolgen zijn voor bijvoorbeeld de cv-installatie.”

Online meest actueel

Voor de dimensionering van de leidingwaterinstallatie bevat de publicatie vereenvoudigde hulpmiddelen, zoals selectietabellen. De berekeningen die daaraan ten grondslag liggen, waren in de vorige versie nog prominent aanwezig. In de nieuwe versie zijn die verplaatst naar specificatiebladen en rekenvoorbeelden in bijlagen. In de praktijk gebruiken professionals daar nu immers steeds vaker softwareprogramma’s voor.
De hele opzet van de vernieuwde publicatie is erop gericht om de installateur stapsgewijs en heel praktisch door het hele proces te leiden, met behulp van hulpmiddelen en checklisten. Uitleg en achtergronden staan in deze versie vooral in de bijlagen. Daarmee probeert ISSO een betere balans te vinden tussen de behoefte aan achterliggende theorieën en de praktijk van alledag. En ook om de lees- en handzaamheid te verbeteren. Let op: het online gebruik van de publicatie geeft de beste garantie op de meest actuele informatie! Publicatie 30 is beschikbaar via kennisbank.isso.nl 