Categorie: Techniek

High end innovatie

High end innovatie

Er komen steeds meer geïntegreerde duurzame woonconcepten op de markt. Toch blijft het voor gebruikers in veel gevallen nog pionieren. Zo ook voor Huub Lambriex en zijn vrouw Ester van Kuffeler, die een kalkhennephuis met duurzame installatietechniek lieten bouwen in het Friese Oudega. Lambriex woonde jarenlang in Heemstede, maar had een vakantiehuis in Friesland. Daar raakte hij onder de bekoring van het landschap en de rust. Toen zich een kans voordeed om in Oudega een ecologische woning te realiseren, greep hij die met beide handen aan. Eisen De voormalige ondernemer legde een lijstje neer met duidelijke eisen. “We wilden een ecologisch verantwoorde woning. Niet te hoog en gestroomlijnd, omdat we hier aan het water op een windrijke locatie zitten”, vertelt hij. Kalkhennep Het echtpaar schakelde architectenbureau Werkstatt in voor het ontwerp. Zowel het huis als het bijgebouw zijn opgetrokken in kalhennep, dat is gestort in lagen. Een bijzondere keuze. “Kalkhennep biedt een aantal voordelen. Het ‘ademt’, haalt CO2 uit de lucht, is brandwerend, heeft isolerende en akoestische kwaliteiten en is aan het einde van de levensduur makkelijk te composteren.” Stucwerk De kalkhennep bestaat uit de houterige kernen van de hennepstengels, gemengd met water en kalk. Het wordt gestort in een bekisting en hardt in de lucht uit. De muren van de Oudegase woning zijn aan de binnenkant gestuct met kalk en bij het noord- en zuidwesten waar de weersinvloeden het sterkst zijn, is ook aan de buitenkant kalkstuc aangebracht. Hout Zowel de woning als het bijgebouw hebben een zinken dak

Vibratie

Vibratie

Het welzijn van gebruikers is één van de topprioriteiten van eigenaren van gebouwen. Daarom is zowel de behoefte aan, als het begrip voor goede anti-vibratie oplossingen de afgelopen jaren toegenomen. Aandacht voor het akoestisch ontwerp van mechanische apparatuur en machines is op dit moment dan ook meer dan ooit van belang. Geluidsoverlast en in het bijzonder trillingsoverlast is een steeds groter wordend probleem. Hoewel vibratie onderdeel is van het dagelijks leven, zijn trillingen in veel gevallen ongewenst. Trillingen verspillen energie en creëren ongewenste ruis. Daarnaast kunnen onopgeloste trillingen problemen veroorzaken voor zowel het gebouw als de gebruikers. Voorbeelden Zo kan er bijvoorbeeld een verminderde veiligheid ontstaat voor degenen die zich in de nabijheid van de trillende apparatuur bevinden. Tevens kunnen deze trillingen negatieve gevolgen hebben voor de structuur van het gebouw, zorgen ze voor een grotere onderhoudsbehoefte en een verminderde levensduur van de apparatuur en mogelijk zelfs een onjuiste werking ervan. Het kan zelfs zo zijn dat de ongewenste trillingen een overtreding van de wettelijke voorschriften betekenen. Bovendien heeft geluidsoverlast door trillingen een behoorlijke impact op onze gezondheid. Een tijdige aanpak om het probleem te voorkomen is dus geen overbodige luxe. Geluidsoverdracht HVAC-apparatuur die stevig bevestigd is aan een plaat, muur of plafond kan trillingen overbrengen in de ondersteunende structuur en ongewenste niveaus van structuurgeluid veroorzaken. Dit geluid kan ver reizen en kan zelfs door het hele gebouw gehoord worden. Apparatuur, leidingen, buizen en kanalen kunnen eveneens fungeren als overbrengers van structuurgeluid, als deze strak verbonden zijn aan een apparaat

