Dag van de Warmtepomp

Bouwbedrijven veranderen de komende decennia in hightechbedrijven, waarin de meest innovatieve bouwtechniek, klimaattechniek en installatietechniek zich nauw met elkaar verweven. Robots worden ingezet die panelen maken waarmee woningen worden voorzien van nieuwe muren en daken. Technici hoeven alleen nog maar de prefab-leidingen aan te koppelen, zodat warmtepompen – wellicht verwerkt in de daken en de muren – hun werk kunnen doen.

Dat is nodig om bijna vier miljoen rijtjeshuizen uit de jaren vijftig tot en met de jaren tachtig uit de vorige eeuw op een betaalbare manier klimaatneutraal te maken. Dat visioen schetste Jan Willem van de Groep, specialist in duurzaamheid, innovatie en transitie, op donderdag 25 september tijdens zijn presentatie tijdens de Dag van de Warmtepomp bij Aeres Tech in Ede.

Kwaad daglicht

De bijeenkomst stond in het teken van het toelichten van feiten en fabels. Nadat de warmtepomp aanvankelijk als een wondermiddel werd gepresenteerd voor de energietransitie, staat deze techniek nu bij velen – ook in de media – in een kwaad daglicht wegens vermeend lawaai en het slurpen van energie. De waarheid is genuanceerder, bleek uit de presentaties en workshops. Mits goed toegepast in geïsoleerde gebouwen, biedt de warmtepomp formidabele mogelijkheden om in de komende decennia miljoenen woningen comfortabel te verwarmen. De techniek werkt en is betrouwbaar, maar vraagt om uitgekiende toepassingen. Daarvoor is veel extra kennis nodig in de technische sectoren, zo bleek in het Edense Expertisecentrum koude, klimaat en warmtepompentechniek van Aeres Tech, dat zich profileert als hèt kennis- en opleidingscentrum in Nederland op dat gebied.

Anders denken

“Mensen hebben sinds de uitvinding van het vuur altijd dingen in de brand gestoken om het behaaglijk te hebben. Hout, turf, bruinkool, steenkool, olie, gas. Overal ging de fik in. Nu doorbreken we dat patroon en halen we energie voortaan met behulp van natuurkundige processen uit de lucht, uit het water of uit de bodem”, zei spreker Rimme van der Lee, van Klimaatexpert.com. “Die nieuwe techniek is complex; voor grootschalige en efficiënte toepassingen moeten we anders leren denken. Dat vraagt om kennis, creativiteit en lef.”

Plug & play-verbouwingen

De Dag van de Warmtepomp trok meer dan 250 belangstellenden, veelal vakmensen die werkzaam zijn in de technische sectoren. Jan Willem van de Groep hield zijn gehoor voor dat de omslag naar duurzaamheid veel verder gaat dan de overstap naar de warmtepomp. Hij wil op industriële wijze ‘plug & play-verbouwingen’ mogelijk maken om miljoenen rijtjeshuizen klimaatneutraal te maken. ‘Smart building’ vraagt om anders denken, nieuw structuren en systemen: “Laten we dingen durven bedenken die we nog niet hebben bedacht. Dingen maken waarom nog niemand heeft gevraagd. Zoals Henry Ford van de koets een auto maakte en Steve Jobs de smartphone.” Van de Groep haalde het voorbeeld van de automotor van een Fiat 500 aan: “Die motor is beslist complexer dan een warmtepomp. Waarom kost die motor dan maar 600 euro en een warmtepomp 24.000 euro? Daar moeten we wat op vinden.”

Heldere cijfers

En dat gaat uiteindelijk gebeuren, straalden de sprekers in Ede uit. Rimme van der Ree hield een pleidooi om het energiegebruik van alle energiebronnen die we in ons land gebruiken zo snel mogelijk te gaan uitdrukken in dezelfde eenheid van energie, het kilowattuur. “Het is voor een normaal mens niet te doen om vergelijkingen te maken tussen het verbruik van aardgas in kubieke meters en elektriciteit in kWh. Als je weet dat 1600 kuub gas gelijk staat aan 15632 kWh en je weet ook dat een warmtepomp 3048 kWh gebruikt, dan zie je de enorme reductie in energiegebruik. Om precies te zijn: 1700 kilo CO2. Daar zou je anders 86 bomen voor moeten planten. Met heldere cijfers kunnen we consumenten verleiden tot verstandige keuzes”.

Praktische tips

Naast de genoemde inleidingen waren er drie praktisch ingestoken workshops over warmtepompen. In een half uur tijd werden de deelnemers aan de Dag van de Warmtepompen bijgepraat over feiten en fabels rond geluidsoverlast. Vaststelling: warmtepompen maken nauwelijks geluid, maar kunnen onder bepaalde omstandigheden toch hinder veroorzaken. Dat is dan vaak te wijten aan verkeerde afstelling of verkeerde plaatsing. De deelnemers kregen praktische tips mee om klachten over geluid te vermijden.

Propaan

De plaatsing van warmtepompen gaat vaak hand in hand met het aanbrengen van vloer- en muurverwarming. Een van de workshops behandelde een reeks potentiele problemen die zich in deze systemen kunnen voordoen, inclusief praktische tips om ze te verhelpen. De laatste workshop behandelde een nog onbekend koudemiddel voor warmtepompen: propaan: goedkoop, goed voor het milieu maar alleen toepasbaar onder strikte toepassing van de veiligheidsregels 

Vanaf 2020 gelden nieuwe eisen voor het maximale geluid van warmtepompen met een buitenunit. Het ministerie van Binnenlandse Zaken wil zo overlast van warmtepompen voorkomen. Deze eisen gelden niet alleen voor nieuwbouw, maar ook voor bestaande woningen. Tom de Boer van de NVKL ging tijdens zijn workshop in op de factoren die van invloed zijn op het geluidsniveau veroorzaakt door een buitenunit. Deze presentatie is terug te vinden op de website van de NVKL: www.nvkl.nl.

Spoelen vloerverwarming
Trainer en expert van Aeres Tech ‘Kees Oostrum ging tijdens zijn workshop: ‘Spoelen vloerverwarming met warmtebeeld’ in op feiten en fabels rondom dit onderwerp. Veel bezoekers van de dag van de Warmtepomp kregen inzicht in de veel gemaakte fouten die zich voordoen in de praktijk. De presentatie van de workshop is terug te vinden op de website: www.opleidingscentrum-go.nl.