Afgiftesystemen

Afgiftesystemen

HT-warmtepompen zijn duidelijk in opmars. Er wordt gezegd dat ze eenvoudig zijn te combineren met bestaande afgiftesystemen. Maar klopt dat wel? Volgens Jan Verdonck zijn daar de nodige vraagtekens bij te plaatsen. IZ sprak erover met de Specialist New Business van JAGA. Verdonck volgt met grote belangstelling de ontwikkelingen in de warmtepompmarkt. JAGA verkoopt ze weliswaar zelf niet, maar wel de afgiftesystemen die eraan worden gekoppeld. Toekomst warmtepompen Volgens de Specialist New Business zal de warmtepomp zich op termijn stevig nestelen in de buitenstedelijke gebieden, kleine steden en dorpen. Voor de grote steden voorziet hij eerder een toekomst met warmtenetten, al dan niet gevoed met restwarmte of geothermie. Het is een geluid dat wel vaker te horen valt in de branche. Warmtepompen brengen een aantal praktische uitdagingen met zich mee, die slecht samengaan met grootstedelijke gebieden. Uitdagingen Denk bijvoorbeeld aan de beperkte mogelijkheden om bodemgebonden systemen aan te leggen in een historische binnenstad, of het ruimtebeslag en de geluidsproductie van buitenunits van lucht/water warmtepompen. Komt nog bij dat er een chronisch gebrek is aan vakmensen om alle systemen te installeren. Zeker aan monteurs die ook een F-gassencertificaat op zak hebben. HT-warmtepomp Inmiddels is er een breed scala aan warmtepompoplossingen beschikbaar. Binnen dat spectrum zal de HT-warmtepomp zich steeds meer ontwikkelen als een aparte markt denkt Verdonck. Een hoog temperatuur (HT) warmtepomp is een lucht/water warmtepomp die uit twee delen bestaat, een binnendeel die op de plek van de cv-ketel wordt gezet en een buitendeel. Het buitendeel haalt warmte uit de

Koeling en ventilatie

Koeling en ventilatie

De noodzaak om goed te ventileren en te koelen wordt steeds duidelijker. De coronacrisis, stijgende energieprijzen en klimaatverandering dwingen de installateur om met betaalbare, energiezuinige en milieuvriendelijke oplossingen te komen. Met de Icecube wil Dutch Climate Systems hier invulling aan geven. Een warmte terugwin unit (WTW) is de meest energiezuinige manier om te ventileren en wordt dan ook voor ieder gebouw aangeraden. Als je daarnaast wilt koelen, zal er een aparte koelunit aan het systeem moeten worden toegevoegd. Dit vergroot de kosten en het aantal installaties. Er is echter ook een andere manier om te koelen, zonder dat er een extra apparaat nodig is. Dat kan namelijk via indirecte verdampingskoeling: koeling door verdamping van water aan de secundaire zijde van de lucht-lucht wisselaar. Maar dit goed doen, is niet zo gemakkelijk. Dutch Climate Systems uit Nieuwleusen (OV) heeft hun Icecube-klimaatunit zodanig ontworpen, dat deze geoptimaliseerd is voor koeling door de verdamping van water. Onderscheidend Met de Icecube kiest Dutch Climate Systems voor een andere aanpak dan concullega’s. Allereerst wordt in dit nieuwe apparaat een heel specifieke vorm van indirecte verdampingskoeling gebruikt, namelijk dauwpuntkoeling. Bij dauwpuntkoeling wordt een deel van de gekoelde lucht als verdampingslucht gebruikt. Dauwpuntkoeling is de meest geavanceerde vorm van indirecte verdampingskoeling. Met dauwpuntkoeling wordt het maximale koelvermogen uit iedere druppel water gehaald en de laagst mogelijke temperatuur. Voor deze techniek geldt dat hoe heter de lucht is, hoe groter het koelvermogen. Bij buitentemperaturen van 40°C kan met deze techniek alsnog gekoeld worden naar 24°C. Een goede bescherming

Koeltechniek

Koeltechniek

De lente is aangebroken en het wordt eindelijk weer wat warmer en zonniger. Als de trend van de afgelopen jaren doorzet, wordt het ook dit jaar een hete zomer. Met de stijging van de temperatuur in Nederland stijgt ook het aantal geïnstalleerde split-unit airco’s. Dat was de afgelopen jaren duidelijk zichtbaar, met een stijging van gemiddeld 50% per jaar. Als gevolg van hoge gasprijzen en keuzes ten aanzien van het klimaat, worden woningen steeds vaker verwarmd met een (hybride) warmtepomp. Kortom, of het nu gaat om koelen of verwarmen of allebei, koeltechniek is in opmars. Een goede gelegenheid voor NVKL, de vereniging van koeltechnische bedrijven, om een aantal zaken op een rijtje te zetten over het werken in de koeltechniek. De meeste koudemiddelen die worden gebruikt in huidige airco’s en warmtepompen – vooral voor toepassingen in woningen – zijn gefluoreerde broeikasgassen, ook wel f-gassen genoemd (of vroeger: ‘Freon’). Deze stoffen zijn goed toepasbare koudemiddelen, maar het zijn ook broeikasgassen die een bijdrage leveren aan de opwarming van de aarde. Hoe groot deze bijdrage is, wordt weergegeven met het GWP (Global Warming Potential)-getal. R32 bijvoorbeeld heeft een GWP van 675. Dat betekent dat 1 kg R32 hetzelfde effect heeft op de opwarming van de aarde als 675 kg CO2, of met andere woorden: 1 kg R32 is gelijk aan 675 kg CO2-equivalent. Wetgeving Voor deze f-gassen is er Europese wetgeving die bekend staat als de f-gassenverordening. Het doel van deze verordening is het zo klein mogelijk houden van de opwarming van

Gasloos

Gasloos

Vanaf 1 augustus 2021 staat op het Energielabel vermeld of de woning voldoet aan de ‘Standaard voor woningisolatie’. Deze standaard wordt uitgedrukt in kWh/m2.jr en geeft aan of de woning goed genoeg is geïsoleerd voor een toekomst zonder aardgas. Daarmee krijgen gebouweigenaren inzicht in hoeverre verbeteringen nodig zijn aan de woning voor verwarming met een alternatief voor aardgas. Het alternatief is vaak verwarming met een lage(re) temperatuur. De samenhang tussen de standaard en het temperatuurtraject voor ruimteverwarming vraagt bij de uitwerking van het renovatieplan om aandacht. Standaard De ‘Standaard voor woningisolatie’ is een kenmerk op woningniveau, namelijk de jaarlijkse netto-warmtebehoefte die berekend wordt volgens NTA 8800. Daarmee is de Standaard voor de woningbouw één waarde in kWh/m2.jr die afhankelijk is van het samenspel van geometrische kenmerken, de bouwkundige kwaliteit, het isolatieniveau en de luchtvolumestromen (ventilatie, infiltratie). Merk op dat de warmtebehoefte iets anders is dan de verwarmingscapaciteit of de afgiftecapaciteit van de installatie. Die capaciteit wordt afgestemd op een piekvraag, de warmtebehoefte wordt berekend voor een representatief jaar. De twee grootheden zijn vrij eenvoudig uit elkaar te houden: een capaciteit wordt uitgedrukt in W of kW, de behoefte in kWh. Netto-warmtebehoefte De ‘Standaard voor woningisolatie’ is een niveau van de netto-warmtebehoefte die een eerste antwoord geeft op de vraag of de woning ‘aardgasvrij’ kan worden; de standaard geeft aan hoeveel warmte nodig is om de woning te verwarmen. Daarbij is een niveau gekozen dat als toekomstvast kan worden beschouwd. De betreffende woning hoeft dan voor 2050 niet nogmaals geïsoleerd te

Installatiegemak

Installatiegemak

De warmtepompmarkt ontwikkelt zich stormachtig. Met name de vraag naar hybride systemen met een luchtgebonden component neemt snel toe. Hoewel warmtepompen steeds eenvoudiger zijn te installeren en gebruiksvriendelijker worden, zijn er nog slagen te maken. IZ sprak erover met Nefit Bosch in de aanloop naar de VSK. De grote Game Changer kwam uit Den Haag. De regeringspartijen hebben sinds vorig jaar massaal de hybride warmtepomp omarmd. Daarnaast doen ook de regelgeving die gasloze nieuwbouw afdwingt, subsidies en de hogere gasprijzen een duit in het zakje. Dat van alle kanten vooral de overstap op hybride systemen wordt gepropageerd in de bestaande bouw en de installatie van luchtgebonden All-Electric oplossingen in de nieuwbouw, verbaast Nefit Bosch niet. Grondgebonden oplossingen Een andere grote kanshebber, grondgebonden systemen, vereist meer expertise. Nefit Bosch brengt zelf sinds bijna 2 jaar grondgebonden systemen op de mark en merkt dat de drempel hoger ligt dan bij luchtgebonden oplossingen. Zo leent niet iedere locatie zich voor een grondboring, zeker niet bij de bestaande bouw. Daarnaast vereist de aanleg van een grondgebonden warmtepomp een BRL-certificering. Niet iedere installateur beschikt daarover. Vandaar dat Nefit Bosch zelf de installateur de BRL-service aanbiedt Last but not least: het kostenplaatje van een grondgebonden oplossing pakt anders (lees: duurder) uit. Ook dat kan een belemmering vormen. Monoblocks Binnen het scala aan luchtgebonden oplossingen, doen niet alleen de splitsystemen goede zaken, maar ook Monoblock-oplossingen en HT-warmtepompen. Dat is eenvoudig te verklaren, legt Nefit Bosch uit. Ook installateurs zonder F-gassencertificaat kunnen Monoblock-systemen aanleggen. Met name traditionele installateurs

Flow meten

Flow meten

Het continu meten van luchtsnelheden is ingewikkeld. Dat komt door verschillende factoren, zoals temperatuur, druk en turbulente flow. Het kan ook voorkomen dat er simpelweg geen goede plek is om correct te kunnen meten. Een correcte meting is wel enorm belangrijk voor vele toepassingen waarbij een exacte luchthoeveelheid van belang is. Denk bijvoorbeeld aan energiebesparingsini­tiatieven of de inblaaslucht in een operatiekamer. Er zijn verschillende manieren om tot een correcte meting te komen. Correct luchtstromen meten is om verschillende redenen belangrijk. Ten eerste werkt een correcte meting vaak als controle. Een luchtbehandelingskast heeft een bepaalde capaciteit, maar wordt deze wel behaald? Als je niet goed meet, kan er ook geen goede sturing plaatsvinden. Denk aan een school of kantoorgebouw waarin voldoende ventilatie belangrijk is. Daar moet voldoende verse toevoerlucht worden aangevoerd en vuile retourlucht worden afgevoerd. Daarbij wordt gelijk het proces gewaarborgd, ook belangrijk, zeker in bijvoorbeeld een operatiekamer of cleanroom. Een juiste meting kan tevens helpen om energie te besparen. Als je weet hoeveel lucht je gebruikt, kan je daarop regelen. Denk aan het aanpassen van de ventilatie op basis van belasting en bezetting. Hoe meet je correct? Bepaal eerst wat het beste punt is om te meten. Bij het plaatsen van een meetsensor moet je rekening houden met een paar vuistregels. De luchtsnelheid in het kanaal is niet overal hetzelfde. In het midden is de snelheid het hoogst en langs de wanden het laagst. De locatie moet daarom op de juiste wijze bepaald worden. Houd rekening met bochten, de

Vloerkoeling

Vloerkoeling

Google op ‘vloerkoeling’ en je hebt al snel 70.000 hits. Dat was enkele jaren geleden wel anders. Met de verduurzaming van onze woningvoorraad en de komst van de TOjuli-eis neemt de belangstelling voor vloerkoeling snel toe. IZ sprak erover met Inventum. Enkele maanden geleden introduceerde Inventum haar nieuwe Modul-AIR Blue ventilatiewarmtepomp. Met dit systeem kan de gebruiker zowel warm tapwater maken met de geïntegreerde 170 l boiler als ventileren, verwarmen én koelen. Hiermee speelt de fabrikant handig in op verschillende trends. Verduurzaming Zo ligt er allereerst een gigantische opgave om de bestaande gebouwenvoorraad te verduurzamen. Volgens het Klimaatakkoord moeten in 2050 7 miljoen woningen en 1 miljoen gebouwen van het aardgas af zijn. Daarnaast is het sinds juli 2018 in Nederland zo dat alle nieuwbouwwoningen niet meer aangesloten zijn op een gasnetwerk, maar gebruik dienen te maken van een andere energiebron. TOjuli eis Die verduurzaming kan als consequentie hebben dat gebouwen te snel opwarmen, vandaar dat met de invoering van de BENG-regels ook de TOjuli eis van kracht is geworden. Met de Modul-AIR Blue scoor je goed in BENG 3 en is de TOjuli ook direct afgedekt, aldus experts van de fabrikant uit Houten. Actieve koeling De warmtepomp van de fabrikant kan namelijk actief koelen. Door vloerkoeling te gebruiken of met een combinatie van vloerkoeling en luchtkoeling via de ClimateControl module. De ClimateControl module combineer je met de Modul-AIR Blue ventilatiewarmtepomp in woningen met balansventilatie (ventilatietype D). Deze module zuigt verse buitenlucht aan, die eerst gefilterd en vervolgens opgewarmd wordt.

Energiepositief

Energiepositief

Vorig jaar kwam Ballast Nedam Development met ‘een eigen Bouwbesluit’. De eisen die daarin waren opgenomen, lagen beduidend hoger dan wat gangbaar is. Nu is het tijd voor de volgende stap, vindt de ontwikkelaar. Het doel: een schaalbare woning in de markt zetten die energiepositief is, een comfortabel en gezond binnenklimaat heeft en gemaakt wordt van biobased materialen. Ze hebben al wel een naam, maar nog geen concept. Slechts de randvoorwaarden waaraan de woning dient te voldoen, staan op papier. Ballast Nedam Development wil samen met de markt een ‘Natuurhuis’ ontwikkelen en heeft daarom een prijsvraag uitgeschreven. Het aantal inzendingen is overweldigend, vertelt Rosa Bos, Projectontwikkelaar bij Ballast Nedam Development. “We zitten nu rond de 70”, vertelt ze op moment van schrijven. Markt Daar zitten conceptaanbieders en consortia tussen en combinaties van architecten met leveranciers, aannemers en adviseurs. Blijkbaar ziet de markt wel brood in het nieuw te ontwikkelen energiepositieve en binnenklimaatvriendelijke huis van biobased materialen. Randvoorwaarden Wat houden die randvoorwaarden nu precies in? “Met energiepositief bedoelen we in feite een nul-op-de-meter woning, die zelf 10% extra energie produceert. Een comfortabel en gezond binnenklimaat hebben we niet verder gespecificeerd in de uitvraag. We zijn vooral benieuwd naar de oplossingen waar de deelnemers mee komen. Uiteraard geldt wel de minimale ondergrens van ons eigen geformuleerde ‘Besluit’. Biobased, betekent dat er zoveel mogelijk gebruik gemaakt gaat worden van hergroeibare, natuurlijke materialen. Dan kan je denken aan hout, vlas, stro, kalk-hennep blokken, maar ook bijvoorbeeld schimmels of paprikastengels zijn tegenwoordig inzetbaar als natuurlijke